Friday, July 31, 2009

Ηλία Σταύρου, Τα ευρισκόμενα

Ηλία Σταύρου, Τα ευρισκόμενα (φιλολογική επιμέλεια-εισαγωγή, Θεοδόσης Πυλαρινός, Εταιρεία Κερκυραϊκών Σπουδών, Κέρκυρα 2009, σελ. 514.

Η παρακάτω βιβλιοπαρουσίαση δημοσιεύτηκε στο Λέξημα

Ίσως έχει χαρακτήρα πρωθύστερου, ίσως όμως και όχι. Πριν εννιά μήνες παρουσιάσαμε από το Λέξημα τη μελέτη του Θεοδόση Πυλαρινού, καθηγητή στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο, με τίτλο, «Ηλίας Αλ. Σταύρου, ο Κερκυραίος δημοτικιστής και λογοτέχνης», όπου στις 140 σελίδες του τόμου αυτού ο Πυλαρινός αναλύει διεξοδικά το έργο του Κερκυραίου λογοτέχνη.
Λέμε ότι έχει χαρακτήρα πρωθύστερου γιατί ο αναγνώστης δεν είχε τη δυνατότητα να ελέγξει τις διαπιστώσεις του Πυλαρινού, καταφεύγοντας δηλαδή στο ίδιο το έργο να συμφωνήσει ή να διαφωνήσει. Ο Πυλαρινός τώρα του προσφέρει αυτή την δυνατότητα. Σε έναν ογκώδη τόμο 514 σελίδων συγκεντρώνει όλα τα ευρισκόμενα έργα του Σταύρου. Με τη μελέτη όμως να προηγείται, η κριτική έκδοση σίγουρα είναι πληρέστερη.
Στις 17 σελίδες της εισαγωγής ο Πυλαρινός συνοψίζει όσα διεξοδικά ανέπτυξε στο προηγούμενο έργο του. Ο Σταύρου, ανήκοντας στους μετασολωμικούς και ζώντας μια εποχή ταραγμένη, τόσο στα λογοτεχνικά πράγματα με το γλωσσικό να αποτελεί αντικείμενο έντονης διαμάχης, όσο και στα πολιτικά και κοινωνικά, με τις αναστατώσεις που προκλήθηκαν στον ελλαδικό χώρο και τις μετακινήσεις προς τα αστικά κέντρα, προσφέρει ένα έργο άνισο. Καθώς αμφιταλαντεύεται ανάμεσα στις επιδράσεις της πατρίδας του με την τόσο πλούσια λογοτεχνική παράδοση και στις επιδράσεις της Αθήνας στην οποία καταφεύγει πιστεύοντας ότι εκεί θα βρει πιο κατάλληλες συνθήκες για να σταδιοδρομήσει επαγγελματικά, αδυνατεί να ισορροπήσει και να αποκρυσταλλώσει στα εκφραστικά του μέσα. Η ποίηση και η πεζογραφία τον απασχολούν εξίσου, αλλά και οι μεταφράσεις, ενώ η μέριμνά του για την παιδεία εκφράζεται σε ένα μεγάλο μέρος του δοκιμιακού του έργου. Ακόμη και θεατρικό έργο έχει γράψει ο Σταύρου. Ο Πυλαρινός γράφει χαρακτηριστικά:
«Κοντολογίς η ανισότητα των πεζών ή έμμετρων κειμένων του Ηλ. Σταύρου υπήρξε συνέπεια νομοτελειακή, απόρροια του συγκρητισμού που πυροδότησε η σύγχυση της μετατόπισης του κέντρου βάρους από τον στέρεο και δοκιμασμένο επτανησιακό χώρο στα πανελλήνια λογοτεχνικά δεδομένα της πρωτεύουσας, με τη ζωντάνια του νέου και ενωτικού-συνθετικού χαρακτήρα που τα διέπνεε» (σελ. 13).
Ο Πυλαρινός πιστεύει ότι τα πεζά του έργα σαφώς είναι αρτιότερα από τα ποιητικά του, και από αυτά πάλι ξεχωρίζει τα ηθογραφικά, τα οποία, και λόγω του θέματος, έχουν ένα αυτόνομο ενδιαφέρον.
Η περίπτωση του Σταύρου είναι όντως ιδιόρρυθμη. Ενώ συνήθως οι λογοτέχνες της επαρχίας, ξεκομμένοι από τα δρώμενα της πρωτεύσας χάνουν σε ευκαιρίες λογοτεχνικής ανάδειξης, ο Σταύρου εγκαταλείπει μια επαρχία της οποίας η λογοτεχνική ζωή βρισκόταν στην κορυφή της πνευματικής δραστηριότητας του ελληνικού κόσμου για να έλθει στην πρωτεύουσα, η οποία παλεύει ακόμη με το γλωσσικό. Για τους επτανήσιους το ζήτημα είχε λυθεί ολοκληρωτικά με τον Σολωμό, που στον περίφημο «Διάλογό» του κατακεραύνωσε τους γλωσσαμύντορες σοφολογιότατους. Όμως ήδη είχε συντελεσθεί μια κάμψη. Οι μετασολωμικοί δεν έφτασαν ποτέ την κορυφή που κατέκτησε ο Σολωμός, και σήμερα, καλώς ή κακώς, η πιο έντονη λογοτεχνική ζωή βρίσκεται στην πρωτεύουσα, με την συμπρωτεύουσα να ακολουθεί. Ο Σταύρου, στα χρόνια που έζησε και με τις συνθήκες της προσωπικής του ζωής, μάλλον δεν θα μπορούσε να φτάσει ψηλότερα.

No comments:

Post a Comment