Δάφνη Χρονοπούλου, Τρεις ιστορίες

Δάφνη Χρονοπούλου, Τρεις ιστορίες, Βιβλία των Μουσών 1994

H παρακάτω βιβλιοκριτική δημοσιεύτηκε στο Λέξημα

Κυριολεκτικός ο τίτλος, τρεις νουβέλες με ισάριθμες ιστορίες περιέχει αυτό το βιβλίο της Δάφνης Χρονοπούλου. Οι δυο είναι σονάτες για βιολί και πιάνο, έναν άντρα και μια γυναίκα, ενώ η άλλη είναι κονσέρτο για βιολεντσέλο και ορχήστρα. Όχι πιάνο, όχι βιολί, αλλά βιολεντσέλο, με τον μελαγχολικό τόνο της ματαίωσης, ή καλύτερα του ennui, της ανίας.
Ας ξεκινήσουμε από αυτή την ιστορία, την πρώτη στη σειρά, με τίτλο «Ο τελευταίος υπερασπιστής».
Διαβάζοντάς τη μου ήλθε συνειρμικά στο νου η ταινία «Ο άγγελος του θανάτου» με την Ελίζαμπεθ Τέηλορ και τον Ρίτσαρντ Μπάρντον. Μια Ρωσίδα ευγενής, τυφλή, έχει μια αυλή από παράσιτα γύρω της που τρώνε και πίνουνε με έξοδα δικά της και όχι στην υγειά της: την κουτσομπολεύουν ασύστολα. Αυτή, μέσα στο σκοτάδι που την περιβάλλει, έχει διαλέξει αυτό τον τρόπο για να εξαγοράσει την κοινωνικότητά της. Διατηρεί όμως αμείωτο τον αέρα της αρχόντισσας: αγέρωχη και επιβλητική. Τι άλλο μπορεί να περιμένει εκτός από το θάνατό της;
Εστιαστής στην αφήγηση είναι ο Σάσα, ο ανεψιός της, μέσα από τα μάτια του οποίου βλέπουμε τη γριά αριστοκράτισσα. Ο αρχικός του οίκτος μετατρέπεται σε έκπληξη, μπροστά στην τόση ψυχική δύναμη που κρύβει η θεία του.
Η Δάφνη είναι αριστοτέχνης στην περιγραφή λεπτών ψυχολογικών χαρακτηριστικών και καταστάσεων. Ένα από τα ωραιότερα σημεία της νουβέλας είναι η περιγραφή του δισταγμού του Σάσα να αγκαλιάσει μια κοπέλα, και τη δική της προσμονή για ένα αγκάλιασμα που δεν έγινε, γιατί σε λίγο ήλθε ο «δικός» της. «…η Ζώη… έμενε εκεί μετέωρη ανάμεσα σε δυο χέρια, το ένα ταπεινωτικά σίγουρο γι αυτήν και το άλλο υποτιμητικά διστακτικό, μα και τα δυο αδιάφορα τώρα» (σελ. 29).
Από την ανία πάσχει και ο επόμενος ήρωάς της, ο Μιχάλης. Τα φτιάχνει με τη Λάλα, μια γυναίκα ασυνήθιστη. «Καστανόξανθη, και κακομαθημένη, και αναίσθητη» (σελ. 46), «τη γελοιότερη, τη συντηρητικότερη, την πιο αφύσικη γυναίκα του κόσμη» (σελ. 46), «η πρόστυχη καταναλωτική μανία της» (σελ. 49). «Τη λάτρεψε παράφορα η Μιχάλης διότι αποτελούσε την τελευταία του ελπίδα. Μόνο αυτή η ολοκληρωτικά αφύσικη ήταν δυνατόν να τον βγάλει από την απάθεια και να τον σώσει από τη μοίρα του» (σελ. 50).
Όταν θα τον παρατήσει, θα εκπλαγεί. Γιατί, όπως γράφει με διεισδυτικότητα η Χρονοπούλου, «υπάρχουν και κάποιοι που θεωρούν ελάττωμα το να είναι αηδιαστικοί και προτιμούν να αποφεύγουν εκείνους τους οποίους αηδιάζουν» (σελ. 52). Στο τέλος της νουβέλας ο Μιχάλης, επιτυχημένος πολιτικός, βλέπει έναν απόμαχο της πολιτικής να πίνει ήσυχα την πορτοκαλάδα του, εδώ και είκοσι χρόνια, στη δροσιά της Βουκουρεστίου, και στο πρόσωπό του βλέπει το δικό του μέλλον. Αναπολεί τα περιπετειώδη ταξίδια του στον κόσμο με τη Λάλα.
Στο «Όνειρο της πεταλούδας», την τρίτη νουβέλα της, η Μινόξι και ο Σίντι, δυο ναρκομανείς, περιφέρουν τη σχέση τους ανά τον κόσμο πριν αγκυροβολήσουν σε μια ερημική παραλία, όπου αυτή, άρρωστη, θα υποκύψει. Με φοβερή διεισδυτικότητα γράφει πάλι η Χρονοπούλου: «…έτσι είναι οι σχέσεις των ανθρώπων, διότι στις δυσκολίες παρατηρείται το φαινόμενο της τραμπάλας κι όταν ο ένας δυναμώνει ο άλλος αδυνατίζει, η εξύψωση του ενός συνεπάγεται την κατάπτωση του άλλου και οι ερωτευμένοι μαθαίνουν ν’ ανεβοκατεβαίνουν απαλά απολαμβάνοντας τις φευγαλέες στιγμές ισορροπίας» (σελ. 73).
Αν για τη Δύση ο κόσμος είναι μια σκηνή, για την Ανατολή η ζωή είναι ένα όνειρο. «…η πραγματικότητά μας είναι μια παραίσθηση αφού δεν είμαστε παρά το όνειρο της πεταλούδας κι όταν ξυπνήσει η πεταλούδα η ζωή μας θα τελειώσει» (σελ. 79). Ο Guan Hanqing, ο Αισχύλος της Κίνας όπως επονομάστηκε, έχει γράψει ένα ομώνυμο θεατρικό έργο βασισμένο σ’ αυτή την αντίληψη, που με τον ένα ή τον άλλο τρόπο είναι διαδομένη σε όλους τους πολιτισμούς.
Η Δάφνη Χρονοπούλου αρέσκεται στους αποκλίνοντες ήρωες, τους οποίους περιγράφει με οξύτατη ψυχολογική διεισδυτικότητα, μέσα σε περίπου εξωτικά σκηνικά και σε ασυνήθιστες καταστάσεις. Εξαιρετικά πρωτότυπη, φαίνεται ως μια πάρα πολύ ταλαντούχα πεζογράφος.