Klint Eastwood, Invictus

Klint Eastwood, Invictus (2009)

  Δεν το επιδιώξαμε, προέκυψε, συμπτωματικά είδαμε την ταινία μετά το Yesterday του Darrell Roodt (θα κάνουμε αργότερα συνολική ανάρτηση για κάποιες ταινίες του), που αναφέρεται στην Νότιο Αφρική. Το Yesterday αναφερόταν στην εξέγερση των μαθητών κατά του apartheid, ο «Ανίκητος» του Klint Eastwood αναφέρεται στην μετά apartheid εποχή, τότε που ο Νέλσον Μαντέλα αγωνιζόταν για την εθνική συμφιλίωση. Το σενάριο της ταινίας στηρίζεται πάνω στο πραγματικό γεγονός της κατάκτησης του παγκόσμιου κυπέλλου ράγκμπι από τη Νότια Αφρική το 1995, ένα χρόνο ακριβώς μετά το τέλος του apartheid. Η εθνική ομάδα, αποτελούμενη από λευκούς με εξαίρεση ένα μαύρο, δεν ήταν πολύ πρόθυμη να αγωνιστεί για την κατάκτηση του κυπέλλου, ενώ οι μαύροι ποτέ δεν την υποστήριζαν κατά τη διάρκεια του apartheid. Ο χαρισματικός Klint Eastwood με μια θαυμάσια ταινία δείχνει τις προσπάθειες που κατέβαλε ο Μαντέλα για να αμβλύνει τις εκατέρωθεν επιφυλάξεις.

Τον είδα και στο Hereafter, στο Million dollar baby και στις «Γέφυρες του Μάντισον», εξαιρετικός σκηνοθέτης, θα πρέπει να δω και άλλα έργα του.

Friedriech Nietzsche, Η γενεαλογία της ηθικής

Friedriech Nietzsche, Η γενεαλογία της ηθικής (μετ. Μίνας Ζωγράφου) εκδόσεις Μαρή χχ σελ. 167

  Τη «Γενεαλογία της ηθικής» και τη «Γέννηση της τραγωδίας» δεν είχα σκοπό να τα ξαναδιαβάσω, γιατί ήδη τα είχα ξαναδιαβάσει. Τελικά άλλαξα γνώμη, είπα να τα διαβάσω και αυτά. Έτσι, μετά τον «Ευρωπαϊκό μηδενισμό» θα γράψουμε σήμερα για τη «Γενεαλογία της ηθικής».

Το βιβλίο αυτό του Νίτσε είναι αυτό που μου άρεσε περισσότερο από όλα του τα βιβλία. Μάλιστα όταν ήλθα στην Αθήνα να δώσω πανελλαδικές – ή όπως λεγόταν εκείνη την εποχή, δεν θυμάμαι – το αγόρασα και στα γερμανικά, με τη φιλοδοξία να το διαβάσω στο πρωτότυπο. Εγκατέλειψα το εγχείρημα από την πρώτη σελίδα, το βρήκα αρκετά δύσκολο.

Το έργο αυτό είναι συστηματικό, και τα κείμενα που το απαρτίζουν, ταυτοποιημένα και αυτά αριθμητικά, είναι πιο εκτενή και πιο συνεκτικά μεταξύ τους. Πολλές από τις ιδέες του μου άρεσαν ιδιαίτερα, και μάλιστα, ενώ συνήθως υπάρχει το φαινόμενο της κρυπτομνησίας, σε μένα συνέβη ακριβώς το αντίθετο, κάποιες σκέψεις που είχα κάνει χρόνια αργότερα νόμιζα ότι ήταν ανάμνηση από τη Γενεαλογία, ενώ, ξαναδιαβάζοντας το βιβλίο, δεν τις βρήκα εκεί, αλλά η πηγή έμπνευσής τους είναι σαφέστατα αυτό το βιβλίο.

Η κεντρική ιδέα του Νίτσε είναι η «μεταμόρφωση των ιδεών» (σελ. 19), μια «διολίσθηση του σημαινομένου» που τις περισσότερες φορές έχει την μορφή της «νέκρωσης» μιας μεταφοράς του σημαίνοντος.

Διαβάζουμε:

  «Ποια είναι ακριβώς από ετυμολογική άποψη η έννοια της λέξης «καλός» στις διάφορες γλώσσες; Τότε ανακάλυψα πως όλες απορρέουν από την ίδια μεταμόρφωση των ιδεών, πώς παντού, η ιδέα του «έξοχου» και του «ευγενούς» με την έννοια της κοινωνικής τάξης, είναι η βασική ιδέα απ’ όπου γεννιέται και αναπτύσσεται αναγκαστικά η ιδέα «καλός» με την έννοια του «ψυχικά έξοχου» και «ευγενής» με την έννοια του «ψυχικά προνομιούχου. Και αυτή η ανάπτυξη είναι πάντα παράλληλη μ’ εκείνη που τελικά μεταμόρφωσε τις έννοιες «λαϊκός», «πληβείος», «ταπεινός» στη συνολική έκφραση «κακός» (σελ. 19).

Αντί να συνεχίσει όμως με το «καλός» συνεχίζει με το κακός, θεωρώντας ότι η γερμανική λέξη schlecht (κακός) προέρχεται από το schlicht (απλός).

Το «ευγενής» πράγματι σήμερα δεν σημαίνει αυτόν που προέρχεται από καλή γενιά, αλλά αυτόν που έχει την συμπεριφορά εκείνη που αποδιδόταν παλιά στους ευγενείς. Ένα ακόμη παράδειγμα, μεταφορικά χρησιμοποιούμε τη λέξη «ιππότης» για να δηλώσουμε τον άνθρωπο που έχει «ιπποτική» συμπεριφορά, κυρίως απέναντι στις γυναίκες.

Με το «καλός» όμως;

Η λέξη στα αρχαία σήμαινε κυρίως τον ωραίο. Με τη σημασία αυτή χρησιμοποιείται ακόμη και σήμερα στην Κρήτη. Αργότερα, θα μπορούσε να πει ο Νίτσε, οι χριστιανοί περιόρισαν τη σημασία της λέξης, και κατέληξε να σημαίνει μόνο τον άνθρωπο που διακρίνεται για μια «εσωτερική, ηθική ομορφιά». Κάτι ανάλογο έγινε και με το λατινικό virtus, που μεταφράζουμε ως αρετή, ενώ τότε σήμαινε κυρίως την ανδρεία. Όσο για τον αγαθό (καλός καγαθός, ο ωραίος και ανδρείος), δεν είναι πια ο ανδρείος αλλά ο ηθικά καλός, για να διολισθήσει τελικά η σημασία του αγαθού στην αρνητική συνδήλωση του αγαθιάρη.

Μου άρεσαν ιδιαίτερα τα αποσπάσματα που σχετίζονται με την αμαρτία. «Άφες ημίν τα οφειλήματα ημών» σημαίνει συγχώρεσε τις αμαρτίες μας, αλλά κυριολεκτικά σημαίνει «διάγραψε το χρέος μας».

Αυτό δεν γίνεται. Πρέπει να πληρώσεις αυτά που χρωστάς. Σήμερα αν δεν πληρώσεις ενδέχεται να πας φυλακή. Εκείνη την εποχή μπορεί να γινόσουν δούλος.

Και όχι μόνο. Διαβάζουμε:

«…ο δανειστής μπορούσε να εξευτελίσει και να βασανίσει με κάθε τρόπο το σώμα του οφειλέτη, όπως, παραδείγματος χάρη, να κόψει ένα μέλος του, που θα του φαινόταν ανάλογο με το μέγεθος του χρέους. Με βάση αυτή τη νοοτροπία, έγιναν παντού κι’ από νωρίς ακριβείς αξιολογήσεις, πολλές φορές φριχτές για τη λεπτολογία τους, αξιολογήσεις που είχαν τη δύναμη δικαιώματος για τα διάφορα μέλη και μέρη του σώματος. Θεωρώ ήδη πρόοδο κι’ απόδειξη μιας πιο δίκαιης, πιο υψηλής, πιο ρωμαϊκής δικαστικής αντίληψης, εκείνο το διάταγμα του νόμου της Δωδεκαδέλτου, που όριζε πως ήταν αδιάφορο αν, σ’ αυτή την περίπτωση, έπαιρνε ο δανειστής λιγότερο ή περισσότερο κρέας» (σελ. 57-58).

Στη Βενετία όμως, την εποχή που τοποθετεί ο Σαίξπηρ την τραγωδία του, φαίνεται ότι αυτό δεν ίσχυε, έπρεπε να πάρει ο δανειστής την ακριβή ποσότητα κρέατος από τον χρεώστη. Εκτός και αν δεν ήταν καλά πληροφορημένος.

Η αυτομαστίγωση που κάνουν κάποιοι φανατικοί καθολικοί, κυρίως (ή μόνο;) στην Ασία, εντάσσεται σ’ αυτή τη λογική: βασανίζομαι για να μου συγχωρεθούν οι αμαρτίες μου.

«… η σκληρότητα αποτελούσε την αγαπημένη απόλαυση της πρωτόγονης ανθρωπότητας» (σελ. 59).

Ο Νίτσε συνηγορεί με την σκληρότητα. «…την εποχή όπου η ανθρωπότητα δεν ντρεπότανε καθόλου για τη σκληρότητά της, η ζωή κυλούσε με περισσότερη γαλήνη παρά στην εποχή μας όπου βασιλεύει ο πεσιμισμός» (σελ. 60).

 Ο χριστιανισμός, μας λέει, έκανε τον άνθρωπο μαλθακό. Ξεχνάει όμως ο Νίτσε ότι τις αρένες με τις μονομαχίες και τις ζωομαχίες δεν τις επινόησαν οι αγαπημένοι του Έλληνες, αλλά οι μεταγενέστεροι Ρωμαίοι. Ακόμη ότι στις τραγωδίες ποτέ δεν παρουσιαζόταν φόνος στη σκηνή, αλλά πάντα off-stage.

Το μόνο «τελετουργικό» υπόλειμμα αυτής της αρχαίας βαρβαρότητας είναι οι ταυρομαχίες. Α, ναι, και οι δημόσιες εκτελέσεις στο Ιράν. Καιρός να καταργηθούν.

«…τη μνησικακία: αυτό το λουλούδι που ανθίζει σήμερα μ’ όλη του την ομορφιά στους αναρχικούς και στους αντισημίτες, μ’ όλο που είναι διαφορετική η μυρωδιά του» (σελ. 68).

Είναι να σηκώνεται η τρίχα αμφοτέρων όταν διαβάζουν αυτές τις γραμμές, βλέποντας ότι ο Νίτσε τους βάζει στο ίδιο τσουβάλι.  

Οι δυο πρώτες πραγματείες ήταν για μένα εξαιρετικά ενδιαφέρουσες. Βέβαια τις ιδέες που εκτίθενται εκεί τις βρήκα και στα άλλα του βιβλία. Το θέμα της τρίτης και τελευταίας πραγματείας «Ποιο είναι το νόημα κάθε ασκητικού ιδανικού» με ξένισε λίγο. Υπάρχουν σήμερα ασκητικά ιδανικά; Υπάρχει κανείς σήμερα που να εμπνέεται από «τα τρία εμβλήματά του: φτώχεια, ταπεινοσύνη, αγιότητα»; (σελ. 108). Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι δεν σταχυολόγησα αρκετά ενδιαφέροντα πράγματα.

«Το φιλόσοφο τον αναγνωρίζουμε από το ότι αποφεύγει τρία λαμπερά και θορυβώδη πράγματα: τη δόξα, τους ηγεμόνες και τις γυναίκες» (σελ. 110).

Είναι ολοφάνερο («ηγεμόνες») ότι μιλάει για άλλες εποχές.

«Όποιος κατέχει, κατέχεται» (σελ. 111).

Κι εγώ που θεωρούσα εντελώς πρωτότυπο αυτό που είπε ο Σαρτρ: Τα πράγματα μας κατέχουν.

«Οι Μπόγκος λένε: η γυναίκα είναι ύαινα» (σελ. 125).

Ύαινα ξέρω τι είναι, οι Μπόγκος ποιοι είναι δεν ξέρω.

«Παντού βλέπεις τον αγώνα των άρρωστων ενάντια στους υγιείς» (σελ. 126).

Από τις βασικές αντιλήψεις του Νίτσε. Άρρωστοι είναι οι σκλάβοι και οι χριστιανοί. Υγιείς είναι οι δυνατοί, οι αριστοκράτες, οι ευγενείς.

  «…εκείνο το βερολινέζο, τον απόστολο της εκδίκησης, τον Ευγένιο Ντύρινγκ…» (σελ. 126). Δεν είναι μόνο ο Ένγκελς, του τη βγαίνει και ο Νίτσε, από τα δεξιά όμως.

  «Ο Γκαίτε ισχυριζόταν πως υπήρχαν μόνο τριάντα έξι δραματικές καταστάσεις» (σελ. 145).

Ο Etienne Souriau αντίθετα ισχυρίζεται πως υπάρχουν 200.000.

  Σαν πάρα πολλές μου φαίνονται όμως.

  Στο τέλος της πραγματείας αυτής ο Νίτσε καταφέρεται κατά της επιστήμης. Διαβάζοντας τις σχετικές σελίδες έκανα τη σκέψη πως η φιλοσοφία είναι μια θρησκεία που ντύνεται τα ρούχα της επιστήμης. Όταν όμως η επιστήμη κάνει την εμφάνισή της τρέπεται σε φυγή. Τι τη σώζει; Η ποίηση. Και ο Ζαρατούστρα, το κορυφαίο (κατά γενική αντίληψη) έργο του Νίτσε, είναι ποιητικό.

  Το έχω ξαναγράψει, κάποια στιγμή άρχισα να χάνω το ενδιαφέρον μου για τη φιλοσοφία και να με ενδιαφέρει περισσότερο η επιστήμη. Θεωρώ πιο έγκυρα αυτά που γράφει ο Ντώκινς στο «Εγωιστικό γονίδιο» για την αγάπη για τον πλησίον παρά αυτά που γράφει ο Νίτσε στη Γενεαλογία. Αλλά ας μη συνεχίσω το θέμα.        

Raoul Peck, Sometimes in April

Raoul Peck, Sometimes in April (2004)

  Το στόρι ήταν το πρόσχημα για να παρουσιάσει ο Αϊτινός Raoul Peck, ο οποίος υπογράφει και το σενάριο, τη γενοκτονία που έγινε στη Ρουάντα το 1994. Στα γράμματα της αρχής μαθαίνουμε το ιστορικό πλαίσιο. Οι Χούτου, η πλειοψηφία του πληθυσμού, ζούσαν ειρηνικά με τους Τούτσι μέχρι την κατάκτηση της χώρας που έως τότε ήταν γερμανική αποικία από τους Βέλγους. Οι Βέλγοι επέβαλαν τον φυλετικό διαχωρισμό της χώρας κατά τη γνωστή τακτική του «διαίρει και βασίλευε», πράγμα που είχαν προσπαθήσει να κάνουν και οι Γάλλοι στο Μαρόκο με τους Άραβες και τους Βερβέρους. Έδωσαν την πρωτοκαθεδρία στους Τούτσι, προκαλώντας την μνησικακία των Χούτου. Το 1959 που έφυγαν οι Βέλγοι παρέδωσαν την εξουσία στους Χούτου, οι οποίοι έβγαλαν το άχτι τους απομονώνοντας και σφάζοντας τους Τούτσι. Εκατοντάδες χιλιάδες Τούτσι και μετριοπαθείς Χούτου πήραν το δρόμο της εξορίας. Το 1988 οι εξόριστοι ίδρυσαν το Απελευθερωτικό Μέτωπο της Ρουάντα, για να διεκδικήσουν την πατρώα γη. Το 1990 εξαπέλυσαν την επίθεσή τους η οποία ανασχέθη με την στρατιωτική υποστήριξη που πρόσφεραν στους Χούτου το Βέλγιο και η Γαλλία. Ένας κύκλος πολέμου και σφαγών ακολούθησε μέχρι που τα Ηνωμένα Έθνη επέβαλαν το 1993 μια συμφωνία ανάμεσα στις δυο πλευρές για κοινή διακυβέρνηση. Όμως οι σκληροπυρηνικοί Χούτου, για να διατηρήσουν την εξουσία τους οργάνωσαν την πιο τρομερή γενοκτονία της ιστορίας. Πιθανότατα, μαθαίνουμε από την ταινία, αυτοί κρύβονται πίσω από την κατάρριψη του αεροπλάνου του μετριοπαθούς προέδρου. Οι δυτικοί παρέμειναν απαθείς μπροστά σ’ αυτή τη σφαγή, αφού δεν διακυβεύονταν δικά τους συμφέροντα.

Θυμάμαι, εκείνη την εποχή, τον αρχηγό του Απελευθερωτικού Μετώπου της Ρουάντα να δηλώνει σε δημοσιογράφο, που τον ρωτούσε για τα προελαύνοντα στρατεύματά του: -Πρέπει να σώσω το λαό μου από τη σφαγή. Μέχρι όμως να καταλάβουν τη χώρα ένα εκατομμύριο περίπου Τούτσι, σε διάστημα λιγότερο από τρεις μήνες, είχαν σφαγιασθεί.

Επίσης θυμάμαι ένα ντοκιμαντέρ με κάποιον δυτικό δημοσιογράφο που είχε φρικιάσει μπροστά στη σφαγή. Ένα ορφανοτροφείο βρισκόταν υπό άμεση απειλή. Παρακάλεσε τον αρχηγό των Χούτου να αποτρέψει τη σφαγή των ορφανών. Και όντως μεσολάβησε. Δεν συνέβη όμως το ίδιο και στο καθολικό σχολείο όπου φοιτούσε η κόρη του Augustin, λοχαγού στον στρατό των Χούτου αλλά με γυναίκα Τούτσι, όπου σφαγιάσθηκαν όλες οι μαθήτριες αδιάκριτα, καθώς οι μαθήτριες Χούτου αρνήθηκαν να διαχωρισθούν. Ο αδελφός του Augustin, o Ηonoré, ο οποίος έβγαζε πύρινους λόγους στον ραδιοφωνικό σταθμό παροτρύνοντας τους Χούτου στη σφαγή των Τούτσι, θα προσπαθήσει να σώσει την οικογένεια του αδελφού του. Δεν θα τα καταφέρει. Μετά τη νίκη του Απελευθερωτικού Μετώπου θα το σκάσει στο εξωτερικό, αλλά θα συλληφθεί μετά από τρία χρόνια. Θα δικασθεί για εγκλήματα πολέμου. Από τη φυλακή θα γράψει στον αδελφό του (στην αρχή της ταινίας) να τον επισκεφτεί, να του πει τι έγινε με τους δικούς του. Αυτός αρχικά θα αρνηθεί, θεωρώντας τον ως ένα από τους υπεύθυνους για τη γενοκτονία. Αργότερα θα υποχωρήσει και θα τον επισκεφθεί. Το μεγαλύτερο μέρος της ταινίας αποτελείται από flash back, όπου βλέπουμε πώς διαδραματίσθηκαν τα φοβερά γεγονότα. Οι μαρτυρίες των θυμάτων στις δίκες που ακολούθησαν ήσαν συγκλονιστικές.

«Ποτέ πια», είναι το γνωστό σλόγκαν που κυκλοφορεί σ’ αυτές τις περιπτώσεις. Εγώ όμως που γνωρίζω ιστορία, τόσο πολύ που με κάνει ολότελα απαισιόδοξο, ξέρω ότι αυτό θα συμβεί, και θα ξανασυμβεί. Και οι γενοκτόνοι δεν θα καθίσουν υποχρεωτικά στο σκαμνί του κατηγορουμένου, όπως οι ναζί και οι εξτρεμιστές Χούτου, γιατί θα είναι οι νικητές. Έγινε και στο παρελθόν, δεν χρειάζεται να πάμε μακριά για να βρούμε παραδείγματα.

«αν είναι αλήθεια πως οι άνθρωποι δε θα ξαναπιάσουν

τον παλιό δόλο των θεών», θυμήθηκα τους στίχους του Σεφέρη από την Ελένη ξαναδιαβάζοντας τα παραπάνω πριν αναρτήσω.

Όχι, δεν είναι καθόλου αλήθεια. Θα τον ξαναπιάσουν, ήδη στη Συρία τον έχουν πιάσει, με αποτέλεσμα να κατακλυσθεί η Ευρώπη από λαθρομετανάστες που προσπαθούν να γλιτώσουν τη φρίκη του πολέμου.

14. Κάθε εμπόδιο για καλό και Ουδέν κακόν αμιγές καλού

14. Κάθε εμπόδιο για καλό και Ουδέν κακόν αμιγές καλού

  Δεν είχε δεχθεί να εκδώσει ο εκδότης μου, ο Θάνος Γραμμένος, το βιβλίο μου «Το χωριό μου: από την αυτοκατανάλωση στην αγορά». –Καλό, μου λέει, αλλά ποιος θα το πάρει; Τελικά χρηματοδότησε την έκδοσή του ο χωριανός και φίλος μου Γιώργης Τωμαδάκης (να τον ευχαριστήσω και απ’ αυτές τις γραμμές) και ο Θάνος το εξέδωσε. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα να πάρω πάρα πολλά αντίτυπα και όχι τα είκοσι που δίνουν κλασικά οι εκδότες στους συγγραφείς, να δώσω σε πάρα πολλούς φίλους, και ο Γιώργης να στείλει πάρα πολλά αντίτυπα στην κοινότητα του χωριού μας που πουλήθηκαν και τα έσοδα έμειναν στην κοινότητα, με αποτέλεσμα να το διαβάσουν πάρα πολλοί χωριανοί. Άρεσε αρκετά μπορώ να πω, τόσο μάλιστα που λυπήθηκα που δεν το επιμελήθηκα περισσότερο.

  Τα οικολογικά μου παραμύθια ο Θάνος τα βρήκε «αδύνατα». Ένας άλλος εκδοτικός οίκος που του τα έδωσα τα αρνήθηκε. Τελικά ο φίλος μου ο Γιώργος ο Βοϊκλής που εργαζόταν στο γραφείο τύπου του τότε δημάρχου της Ηλιούπολης Θεόδωρου Γεωργάκη είχε την ιδέα να εκδοθούν μέσω του δήμου και να μοιραστούν στους μαθητές δημοτικού όλων των σχολείων της Ηλιούπολης. Συζητήθηκε η πρόταση στο δημοτικό συμβούλιο, εγκρίθηκε το κονδύλι για την έκδοση από όλες τις παρατάξεις εκτός από το ΚΚΕ –γνωστή η τακτική του να καταψηφίζει ό,τι ψηφίζουν οι άλλοι, και μοιράστηκε. Το Κέντρο Προστασίας Καταναλωτή (ΚΕΠΚΑ) που ανέλαβε την έκδοση το προώθησε και σε δυο άλλους δήμους της Θεσσαλονίκης, και εγώ, σε τυχαία αναζήτηση στο διαδίκτυο κάποια χρόνια αργότερα, είδα ότι σε πανηγυρική τελετή ο νομάρχης Κοζάνης το μοίρασε στους μαθητές της έκτης δημοτικού όλων των σχολείων του νομού. Εγώ πάλι έστειλα 45 αντίτυπα για το δημοτικό σχολείο του χωριού μου (είχε τότε 42 μαθητές), και έδωσα νομίζω 30 και για ένα άλλο σχολείο, κατά παράκληση της διευθύντριάς μου στο Βαρβάκειο. Ακόμη έχω και δίνω σε φίλους.

  Το βιβλίο μου «Εισαγωγή στο θέατρο της Ιαπωνίας και της Κίνας» το αρνήθηκαν τέσσερις εκδότες. Το δέχτηκε ο Αλέξανδρος Δεσύλλας (εκδόσεις ΑΛΔΕ), με τον οποίο γίναμε φίλοι. Μου εξέδωσε στη σειρά metroαναγνώσματα και τα διηγήματά μου «Το Φραγκιό», και μου παράγγειλε και έγραψα το «Πες της το με μια μαντινάδα». Όμως το «Μυστικό των εξωγήινων» το αρνήθηκε. Ποιος διαβάζει σήμερα επιστημονική φαντασία; Μετά από δυο χρόνια του πρότεινα να συμμετάσχω στα έξοδα της έκδοσης-για πρώτη φορά, στο 13^ο βιβλίο μου. Του έβαλα όμως έναν όρο: το ηλεκτρονικό κείμενο να είναι δικό μου, να το διαθέτω όπως θέλω. Δέχθηκε, και μάλιστα μου έδωσε πολύ περισσότερα αντίτυπα από τα συμφωνημένα δέκα. Το pdf το έστειλα σε αρκετούς φίλους μου με e-mail, και το ανάρτησα επίσης στο scribd, κοινοποιώντας τον σύνδεσμο στον τοίχο μου στο facebook και αναρτώντας τον στο blog μου.

  Και δυο λόγια για το ηλεκτρονικό βιβλίο.

  Πολλοί λένε ότι δεν μπορούν να διαβάσουν ηλεκτρονικά ένα βιβλίο, προτιμούν την έντυπη έκδοση, να νοιώθουν στη μύτη τους τη μυρουδιά του χαρτιού.

  Κι εγώ προτιμώ την έντυπη έκδοση. Διαβάζεται πιο άνετα και μπορώ και υπογραμμίζω αυτά που με ενδιαφέρουν για να τα χρησιμοποιήσω αργότερα στη βιβλιοκριτική. Όμως τι γίνεται αν ένα βιβλίο είναι εξαντλημένο; Έψαξα πριν λίγους μήνες για το λίβελο της Λιλής Ζωγράφου «Νίκος Καζαντζάκης: ένας τραγικός». Ήταν εξαντλημένο. Δεν με ενδιέφερε να το ψάξω στις βιβλιοθήκες καθώς οι περισσότερες δεν σε αφήνουν να φωτοτυπήσεις και αυτές που σε αφήνουν, όπως η Γεννάδειος, το κάνουν μόνο για περιορισμένες σελίδες. Το διαπίστωσα πρόσφατα ψάχνοντας το «Ο Οθέλος ξαναγυρίζει» του Καζαντζάκη. Αν το βιβλίο της Ζωγράφου υπήρχε αναρτημένο κάπου σε ηλεκτρονική μορφή δεν θα υπήρχε πρόβλημα, θα το κατέβαζα, είτε δωρεάν είτε επί πληρωμή. Τώρα, ακόμη και αν επανεκδοθεί, εγώ μπορεί να έχω χάσει στο μεταξύ το ενδιαφέρον μου.

  Μήπως θα έπρεπε μαζί με τα τρία αντίτυπα που στέλνουν οι εκδότες στην Εθνική Βιβλιοθήκη να στέλνουν και το ηλεκτρονικό κείμενο; Μήπως θα έπρεπε να δημιουργηθεί μια βάση δεδομένων, ανάλογη με αυτή που υπάρχει για τα διδακτορικά; Τα όποια προβλήματα θα μπορούσαν να ξεπεραστούν.

  Καθώς σκεφτόμουν το πρόβλημα με τα αυτιά μου που με οδήγησε στο νοσοκομείο για μια βδομάδα το φετινό καλοκαίρι, έχοντας όμως το θετικό αποτέλεσμα να χάσω – επιτέλους!!! – πέντε κιλά (αναφέρθηκα σ’ αυτό στην προηγούμενη ανάρτησή μου στην κατηγορία «Αυτοβιογραφικές σημειώσεις» και έχει τίτλο «Το πανηγύρι του χωριού μου») μου ήλθε στο μυαλό και ένα άλλο συμβάν, για το οποίο ισχύει επίσης το αρχαίο γνωμικό «Ουδέν κακόν αμιγές καλού».

  Έχω μόνιμο άγχος μήπως μου διαρρήξουν το σπίτι, παρά τον συναγερμό. Δεν με ενδιαφέρει να μου πάρουν τηλεοράσεις, dvd, υπολογιστές ή ό,τι άλλο, αλλά με ενδιαφέρει να μη μου πάρουν τους σκληρούς μου δίσκους· όχι για την εμπορική αξία τους αλλά για το περιεχόμενό τους. Έχω κρατήσει βέβαια σε back up τα σημαντικότερα αρχεία μου, αλλά όχι όλα. Πριν λίγες μέρες μου χάλασε ένας σκληρός δίσκος και έχασα, ανάμεσα σε άλλα, όλες τις όπερες και τις εκπομπές «Ταξίδι στον πολιτισμό» που είχα γράψει από το CCTV-4, το κινέζικο κανάλι.

  Το να σου διαρρήξουν το σπίτι είναι μια τραγική εμπειρία, ακόμη και αν δεν σου πάρουν πράγματα σημαντικής αξίας: οι διαρρήκτες σού το κάνουν άνω κάτω. Αυτό μας συνέβη το 2000, και μάλιστα την παραμονή της επιστροφής μας από την Κρήτη. –Δεν γίνεται, είπα, θα βάλουμε συναγερμό.

  Και βάλαμε.

  Ο ένας από τους δυο νεαρούς που ήλθαν να τον τοποθετήσουν ήταν παθιασμένος με την ψηφιακή φωτογραφία. Μας έβγαλε δύο. Τότε ανακάλυψα τυχαία ότι το http://www.tripod.com σου δίνει δωρεάν χώρο για δημιουργία ιστοσελίδας. Οι φωτογραφίες αυτές υπήρξαν το κίνητρο να φτιάξω μια ιστοσελίδα, την πρώτη μου στο διαδίκτυο.

  Ο doctor Ahmad, ένας από τους διοργανωτές του δεύτερου συνεδρίου για τη λογοτεχνική κριτική που έγινε από την Αιγυπτιακή Εταιρεία Θεωρίας της Λογοτεχνίας σε συνεργασία με το πανεπιστήμιο Ain Shams του Καΐρου το Δεκέμβρη του 2000, μου είπε ότι με προσκάλεσε επειδή διάβασε το βιογραφικό μου σ’ αυτή την ιστοσελίδα. Τίτλος της εισήγησής μου ήταν Hypertext: surpassing the limitations of the text.

  Μια από τις ψυχαγωγικές δραστηριότητες του συνεδρίου ήταν και μια κρουαζιέρα στο Νείλο. Η χορεύτρια που μας χόρεψε κάποια στιγμή άρχισε να καλεί τους συνέδρους να χορέψουν μαζί της. Όλοι αρνιόντουσαν. Εγώ δεν είχα ξαναχορέψει τσιφτετέλι αλλά ήξερα πως χορεύεται, έτσι σηκώθηκα.

  Αυτό ήταν. Μετά από μένα σηκώθηκε ο Terry Eagleton. Ακολούθησαν στη συνέχεια και αρκετοί άλλοι.

  Το ότι υπήρξα ο animator της βραδιάς πιστεύω ήταν ο λόγος που με ξανακάλεσαν και στο επόμενο συνέδριο (γινόταν, δεν ξέρω αν γίνεται ακόμη, κάθε τρία χρόνια) το 2003. Το θέμα του συνεδρίου ήταν Cultural criticism και ο τίτλος της εισήγησής μου ήταν  Nature and culture: an unresolved polarity. The case of aggression.

  Το να προσθέσεις τη συμμετοχή σου σε ένα συνέδριο στο βιογραφικό σου είναι σημαντικό. Όμως, σ’ αυτό το συνέδριο, ήταν κάτι παραπάνω. Αλλά γι’ αυτό έχω γράψει αλλού.