Δεν θυμάμαι πώς βρήκα την κριτική για τη «Συνεκδοχή Νέα Υόρκη» του Δημήτρη Δανίκα. Ίσως στο facebook. Όταν διάβασα ότι βρήκε την ταινία ακατανόητη, αυτό με εξιτάρισε και είπα να τη δω. Και όταν έγραψε γι αυτήν και η Αura Voluptas, ε, είπα πρέπει να τη δω οπωσδήποτε. Και την είδα.
Άκουσα τα καλύτερα λόγια για τον σκηνοθέτη από τον Σωτήρη Δημητρίου, και θα ψάξω στα video clubs και για άλλα έργα του.
Η ταινία αυτή είχε μια κάποια αφηγηματική διαύγεια στην αρχή, αλλά στο τέλος γινόταν αρκετά σκοτεινή. Την είδα το απόγευμα, και έχω ξεχάσει ήδη πως τελειώνει. Αλλά θα θυμηθώ.
Καθώς ήταν μια ταινία σκοτεινή, η παρουσίαση που θα κάνω πρέπει να είναι όσο γίνεται πιο διαυγής, αν θέλω να ρίξω κάποιο φως στη σκοτεινότητά της.
Α. Ο κεντρικός ήρωας είναι σκηνοθέτης. Κερδίζοντας ένα βραβείο που συνοδεύεται από ένα πολύ μεγάλο ποσό, αποφασίζει να σκηνοθετήσει την ίδια την ταλαιπωρημένη ζωή του (προσβάλλεται από καρκίνο, τον παρατάει η γυναίκα του παίρνοντάς του την κόρη τους, στη συνέχεια τον παρατάει και η φιλενάδα του, τον διώχνει και η άλλη φιλενάδα του, πεθαίνει ο πατέρας του, στη συνέχεια δολοφονείται η μητέρα του από διαρρήκτες, βλέπει την κόρη του να κάνει αυτό που έκανε η Ναστάζια Κίνσκι στο Παρίσι -Τέξας, να «ορχείται» μέσα σε ένα γυάλινο κλουβί, με το σώμα της γεμάτο τατουάζ. Και ερχόμαστε έτσι στην αναγεννησιακή ιδέα του teatrum mundi, ο κόσμος δεν είναι παρά ένα θέατρο, οι ρόλοι είναι οι ίδιοι, και μπορεί να τους παίξει, ή καλύτερα να τους υποστεί, ο καθένας.
Β. Το έργο είναι γεμάτο φιλοσοφικές-υπαρξιακές ατάκες όπως: «είμαι μόνος… ξέρεις τι σημαίνει μοναξιά;» κ.λπ, με κορύφωση ένα κανονικό κήρυγμα ενός παπά, με υπαρξιακό περιεχόμενο και τα λόγια του να διανθίζονται συχνά με τη λέξη fuck. Αυτές είναι το έργο.
Γ. Το έργο, υποτυπωδώς αφηγηματικό, κατανοείται στον παραδειγματικό του άξονα και όχι στον συνταγματικό. Κάμποσες κηδείες (να κάνω εδώ ένα ανθρωπολογικό σχόλιο: σ’ αυτές τις αγγλοσαξωνικές κηδείες το κοινό είναι ελάχιστο, σε αντίθεση με τις δικές μας, όχι μόνο των επωνύμων οι οποίες μοιάζουν, και συχνά είναι, αληθινές διαδηλώσεις, αλλά και των απλών ανθρώπων, που τις παρακολουθεί ένας μεγάλος αριθμός συγγενών, φίλων, συναδέλφων ή απλών γνωστών), μια αυτοκτονία, α, ναι, και μια δική του απόπειρα, κόντεψα να την ξεχάσω, οι εγκαταλείψεις, η μοναξιά, οι γεμάτες απελπισία ατάκες σχεδόν όλων των ηρώων, δίνουν το συναισθηματικό κλίμα του έργου, με κορυφαία βέβαια την ατάκα του τέλους: Die. Το «πέθανε» αυτό, προσταγή μιας εσωτερικής φωνής, έρχεται τη στιγμή που ο ήρωας μιλούσε για τα μελλοντικά του σχέδια ακουμπισμένος στον ώμο μιας γυναίκας, με την οποία πριν λίγο αντάλλαξε λόγια αγάπης.
Δ. Ο τίτλος: Συνεκδοχή. Θα μπορούσε να ήταν και Μετωνυμία, με την οποία συγγενεύει. Ο Ρομάν Γιάκομπσον είχε πει πως η ποίηση είναι μια μεταφορά της πραγματικότητας και η πεζογραφία μια μετωνυμία της. Η «Συνεκδοχή Νέα Υόρκη» είναι μια φέτα της πραγματικότητας, παντού ίδιας, γεμάτη απογοητεύσεις και οδύνη. Και το λέω αυτό έχοντας την πεποίθηση ότι η πεζογραφία, αφηγηματική στο μεγαλύτερο μέρος της, συγγενεύει περισσότερο με τον κινηματογράφο παρά με την ποίηση, με την έννοια ότι και οι δυο αφηγούνται ιστορίες, και έχουν αρκετές κοινές αφηγηματικές τεχνικές.
Ε. Το έργο με εντυπωσίασε περισσότερο σεναριακά παρά κινηματογραφικά. Τελικά είναι συνεκδοχή και όχι μεταφορά, σε αντίθεση με τα «ποιήματα» του Ταρκόφσκι, θα τολμούσα να πω και του Αγγελόπουλου ή του Σβιάγκιντσεφ που είδα πρόσφατα.
Πάντως, διαβάζοντας την κριτική του Δανίκα, έχω μεγάλη περιέργεια να δω την «Κόκκινη έρημο» και το 81/2. Ο «Τρελός Πιερό» πάντως δεν μου έδωσε την αίσθηση του ακαταλαβίστικου. Τον είδα δυο φορές, με εντυπωσίασε, όπως και το Au bout d’ un souffle (Με κομμένη την ανάσα). Το μήνυμα των έργων αυτών; Οι γυναίκες είναι diaboliques. Οι τελευταίες τους σκηνές έχουν μείνει ανεξίτηλες στη μνήμη μου, παρά το ότι τα είδα πριν χρόνια (για να ακριβολογούμε: πολλά χρόνια), φοιτητής.
Πολύ ενδιαφέρουσα η παρουσίαση σου Μπάμπη ( επιτέλους, σήμερα κατάφερα να τη διαβάσω και φαντάσου εκείνη του Δανίκα ακόμη να τη δω ! ) .
ReplyDeleteΝαι, συμφωνώ με το Β. Το " ζουμί " βρίσκεται εκεί στο λογύδριο του ιερέα . Έχει πιστεύω και σαν σκοπό, με το σαφή του λόγο, να βοήθησει τον μη μυημένο θεατή ( που ίσως και να έχει κουραστεί μέχρι τότε ), να βγάλει μια άκρη και να του εξηγήσει τι είναι όλα αυτά που βλέπει τόση ώρα και γιατί ο ήρωας δε θα μπορέσει να βγει από τον φαύλο κύκλο που έχει στήσει μόνος του . Μπορεί βέβαια και να θυμώσει γιατί μαζί με τον ήρωα προσπαθεί μάταια να εξηγήσει κάποια πράγματα και έρχεται ο παπάς και του λέει " Τί το ζαλίζεις και μας ζαλίζεις κι εμάς τόση ώρα ? Έτσι είναι η ζωή και με το να κάνεις όλα αυτά έχασες τη χαρά του να τη ζήσεις, βλάκα ! " . Μαύρο χιούμορ θα μου πεις, αλλά άλλος θα είχε φύγει από την προβολή βρίζοντας . Κι όμως αυτό το υποδόριο μαύρο χιούμορ, σώζει πολλές φορές την κατάσταση στην ταινία και σε κάνει να αντέχεις όλα όσα αναφέρεις στο Γ .
Και σωστός και στο Ε. Η ταινία ΕΙΝΑΙ το σενάριο της, όπως και κάθε ταινία όπου έχει εμπλακεί σεναριακά ο Κάουφμαν . Φαντάσου ότι σε κάθε ταινία του, εκείνος είναι το πρώτο όνομα και ακολουθούν οι υπόλοιποι συντελεστες !
Και μην ψάξεις άλλες ταινίες που να έχει σκηνοθετήσει, είναι η πρώτη του . Ως σεναριογράφος όμως έχει κάνει πολλά πράγματα .
Το 8 1/2 δεν το έχω δει κι εγώ, αν και το έχω στη βιντεοθήκη μου . Άντε να δούμε πότε θα τα προλάβουμε όλα Μπάμπη !! :-)
Φιλιά ! Και Καλό Μήνα ( λίγο καθυστερημένα ... ) !
Είπε τέτοιο πράγμα ο παπάς; σωστά το εντόπισες, είναι μαύρο, κατάμαυρο χιούμορ, ή μάλλον κατάμαυρος σαρκασμός για τον θεατή. Πάντως θα δικαιολογούσα απόλυτα τον θεατή που θα έφευγε από τη μέση της ταινίας. Ή μάλλον λίγο μετά τη μέση, γιατί από εκεί και ύστερα αρχίζει και γίνεται ακαταλαβίστικος.
ReplyDeleteΔεν ήξερα ότι ήταν η πρώτη του ταινία, και ότι πιο πολύ είχε διακριθεί ως σεναριογράφος. Αναρωτιέμαι αν άλλος σκηνοθέτης θα έκανε με το σενάριό του ταινία τόσο σκοτεινή όσο αυτός. Πάντως έχω βάλει στο πρόγραμμα να δω και άλλες ταινίες στις οποίες έχει γράψει το σενάριο. Μάλλον καλά θα κάνει να περιοριστεί στο ρόλο του ως σεναριογράφος όπου έχει διαπρέψει, γιατί σαν σκηνοθέτης, προσπαθώντας ίσως να πρωτοτυπήσει, τα κάνει σαλάτα.
Έχω τον Αντονιόνι, πρέπει να βρω και το 8 1/2, τώρα που τελειώνει το σχολικό έτος μάλλον θα βρω χρόνο να τα δω.
Καλό μήνα επίσης, πολλά φιλιά.