Νένα Κοκκινάκη, Ψάχνοντας για το άσπρο φως

Νένα Κοκκινάκη, Ψάχνοντας για το άσπρο φως

Κρητικά Επίκαιρα, Απρίλης 1996

Από τις εκδόσεις Πατάκη κυκλοφόρησε το τρίτο νεανικό (και
έκτο στο σύνολο) μυθιστόρημα της Νένας Κοκκινάκη με τίτλο
"Ψάχνοντας για το άσπρο φως".
Μετά τις ανήλικες ηρωίδες των δυο προηγούμενων ομώνυμων
μυθιστορημάτων της, την 16χρονη "Ναταλία" και τη 17χρονη
"Μαργαρίτα", η Άννα είναι ενήλικη, αν και μόλις έχει κλείσει
τα δεκαοκτώ.
Κατά τα άλλα και οι τρεις ηρωίδες έχουν τα κοινά εκείνα
χαρακτηριστικά που διακρίνουν την εφηβεία, τον αυθορμητισμό,
την πληθωρικότητα, και προ παντός την αναζήτηση του έρωτα.
Η δροσερή γραφή και το happy end της ερωτικής πλήρωσης που
έρχεται ως αντίστιξη να απαλύνει δυσάρεστες εμπειρίες
(χωρισμός γονιών, θάνατος πατέρα) αποτελούν το στίγμα και των
τριών έργων, των οποίων η μυθοπλασία, όπως άλλωστε και στα
περισσότερα έργα του είδους, λειτουργεί ως εκδραμάτιση
πραγματικών προβλημάτων και καταστάσεων και ως ικανοποίηση σε
φανταστικό επίπεδο αναγκών και επιθυμιών.
Παρά την ομοιότητα της μυθοπλασίας και στα τρία έργα,
διακρίνονται αρκετά το ένα από το άλλο, και ως προς τον τρόπο
και ως προς το ύφος της αφήγησης. Στα δυο πρώτα έργα έχουμε
πρωτοπρόσωπη αφήγηση, στη Μαργαρίτα όμως το παρόν του χρόνου
της αφήγησης θραύεται και έρχεται σε πρώτο πλάνο,
ανταγωνιζόμενο το χρόνο της ιστορίας, μέσω της τεχνικής της
επιστολογραφίας.
Στο "Ψάχνοντας για το άσπρο φως", η τριτοπρόσωπη αφήγηση,
όπως γίνεται συνήθως σ' αυτόν τον τύπο της αφήγησης, σβήνει
το χρόνο της αφήγησης, θέτοντας εντελώς σε πρώτο πλάνο το
χρόνο της ιστορίας.
Στο έργο αυτό, η Νένα Κοκκινάκη καταφεύγει σε μια ιδιόμορφη
υφολογική τεχνική, σε μια ξεχωριστή εφαρμογή του εφέ της
επανάληψης, προκειμένου να δόσει τον ίδιο νεανικό και δροσερό
χαρακτήρα που χαρακτηρίζει τον αφηγηματικό λόγο των δυο
πρώτων της ηρωίδων στο λόγο του τριτοπρόσωπου αφηγητή του
"Ψάχνοντας για το άσπρο φως". Το ιδιόμορφο αυτό εφέ της
επανάληψης χαρακτηρίζεται από μια quasi ιδεοψυχαναγκαστική
επανάληψη λέξεων της προηγούμενης φράσης, πρότασης ή
περιόδου, πράγμα που χαρακτηρίζει τον αφηγηματικό λόγο μικρού
παιδιού. Παράδειγμα:
"Και σκεφτόταν κάπου κάπου τον Ορέστη και την έκπληξή του
όταν θα μάθαινε πως η Άννα τα κατάφερε πια, κι αυτό για την
Άννα ήταν αρκετά σημαντικό, γιατί τότε ο Ορέστης θα της
τηλεφωνούσε σίγουρα για να τη συγχαρεί! Γιατί ο Ορέστης δεν
αγαπούσε βέβαια τα συχνά τηλεφωνήματα και η Άννα ήταν
υποχρεωμένη να του τηλεφωνεί εκείνη, και τις περισσότερες
φορές άκουγε τη φωνή του μέσα από τον ψυχρό τηλεφωνητή, και η
Άννα δεν απαντούσε, γιατί αυτή η φωνή δεν ήταν η δική του, η
αληθινή φωνή, που ήταν πιο ζεστή και πιο γλυκιά, και φοβόταν
η Άννα..." (σελ. 42).
Τόσο εγώ όσο και η Νένα, φαντάζομαι, αποτρέπουμε τους
μαθητές μας να χρησιμοποιούν επαναλήψεις στις εκθέσεις τους,
ακριβώς γιατί η επανάληψη δείχνει προχειρότητα και αφροντισιά
στο λόγο του νέου. Το να την χρησιμοποιήσεις όμως ως τεχνική
για την υφολογική αναπαραγωγή ενός τέτοιου λόγου, χρειάζεται
μεγάλη ικανότητα, αφού κινδυνεύεις ανά πάσα στιγμή να πέσεις
σε ένα αντιλογοτεχνικό αποτέλεσμα. Και η Νένα Κοκκινάκη, στο
έργο αυτό, αποδεικνύεται ότι την έχει.