18. Αντιαμερικανική διαδήλωση

18. Αντιαμερικανική διαδήλωση

  Μετά από χρόνια πηγαίνω σε διαδήλωση, αντιαμερικανική, ενάντια στη σχεδιαζόμενη από τις ΗΠΑ επέμβαση στο Ιράκ.

  Γεράσαμε. Είμαι 53 χρονών. Πριν δέκα χρόνια σταμάτησα να ασχολούμαι πια με την πολιτική, όταν από την 25μελή περίπου Οικολογική Εναλλακτική Ομάδα Γαλατσίου μείναμε μόνο τέσσερα άτομα. Τότε ξεκίνησα το διδακτορικό μου, άρχισα να ασχολούμαι με άλλα, όχι πια με την οικολογία. Προσφορά στο χώρο έμειναν τα τρία οικολογικά μου βιβλία. Τα οικολογικά παραμύθια εκδόθηκαν το 1997, ενώ τα άλλα δύο είχαν ήδη εκδοθεί, το «Περιβάλλον διατροφή και ποιότητα ζωής» το 1988 και το «Οικολογία και Δημοκρατία» το 1989.

  Έλεγα ότι δεν θα συναντήσω κανένα, και κοίτα σύμπτωση! Βρήκα την Αθηνά και το Γιάννη, τον Αρίστο και την Ελισάβετ, τον Νανούρη και τη γυναίκα του, τον Τάκη και τη Γιούλη. Μετά συνάντησα και τη Μαρία τη Σπαθαράκη, συνταξιούχα τώρα συναδέλφισσα, από τις Μάλες. Από το Βαρβάκειο συνάντησα την Άννα την Καραβέλη, ένα γονιό, δεν θυμάμαι πιο, και μια μαθήτρια.

  Ξεκίνησα το rien με την κρυφή φιλοδοξία να εκδοθεί κάποτε, και τώρα το μόνο που δεν θα ’θελα είναι να διαβαστεί από οποιονδήποτε τρίτο. Δεν πιστεύω στο θεό, δεν έχω εξομολόγο, δεν κάνω ψυχανάλυση, είμαι κλειστός στους φίλους, θα διαλέγομαι με αυτό.

  Δεν πιστεύω στο Θεό! Τελικά μήπως υπάρχει; Και εγώ είμαι από τους ευνοουμένους του, όπως είπε τότε ο παπάς στον πατέρα μου, στη βάφτισή μου, όπως γράφω πιο πάνω; Ή μήπως υπάρχει διάβολος, που παραπλανά τα βήματά μου, και νομίζοντας πώς πάω προς το καλύτερο, οδεύω προς το χειρότερο, όπως λέει η κινέζικη ιστορία που βαριέμαι να γράψω. Είναι για καλύτερό μου που έγινα σχολικός σύμβουλος; Σημαδιακό, τη μέρα της γιορτής μου δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα της κυβέρνησης. Είναι για καλύτερό μου που έβγαλα δίπλωμα οδήγησης μοτοσικλέτας, και οδηγώ τώρα την διακοσοπενηντάρα eliminator? Ή κάπου στο μέλλον παραμονεύει το θανατηφόρο τροχαίο;

  Και αυτές οι συμπτώσεις, διαβολεμένες συμπτώσεις, ή μήπως δεν είναι συμπτώσεις, αλλά κάποιος οδηγεί άσφαλτα τα βήματά μας, ένας καλός άγγελος ή ένας διάβολος; Το τέμπο, ο Μιχάλης, ο κώδικας, οι κύριες, και σήμερα κατέβηκα με μια κρυφή ελπίδα, και να την, για να με ρίξει στην άβυσσο της απελπισίας, να μην μπορώ να σκεφτώ λογικά, ναι, έχασα 22 κιλά, θα χάσω άλλα δέκα, βαρύ το τίμημα, μην την πάθω όπως ο Γιούκιο Μισσίμα, αφού έφτιαξε μια κορμάρα αυτοκτόνησε, η σύμπτωση σήμερα ήταν για να το πάρω απόφαση αυτό που δεν ήθελα να δεχτώ, το τόσο λογικό και οφθαλμοφανές, η ευγνωμοσύνη είναι η ψώρα του σκύλου, ή κάτι τέτοιο, το είπε ο Στάλιν, μάλλον ήταν ο άγγελος και όχι ο διάβολος σήμερα,

15-2-2003, 17.10

Srđan Dragojević, Most of his films

Srđan Dragojević 

Srđan Dragojević , We are not angels (1992)

Την ταινία την είδαμε στο youtube. Με ρώσικους υπότιτλους. Μπορείτε να τη δείτε όσοι ξέρετε ρώσικα, και φυσικά σέρβικα.

Είναι η πρώτη ταινία του Ντραγκόγιεβιτς. Εξαιρετική κωμωδία, και, όπως διαβάζω στη βικιπαίδεια, είχε φοβερή επιτυχία, με αποτέλεσμα να υπάρξουν και δυο συνέχειες.

Η Μαρίνα, μεθυσμένη, πέφτει στην αγκαλιά του Νικολάι, κάνουν έρωτα, και μετά από δυο μήνες διαπιστώνει ότι είναι έγκυος. Η φίλη της η Μπούμπα τη συμβουλεύει να βρει τον Νικολάι. Αυτός βέβαια ούτε που τη θυμάται. Εξάλλου είναι μια από τις πολλές κατακτήσεις του. Και ξεκινάει η περιπέτεια, πώς να πεισθεί ο Νικολάι. Η Μπούμπα βρίσκεται πάντα δίπλα της με τις φοβερές συμβουλές της. Μετά από απίστευτα κωμικά επεισόδια φτάνουμε στο αίσιο τέλος. Που δεν είναι ο γάμος, που ασφαλώς υπάρχει και αυτός αλλά εκτός πλαισίου της αφήγησης. Ο Νικολάι αγκαλιάζει το γιο του, τον οποίο η Μαρίνα γέννησε μέσα σε ένα ταξί.

Το ευφάνταστο στην ιστορία αυτή είναι η εισβολή του φανταστικού. Ο άγγελος και ο διάβολος είναι δυο καλοί φίλοι (σε κάποια στιγμή μάλιστα ο διάβολος προτείνει στον άγγελο να παντρευτούν), και περίπου στοιχηματίζουν στη σχέση των δύο νέων, επηρεάζοντας καθένας προς την αίσια ή μη αίσια έκβαση αυτής της ιστορίας, προκαλώντας ή επεμβαίνοντας καταλυτικά στα κωμικά επεισόδια. Κερδίζει ο άγγελος. Όμως η Μπούμπα, σε μια τελική σκηνή, δεν καταφέρνει να κερδίσει τον ταλαντούχο φοιτητή που τους είχε βοηθήσει στην υπόθεση. Τον ρωτάει πού ήταν, τον φιλάει, και του λέει πόσο έξυπνος και αρρενωπός είναι και ότι από αυτόν θα πάρει το μωρό τους. –Ποιο μωρό;, ρωτάει αυτός. Του δείχνει κάτι που κρατάει στην παλάμη της, προφανώς κάποιο τεστ εγκυμοσύνης. Αυτός το βάζει στα πόδια. Διάβολος-Άγγελος, ισοπαλία.

Τα όμορφα χωριά καίγονται όμορφα (1996)

Είναι η τρίτη φορά που είδα το έργο, ένα έργο που με είχε εντυπωσιάσει. Αναφέρεται στον γιουγκοσλαβικό εμφύλιο. Παρεμπιπτόντως ο γιουγκοσλαβικός εμφύλιος αποτελεί το φόντο σε μια προσχηματική ιστορία στην ταινία του συγχωρεμένου του Αγγελόπουλου «Το βλέμμα του Οδυσσέα». Εδώ όμως ο εμφύλιος είναι η ίδια η ιστορία, σκηνές συγκρούσεων.

  Η τραγικότητα αυτών των συγκρούσεων φαίνεται πιο έντονα όταν οι ήρωες που σχετίζονται με σχέσεις φιλίας βρίσκονται σε αντίπαλες παρατάξεις. Είναι η περίπτωση στους «Αδελφοφάδες» του Καζαντζάκη. Ο Δράκος και ο λοχαγός πολέμησαν μαζί στον αλβανικό πόλεμο, και μάλιστα ο Δράκος έσωσε τη ζωή του λοχαγού. Στον εμφύλιο βρίσκονται σε αντίπαλες παρατάξεις, με τον δημοκρατικό στρατό ο Δράκος, με τον εθνικό ο λοχαγός.

  Η ίδια πόλωση δημιουργείται και ανάμεσα στους δυο παιδικούς φίλους, τον Λιόντο και τον Νετζίπ στο μυθιστόρημα του Γιάννη Καλπούζου Ιμαρέτ, η ίδια και στο έργο του Ντραγκόγιεβιτς ανάμεσα στον Μίλαν και στον Χαλίλ.

  Οι σκηνές των συγκρούσεων είναι ιδιαίτερα σκληρές, όμως τα flash back στην προηγούμενη ζωή των πρωταγωνιστών αφήνουν τον θεατή να πάρει μια ανάσα.

  Οι πιο εντυπωσιακές από αυτές τις σκηνές διαδραματίζονται μέσα σε ένα τούνελ, όπου έχει παγιδευτεί μια ομάδα σέρβων από μια ομάδα μουσουλμάνων βοσνίων. Στην ομάδα των μουσουλμάνων βοσνίων βρίσκεται ο Χαλίλ, στην ομάδα των σέρβων βοσνίων βρίσκεται ο Μίλαν.

  Έχω δει και τις επόμενες ταινίες του Ντραγκόγιεβιτς, και μπορώ να συμπληρώσω εδώ ότι έχει τη χιουμοριστική αίσθηση μέσα στα τραγικά επεισόδια να παρεμβάλει και κωμικές σκηνές. Το κωμικό το έχει φαίνεται στο αίμα του, και το «κολλάει» κάθε φορά που θα του δοθεί η ευκαιρία, ακόμη και σε θέματα που δεν είναι καθόλου κωμικά.

The wounds (1998).

Την ταινία θα μπορούσαμε να τη θεωρήσουμε ως Bildungsfilm, κατά το Bildungsroman, αν οι δυο νεαροί, οδεύοντας προς την ενηλικίωσή τους, δεν περνούσαν από την παραβατικότητα στην εγκληματικότητα. Και βέβαια αυτή η ενηλικίωση δεν ολοκληρώνεται, κάποια στιγμή οι σφαίρες βάζουν τέρμα σ’ αυτή.

  Είναι μια μαύρη κωμωδία, κατάμαυρη, όμως έχει τα πιο σπαρταριστά επεισόδια που θα μπορούσε να φανταστεί κανείς, τα οποία λειτουργούν κατά κάποιο τρόπο αποστασιοποιητικά. Απολαυστικότατη.

St. George shoots the dragon (2008)

  Για την ταινία αυτή έγραψα εδώ

Parade (2011)

Είναι εκπληκτική η ικανότητα του Ντραγκόγιεβιτς να δίνει με κωμικό τρόπο ιστορίες κάθε άλλο παρά κωμικές, ιστορίες «με θέση».

  Εδώ η προφανής από το στόρι θέση είναι η ανοχή στο διαφορετικό, μια καταγγελία της ομοφοβίας. Οι ομοφυλόφιλοι και οι λεσβίες ετοιμάζονται να κάνουν ένα  gay pride parade στο Βελιγράδι. Ακροδεξιοί φασίστες απειλούν ανοιχτά τη διαδήλωσή τους. Η αστυνομία είναι σίγουρο ότι θα αδρανήσει, και ψάχνουν να βρουν άτομα να την υπερασπιστούν, επί πληρωμή. Ο πρώτος που βρίσκουν o Limun, βετεράνος του εμφύλιου που έχει μια λέσχη τζούντο.

  Και περνάμε στο δεύτερο θέμα.

  Ο Limun ψάχνει να στρατολογήσει κόσμο που να υπερασπιστούν τη διαδήλωση. Και βρίσκει: έναν κροάτη, ιδιοκτήτη μπαρ, που θα τον είχε σκοτώσει στον εμφύλιο αν δεν τον είχε πετύχει να κάνει τα κακά του, από μια φοβερή διάρροια που τον είχε πιάσει. Έναν μουσουλμάνο βόσνιο που έχει ένα βίντεο κλαμπ, κυρίως με ταινίες πορνό, και τέλος έναν αλβανό από το Κόσοβο που πουλάει ναρκωτικά στα στρατεύματα του ΟΗΕ που στρατεύουν ακόμη στη χώρα.

  Άφθονα κωμικά επεισόδια, αλλά και με ξεκάθαρο μήνυμα: ήλθε ο καιρός της συμφιλίωσης.

Dragan Bjelogrlić, Montevideo, God bless you (2010)

  Εδώ ο Ντραγκόγιεβιτς δεν σκηνοθετεί, απλά συνυπογράφει το σενάριο με τον Ranko Božić. Πολύ ωραία, χολιγουντιανή ταινία, που περιγράφει τα επεισόδια που οδήγησαν την εθνική γιουγκοσλαβίας στο Μούντιαλ του 1930 στο Μοντεβιδέο. Και εδώ υπάρχουν κάμποσα κωμικά επεισόδια.

72. Εκλογές

72. Εκλογές

Μου την ανάρτησε στον τοίχο μου στο facebook ο φίλος μου ο Θόδωρας, σήμερα 26 Ιανουαρίου 2015, την επόμενη της εκλογικής αναμέτρησης.

Τση κάλπης διαολόκουτο κακά μου βγάνεις χούγια

Ψηφίζω ανθρώπους μα η βουλή είναι γεμάτη βούγια

Εγώ πάλι θα έλεγα ότι πιο πολλά βούγια βρίσκονται ανάμεσα στους ψηφοφόρους. Θυμήθηκα όμως μια κατωχωρίτικη μαντινάδα. Την είπε ο συγχωρεμένος ο Γιάννης ο Καθεγλάκης, που το παρατσούκλι του ήταν αραπατσάκος, την επομένη μιας εκλογικής αναμέτρησης, πολύ παλιά.

Ίσαμε που ’χα αψήφιστα, πού ’σαι Γιαννιό Γιαννάκο

 κι απόκεια κι εποψήφισα, όξω αραπατσάκο.

Βιργινία Βέργη-Νέρη, Αναμνήσεις και εμπειρίες από ταξίδια και σχολεία

Βιργινία Βέργη-Νέρη, Αναμνήσεις και εμπειρίες από ταξίδια και σχολεία, Δρόμων 2014, σελ. 231

Η παρακάτω βιβλιοκριτική δημοσιεύτηκε στο Λέξημα

Συναρπαστικές αυτοβιογραφικές αφηγήσεις

Πριν τριάμισι χρόνια γράψαμε για το βιβλίο της Βιργινίας Βέργη-Νέρη «Φόδελε, τοπία, θρύλοι και αληθινές ιστορίες». Σειρά έχει σήμερα το βιβλίο της «Αναμνήσεις και εμπειρίες από ταξίδια και σχολεία».

Πριν προχωρήσουμε στην παρουσίαση του βιβλίου να γράψουμε δυο λόγια για τη συγγραφέα.

Η Βιργινία Βέργη-Νέρη γεννήθηκε στο Φόδελε της Κρήτης που, για όσους δεν το ξέρουν, εικάζεται ότι είναι ο τόπος καταγωγής του Δομίνικου Θεοτοκόπουλου, του Ελ Γκρέκο. Πτυχιούχος κλασικής φιλολογίας του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, εργάστηκε επί σειρά ετών στη μέση εκπαίδευση στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Αποστρατεύτηκε από την υπηρεσία ως λυκειάρχης.

Όπως και στο προηγούμενο βιβλίο της έτσι και σ’ αυτό τα κείμενα έχουν γραφεί σε διαφόρους περιόδους της ζωής της συγγραφέως. Σε αντίθεση όμως με εκείνα, αυτά εδώ είναι αυτοβιογραφικά. Όμως όπως και εκείνα, το γλαφυρό ύφος, το κατά τόπους χιούμορ και το πλούσιο φωτογραφικό υλικό προσφέρουν μια πάρα πολύ μεγάλη «απόλαυση του κειμένου», όπως θα έλεγε και ο Ρολάν Μπαρτ, ο γάλλος θεωρητικός της λογοτεχνίας.

Τα κείμενα βρίσκονται ταξινομημένα κατά χρονολογική σειρά σε ενότητες, που όλες ξεκινάνε στον τίτλο τους με τη φράση «Τότε που υπηρετούσα…».

Στα σχολεία της ελληνικής επαρχίας μετά τον εμφύλιο.

Στο παγκύπριο εξατάξιο γυμνάσιο θηλέων παλουριωτίσσης στη Λευκωσία.

Στην Αιθιοπία.

Στο εξατάξιο αβερώφειο γυμνάσιο Αλεξανδρείας Αιγύπτου.

Στην Αμοργό (από εκεί κατάγεται ο άνδρας της). Και τέλος

Στη Σκιάθο.

Ακολουθεί μια ξεχωριστή ενότητα με κείμενα δημοσιευμένα στο σκιαθίτικο περιοδικό «Με του βοριά τα κύματα». Ανάμεσα σ’ αυτά είναι και ένα για τον σκιαθίτη λογοτέχνη Αλέξανδρο Μωραϊτίδη. Ένας ακόμη που τέλειωσε το Βαρβάκειο Γυμνάσιο (Εξατάξιο τότε. Εγώ πήρα τη σύνταξή μου από το Βαρβάκειο Λύκειο).

Και το βιβλίο τελειώνει με «Μια επιστολή σ’ ένα παλιό σπίτι», το σπίτι του άντρα της, το οποίο αναπαλαίωσαν παρά τις συμβουλές να το κατεδαφίσουν και να χτίσουν στη θέση του ένα ξενοδοχείο.

Εγκιβωτισμένες στην αυτοβιογραφική αφήγηση υπάρχουν και άλλες εξαιρετικά ενδιαφέρουσες ιστορίες, όπως αυτή του Μιχάλη Ρούσου, από την Αμοργό, που η μοίρα τον καταδίκασε από παιδί σε μερική παράλυση και η οικογένειά του τον εξόρισε στην κορυφή του Ασφοντυλίτη. «Εκεί υπήρχαν άφθονα πετρόχτιστα καλύβια, για να φιλοξενήσουν το μισερό αγόρι, κι όσο για το φαΐ του έστελναν κάπου κάπου από το χωριό» (σελ. 185). Περνούσε το χρόνο του σκαλίζοντας τους βράχους.

«-Τι κάνεις; τον ρωτούσαν οι περαστικοί.

-Χαράσσω τη διαθήκη μου, απαντούσε χωρίς ν’ αφήσει τη δουλειά.

-Διαθήκη; Ξαναρώταγαν εκείνοι γεμάτοι απορία και σκύβανε πάνω απ’ τους χαραγμένους βράχους να διαβάσουν, μα αντί για γράμματα βλέπανε ανθρώπους να χορεύουν κι οργανοπαίχτες με λαγούτα και βιολιά» (σελ. 186).

 Τα ιστορικά, ανθρωπολογικά και λαογραφικά στοιχεία αφθονούν στα κείμενα αυτά. Για παράδειγμα στο κεφάλαιο «Η κυρία Φεβρωνία» διαβάζουμε για την άμπορα.

Τι είναι η άμπορα;

 Είναι ένα κατασκεύασμα που έφτιαχνε η κυρία Φεβρωνία, η σπιτονοικοκυρά της, και το χρησιμοποιούσαν εκείνες που ήθελαν να αποβάλουν τον καρπό ενός παράνομου δεσμού. Τα υλικά ήταν κουτσουλιές και διάφορα βότανα.

  Η Μαλάμω, μια μόνιμη ανύπανδρη πελάτισσα, της λέει:

  «Να μαζεύεις, να μαζεύεις κ. Φεβρωνία, κουτσουλιές και βότανα, γιατί με το νου που ’χω εγώ και με την όρεξη που έχει αυτό – και δείχνει το τρίγωνο της Αφροδίτης – γρήγορα θα χρειαστούμε πάλι την άμπορα» (σελ. 22).

Ήξερε να θεραπεύει επίσης διάφορες αρρώστιες. Αξίζει να παραθέσουμε ένα ξόρκι της κας Φεβρωνίας, ώστε στο διαδίκτυο όπου θα αναρτηθεί αυτή η βιβλιοκριτική να μπορεί να αποθησαυριστεί εύκολα από κανένα λαογράφο.

Γητεύω σε βατεύω σε

πηδώ καβαλικεύω σε

τον αλέθο σου γυρεύω

την κοιλιά σου πασπατεύω.

Δέξου γης τον πόνο τση

μια ψω…ή στον κ….λο τση

να τη γειάνει να την κάνει

και κακό να μην την πιάνει (σελ. 25).

Το περιεχόμενο του ξορκιού και η λέξω «πασπατεύω» μου θύμισαν ένα χαρακτηρισμό που έκανε η μητέρα μου για μια χωριανή μας: η πολυπασπατεμένη.

Υπάρχει και άλλο ξόρκι, αυτό εκτενέστερο και σε πεζό που θα μας πιάσει πολύ χώρο να το παραθέσουμε.

Το παρακάτω απόσπασμα δεν έχει λαογραφικό αλλά ανθρωπολογικό ενδιαφέρον.

 «-Ε, λοιπόν, υπάρχει μια φυλή, εδώ στην Αιθιοπία, που ο κάθε νέος για να παντρευτεί πρέπει να σκοτώσει κάποιον άνδρα, να του κόψει τα γεννητικά του όργανα και να τα χαρίσει στην εκλεκτή της καρδιάς του. Κι αυτή, βεβαία ούσα ότι έχει μπροστά της έναν ήρωα, δέχεται να τον παντρευτεί.

-Και τα πειστήρια του ηρωισμού τι γίνονται;

-Α, αυτά τα ξεραίνει και τα κρεμά μενταγιόν στο λαιμό της. Βάρβαρο έθιμο, κυρία μου, πολύ βάρβαρο, κι αυτοί που το διατηρούν ακόμα πιο βάρβαροι.

-Ναι, αλλά πανάρχαιο, μην ξεχνάτε ότι το βρίσκουμε και στην Παλαιά Διαθήκη.

-Δεν είναι δυνατό, κυρία μου, να λέει τέτοια φοβερά πράγματα το ιερό βιβλίο.

-Κι όμως τα λέει. Ο Σαούλ, για να δώσει τη θυγατέρα του στο Δαβίδ, απαιτεί από τον τελευταίο να σκοτώσει εκατό Φιλισταίους και να του προσκομίσει «τας ακροβυστίας» των. Κι ο Δαυίδ εκτελεί τον άθλο, προσκομίζει στο μέλλοντα πεθερό του εκατό ακροβυστίας και παντρεύεται την κόρη του» (σελ. 91).

Είναι συναρπαστικές οι αυτοβιογραφικές αυτές αφηγήσεις της Βιργινίας Βέργη-Νέρη, και σας συνιστούμε ανεπιφύλακτα να τις διαβάσετε. Εμείς θα τελειώσουμε όπως το συνηθίζουμε παραθέτοντας τους ιαμβικούς δεκαπεντασύλλαβους που εντοπίσαμε.

Πρέπει να κάνω υπομονή ώσπου να ξημερώσει (σελ. 18)

Να δεις τη γνήσια ζωή των λαϊκών στρωμάτων (σελ. 97)

Κι έφτιαξε για χατίρι τους δρόμους και λεωφόρους, και

Παρ’ όλη την καταστροφή που έφερε ο χρόνος (σελ. 127)

Δαντελλωτά καμπαναριά και παλαιές εικόνες (σελ. 157)

Το σπίτι μου είναι σπίτι σου και ο πόνο σου δικός μου (σελ. 170) Αυτός ο δεκαπεντασύλλαβος είναι λαϊκός, όμως όχι και ο παρακάτω, που είναι τίτλος κεφαλαίου:

Εξόριστοι στην Αμοργό την Εποχή της χούντας (σελ. 173).

Μπάμπης Δερμιτζάκης