Ακίρα Κουροσάβα, Το μυστικό φρούριο
Ο Κουροσάβα είναι ο αγαπημένος μου σκηνοθέτης. Αγόρασα πριν μήνες την ταινία του «Το μυστικό φρούριο» από το «Ποντίκι», αλλά την είδα μόλις προχθές με το γιο μου. Την είχα ξαναδεί βέβαια πριν χρόνια στην τηλεόραση.
Η ταινία αναφέρεται στην εποχή της φεουδαρχίας, με τον ένα φεουδάρχη να πολεμά τον άλλο, πριν έλθει η περίοδος Tokugawa, όπου με δικτατορική πυγμή μπήκε τέλος σε αυτό το αιματοκύλισμα.
Έχουν γραφεί αρκετά για τον ανθρωπισμό και τον δυτικό προσανατολισμό του Κουροσάβα. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι εμπνέεται από σαιξπηρικά έργα, από τον Μάκβεθ στο «Ο θρόνος του αίματος» και από τον «Βασιλιά Ληρ» στο «Ραν».
Δεν σκοπεύω να κάνω διεξοδικές αναλύσεις στα έργα που θα σχολιάζω, δεν είμαι εξάλλου κριτικός κινηματογράφου ούτε έχω τη σχετική παιδεία γι αυτό, απλά θα κάνω κάποιες παρατηρήσεις γι αυτά που με εντυπωσιάζουν κάθε φορά.
Η πρώτη παρατήρηση έχει να κάνει με την κριτική στον κώδικα τιμής των σαμουράι, που κάνουν όλοι σχεδόν οι Ιάπωνες σκηνοθέτες. Εδώ γίνεται με το παρακάτω επεισόδιο. Ο Τοσίρο Μιφούνε νικάει τον αντίπαλό του. Ο κώδικας των σαμουράι λέει ότι πρέπει να τον εκτελέσει. Ο Μιφούνε δεν το κάνει. Ο άρχοντας του νικημένου όμως, επειδή ντροπιάστηκε με το να μην εκτελεστεί, διατάζει και τον κτυπάνε τόσο σκληρά που του παραμορφώνουν το πρόσωπο. Αυτή την ακραία εφαρμογή του κώδικα των σαμουράι στηλιτεύει ο Κουροσάβα, θέτοντας την ανθρωπιστική αξία της φειδούς της ζωής του νικημένου αντιπάλου πιο πάνω. Ο Μιφούνε φείστηκε της ζωής του αντιπάλου του, τώρα έρχεται η σειρά του να τον σώσει απελευθερώνοντάς τον μαζί με την πριγκίπισσα, που τους περίμενε η εκτέλεση.
Η δεύτερη παρατήρηση που έχω να κάνω είναι πιο σημαντική. Γιατί οι άνθρωποι του λαού παρουσιάζονται πάντοτε με κωμικό τρόπο; Εδώ οι δυο χωρικοί, κατά τη γνώμη μου τραγικές φιγούρες που προσπαθούν να επιβιώσουν από τις συγκρούσεις των αρχόντων, εμφανίζονται φιλοχρήματοι και εριστικοί μεταξύ τους. Στην οικονομία του έργου βέβαια προσφέρουν το κωμικό στοιχείο που χαλαρώνει από την ένταση της πλοκής. Την ίδια παρατήρηση έχω να κάνω και για το έργο του Τομ Στόπαρντ «Οι Ρόζενκρατς και Γκίλντερστεν είναι νεκροί», που το ξέρουμε από την κινηματογραφική του εκδοχή, όπου και εδώ οι συνοδοί του Άμλετ, απλοί στρατιώτες, παρουσιάζονται κωμικά, για να εκτελεστούν στο τέλος όπως συμβαίνει και στη σαιξπηρική τραγωδία.
Κάπου μέσα μου κρύβεται ένας ζντανοφικός εαυτός, που θέλει έντονα να χαρακτηρίσει αυτά τα έργα αντιδραστικά.
Ο Κουροσάβα είναι ο αγαπημένος μου σκηνοθέτης. Αγόρασα πριν μήνες την ταινία του «Το μυστικό φρούριο» από το «Ποντίκι», αλλά την είδα μόλις προχθές με το γιο μου. Την είχα ξαναδεί βέβαια πριν χρόνια στην τηλεόραση.
Η ταινία αναφέρεται στην εποχή της φεουδαρχίας, με τον ένα φεουδάρχη να πολεμά τον άλλο, πριν έλθει η περίοδος Tokugawa, όπου με δικτατορική πυγμή μπήκε τέλος σε αυτό το αιματοκύλισμα.
Έχουν γραφεί αρκετά για τον ανθρωπισμό και τον δυτικό προσανατολισμό του Κουροσάβα. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι εμπνέεται από σαιξπηρικά έργα, από τον Μάκβεθ στο «Ο θρόνος του αίματος» και από τον «Βασιλιά Ληρ» στο «Ραν».
Δεν σκοπεύω να κάνω διεξοδικές αναλύσεις στα έργα που θα σχολιάζω, δεν είμαι εξάλλου κριτικός κινηματογράφου ούτε έχω τη σχετική παιδεία γι αυτό, απλά θα κάνω κάποιες παρατηρήσεις γι αυτά που με εντυπωσιάζουν κάθε φορά.
Η πρώτη παρατήρηση έχει να κάνει με την κριτική στον κώδικα τιμής των σαμουράι, που κάνουν όλοι σχεδόν οι Ιάπωνες σκηνοθέτες. Εδώ γίνεται με το παρακάτω επεισόδιο. Ο Τοσίρο Μιφούνε νικάει τον αντίπαλό του. Ο κώδικας των σαμουράι λέει ότι πρέπει να τον εκτελέσει. Ο Μιφούνε δεν το κάνει. Ο άρχοντας του νικημένου όμως, επειδή ντροπιάστηκε με το να μην εκτελεστεί, διατάζει και τον κτυπάνε τόσο σκληρά που του παραμορφώνουν το πρόσωπο. Αυτή την ακραία εφαρμογή του κώδικα των σαμουράι στηλιτεύει ο Κουροσάβα, θέτοντας την ανθρωπιστική αξία της φειδούς της ζωής του νικημένου αντιπάλου πιο πάνω. Ο Μιφούνε φείστηκε της ζωής του αντιπάλου του, τώρα έρχεται η σειρά του να τον σώσει απελευθερώνοντάς τον μαζί με την πριγκίπισσα, που τους περίμενε η εκτέλεση.
Η δεύτερη παρατήρηση που έχω να κάνω είναι πιο σημαντική. Γιατί οι άνθρωποι του λαού παρουσιάζονται πάντοτε με κωμικό τρόπο; Εδώ οι δυο χωρικοί, κατά τη γνώμη μου τραγικές φιγούρες που προσπαθούν να επιβιώσουν από τις συγκρούσεις των αρχόντων, εμφανίζονται φιλοχρήματοι και εριστικοί μεταξύ τους. Στην οικονομία του έργου βέβαια προσφέρουν το κωμικό στοιχείο που χαλαρώνει από την ένταση της πλοκής. Την ίδια παρατήρηση έχω να κάνω και για το έργο του Τομ Στόπαρντ «Οι Ρόζενκρατς και Γκίλντερστεν είναι νεκροί», που το ξέρουμε από την κινηματογραφική του εκδοχή, όπου και εδώ οι συνοδοί του Άμλετ, απλοί στρατιώτες, παρουσιάζονται κωμικά, για να εκτελεστούν στο τέλος όπως συμβαίνει και στη σαιξπηρική τραγωδία.
Κάπου μέσα μου κρύβεται ένας ζντανοφικός εαυτός, που θέλει έντονα να χαρακτηρίσει αυτά τα έργα αντιδραστικά.
No comments:
Post a Comment