Βασίλης Κεραμάς, Το απόρρητο ημερολόγιο στο Καστρί

Βασίλης Κεραμάς, Το απόρρητο ημερολόγιο στο Καστρί, Παπαζήσης 1989, σελ. 310

Είχα ακούσει για το βιβλίο από παλιά. Πριν λίγους μήνες ήλθε ένας επισκέπτης στον εκδότη μου, κρατώντας το «Απόρρητο ημερολόγιο». Το είχε αγοράσει σε πολύ χαμηλή τιμή από τις εκδόσεις Παπαζήση. Καθώς είμαι περίεργος και κουτσομπόλης, και καθώς οι εκδόσεις Παπαζήση ήταν κοντά, έτρεξα και το αγόρασα. Διάβαζα ένα κεφάλαιο πριν τη σιέστα μου και τον βραδινό μου ύπνο. Όμως σήμερα είπα να το τελειώσω.
Ήξερα ότι αναφερόταν κυρίως στις γαργαλιστικές ερωτικές περιπέτειες του προέδρου του Πασόκ. Όμως μόνο για δυο γυναίκες μιλάει όλες κι όλες ο Κεραμάς (α, ναι, αναφέρεται κάποια στιγμή και σε μια τρίτη, που είχε προηγηθεί). Την πρώτη, ανιψιά μεγαλοεφοπλιστή, δεν θα την κατονομάσω. Η δεύτερη είναι γνωστή στο πανελλήνιο. Η πρώτη δεν κατάφερε να τον παντρευτεί. Πιο καπάτσα, τα κατάφερε η δεύτερη.
Δεν είδα να γράφει και τίποτα το τρομερό για τον Ανδρέα, κάτι δηλαδή που να μην υποψιαζόσουν. Το ότι άφησε το αεροπλάνο της Ολυμπιακής να τον περιμένει τρεις μέρες σε κάποια πόλη του εξωτερικού όπου είχε πάει σε μια συνάντηση, γιατί το αεροπλάνο δεν μπορούσε να φύγει χωρίς τη Δήμητρα που ήταν αεροσυνοδός, με απώλεια νομίζω 70.000 δραχμές για το ελληνικό δημόσιο, δεν είναι κάτι που θα μας κάνει να πέσουμε από τα σύννεφα. Ούτε βέβαια και οι ίντριγκες του περιβάλλοντος του Παπανδρέου, οι τρικλοποδιές που έβαζε ο ένας στον άλλο, οι συκοφαντίες κ.λπ. είναι πράγματα που θα μας εκπλήξουν. Τις διαβάζουμε όμως με ενδιαφέρον, όπως με ενδιαφέρον διαβάζουμε βιογραφίες διάσημων ανδρών. Και για όλους υπάρχουν κουτσομπολιά, ακόμη και για εκείνους που βρίσκονται στο χώρο της τέχνης και της λογοτεχνίας (τώρα το «ακόμη και» τι ήθελα και το έβαλα). Δεν θα κατηγορήσω όμως τον Κεραμά ότι όλα αυτά τα έβγαλε αγανακτισμένος στα φόρα την επαύριον της εκπαραθύρωσής του (ήταν αρχηγός της προσωπικής ασφάλειας του Ανδρέα), θύμα και αυτός των μηχανορραφιών του περιβάλλοντός του, και όχι πιο πριν. Η θέση του δεν ήταν θέση που να έχει μίζες, και έπρεπε να βγάλει το ψωμί του. Και ήταν βέβαια φυσικό να αγανακτήσει, αφού ο παροπλισμός του με μια παράνομη μετάθεση στην Κέρκυρα, όπως τουλάχιστον υποστηρίζει, δεν έγινε με νόμιμες διαδικασίες. Και ίσως να μην είναι απόλυτα ειλικρινής όταν γράφει κάπου «Ήταν η μοναδική φορά που ένιωσα δυνατή συμπάθεια για τον Παπανδρέου», όταν ήταν ο μόνος αρχηγός κράτους του ΝΑΤΟ που εναντιώθηκε στο αμερικανικό διαστημικό πρόγραμμα «Πόλεμος των άστρων». Δεν μπορεί να ήταν η μόνη φορά και να υπηρετούσε τόσα χρόνια σ’ αυτό το πόστο.
Το έχω ξαναγράψει, η βιογραφία είναι ένα είδος που μου αρέσει, ακόμη και αν, όπως στην προκειμένη περίπτωση, δεν πρόκειται ακριβώς για βιογραφία, ακόμη και αν γράφεται με μνησικακία.
Δεν σκοπεύω βέβαια να αναφερθώ στην ερωτική ζωή του Ανδρέα, ή στις διαπλοκές στο στενό του περιβάλλον. Όποιος είναι περίεργος όπως εγώ, ας αγοράσει το βιβλίο, σίγουρα δεν είναι εξαντλημένο. Θα αναφέρω μόνο πως ο Κεραμάς στο τέλος του βιβλίου παραθέτει τις κρίσεις του Ανδρέα για αρχηγούς κρατών της εποχής του. Και θα παραθέσω μόνο μια προφητική του κρίση: «…μετά τον βομβαρδισμό της Τρίπολης και της κατοικίας του Καντάφι από τους Αμερικανούς, ο Παπανδρέου μου είπε ότι ‘ο Καντάφι φαίνεται πως είναι παρανοϊκός’» (σελ. 300). Σίγουρα ήταν παρανοϊκός, αφού προτίμησε να αιματοκυλήσει τη χώρα του και να δώσει έναν αγώνα για την εξουσία που ήταν ολοφάνερα χαμένος, αντί να αποφύγει αυτή την αιματοχυσία και να σώσει το τομάρι του όσο ήταν ακόμη καιρός.
Θα παραθέσω όμως και δυο αποσπάσματα από ένα άλλο σημείο του βιβλίου. Ο Κεραμάς αναφέρεται σε μια στιχομυθία με τον Παπανδρέου, πριν τις εκλογές του 1985.
«Ήθελε ο Μητσοτάκης, κύριε πρόεδρε, σήμερα στη βουλή να μην υποσχεθείτε τίποτα στο λαό κατά την προεκλογική περίοδο, για να χάσουμε τις εκλογές.
Ευχαριστημένος, προφανώς, για το σόφισμά μου, αποκρίθηκε:
Ακριβώς. Ήθελε ο άνθρωπος να μην υποσχεθώ, για να κερδίσει αυτός τις εκλογές» (σελ. 158).
Και θέλω τώρα να αναφερθώ στο περίφημο «Λεφτά υπάρχουν». Όχι για να κατηγορήσω τον Γιώργο, που είπε ένα ψέμα, αλλά για να δείξω ότι από παλιά ήταν γνωστό με τι κριτήριο ψηφίζει ο ελληνικός λαός: ψηφίζει αυτόν που του τάζει. Κάποια, να μην την κατονομάσω, ήταν πυρ και μανία κατά του Σημίτη, που δεν «έταξε» στις εκλογές, με αποτέλεσμα να τις κερδίσει η Νέα Δημοκρατία. Το σφάλμα του Σημίτη δεν το επανέλαβε ο Γιώργος. Και η Δεξιά το 1920 «έταξε» στον ελληνικό λαό ότι θα στείλει τα παιδιά του, μετά από 10 χρόνια πολέμου, στο σπίτι. Σε εκείνες τις εκλογές ο εθνάρχης, όπως τον αποκαλούμε σήμερα, Βενιζέλος, δεν βγήκε ούτε καν βουλευτής. Ο ελληνικός λαός σίγουρα θριαμβολόγησε τότε για τα αποτελέσματα των εκλογών. Μετά βέβαια από δυο χρόνια μουγκάθηκε.
Και το δεύτερο απόσπασμα.
«Λίγους μήνες αργότερα, την Παρασκευή 11 Οκτωβρίου 1985, ο λαός επωμιζόταν και άλλα βάρη με την επιβολή της πολιτικής λιτότητας και την υποτίμηση, κατά 15% της δραχμής» (σελ. 159).
Πάντα δανειζόμασταν παραπάνω από ό,τι άντεχε η τσέπη μας (πώς θα κρατούσαμε ικανοποιημένο το λαό, πώς θα εξαγοράζαμε πελάτες για να εξασφαλίσουμε τη νίκη μας στις επόμενες εκλογές), και μετά παίρναμε μέτρα. Αυτή τη φορά φαίνεται δεν τα πήραμε έγκαιρα, και φτάσαμε στα χάλια που φτάσαμε.
Αυτά από μένα για το βιβλίο. Όποιος θέλει να μάθει περισσότερα, ας το αγοράσει.