Nahid Persson Sarvestani, The queen and I

Nahid Persson Sarvestani, The queen and I (2008)
http://en.wikipedia.org/wiki/Nahid_Persson_Sarvestani

(για τις άλλες δυο ταινίες της Nahid Persson Sarvestani που είδαμε έχουμε γράψει εδώ:
http://hdermi.blogspot.com/2012/01/nahid-persson-prostitution-behind-veil.html )

Μετά τα δυο επιτυχημένα, και σοκαριστικά, ντοκιμαντέρ, Prostitution behind the veil και Four wives one man, η Nahid Persson γυρίζει ακόμη ένα εντυπωσιακό ντοκιμαντέρ: «Η βασίλισσα και εγώ». Η Βασίλισσα είναι η Φαράχ Ντιμπά Παχλαβί, η γυναίκα του Σάχη.
Μπορεί η ζωή μιας βασίλισσας να είναι ένα ελκυστικό θέμα για το κινηματογραφόφιλο κοινό (αν και δεν είναι ο μόνος λόγος που η Nahid Persson αποφάσισε να γυρίσει το ντοκιμαντέρ), όμως και η ζωή της ίδιας της Nahid, που την βλέπουμε να αφηγείται στην βασίλισσα τη δική της, άγνωστη, ιστορία, είναι ιδιαίτερα συγκινητική. Θα ξεκινήσω απ’ αυτήν.
Μικρή χάνει τον πατέρα της από φυματίωση. Η μητέρα της αγωνίζεται να θρέψει 8 παιδιά. Συχνά έχουν να φάνε μόνο ψωμί, και κάποιες φορές δεν έχουν τίποτα να φάνε. Οργανώνεται σε μια αριστερή οργάνωση και συμμετέχει και αυτή στην επανάσταση του ’79 που ανέτρεψε τον Σάχη. Παρασύρει δυο αδέλφια της στον αγώνα.
Μετά την επανάσταση έγινε το ξεκαθάρισμα. Η Ισλαμική δημοκρατία, στην πραγματικότητα μια ισλαμική δικτατορία, προκαλεί την αντίδραση των νεαρών αριστερών. Οι αδελφοί της συλλαμβάνονται. Δεν προλαβαίνουν να μαζέψουν το ποσό που τους ζήτησαν για την απελευθέρωσή τους και ο μεγαλύτερος αδελφός απαγχονίζεται. Ήταν μόλις 17 χρονών. Η Nahid θα βασανίζεται στο εξής από τύψεις.
Θυμάμαι τα γεγονότα της εποχής εκείνης. Στο ντοκιμαντέρ λέγεται ότι η φήμη πως ο Χομεϊνί θα επέβαλε την μαντήλα όταν ερχόταν στην εξουσία προκαλούσε γέλια στα νεαρά κορίτσια. Ήταν αδύνατο να το πιστέψουν. Το πίστεψαν όταν το είδαν. Πολλά νεαρά κορίτσια είχαν τότε διαδηλώσει κατά του νέου καθεστώτος. Τα συλλαμβάνανε και τα εκτελούσαν, αφού πρώτα τα βίαζαν. Γιατί τα βίαζαν; Γιατί λέει είναι αμαρτία να εκτελούν μια γυναίκα παρθένα. Όπως στο μεσαίωνα, που ο φεουδάρχης κοιμόταν με τη νύφη την πρώτη νύχτα του γάμου για να πάρει πάνω του τα δαιμόνια που τυχόν κουβαλούσε, ή κάτι τέτοιο τέλος πάντων, δεν καλοθυμάμαι. Μια τέτοια κοπέλα, η Μαρίνα Νεμάτ, καταδικασμένη σε θάνατο που τη γλίτωσε την τελευταία στιγμή, αφηγείται την περιπέτειά της στο βιβλίο της «Η φυλακισμένη της Τεχεράνης». Η βιβλιοκριτική που έχω γράψει για το βιβλίο, στο blog του Λέξημα, βρίσκεται εδώ:
http://lexima.blogspot.com/2008/07/2008_27.html
(Όσοι διαβάσετε αυτό το κείμενο συνιστώ να διαβάσετε και αυτή τη βιβλιοκριτική. Εκτός του ότι μιλάω για τα γεγονότα εκείνης της εποχής θίγω και ένα ζήτημα της θεωρίας της λογοτεχνίας που έχει σχέση με την πρόσληψη. Πιστεύω ότι μπορεί να υπάρξει μια πρόσληψη διαφορετική από εκείνη στην οποία στόχευε ο συγγραφέας, και κατά τη γνώμη μου να είναι έγκυρη. Η Μαρίνα Νεμάτ έκανε μια καταγγελία. Εγώ στο βιβλίο, πέρα από την καταγγελία, είδα και μια απελπισμένη ιστορία αγάπης)
Η Nahid καταφέρνει να το σκάσει από το Ιράν και να πάει σε μια χώρα, δεν θυμάμαι ποια, του Κόλπου. Θα μείνει εκεί κρυμμένη δυο χρόνια, πριν καταφέρει να φύγει με πλαστό διαβατήριο για τη Σουηδία.
Και τώρα η Φαράχ:
Μετά την εξέγερση των Ιρανών ο Σάχης αποφάσισε να «φύγει» για ταξίδι αναψυχής στο εξωτερικό. Ο νέος του πρωθυπουργός, ο Μπαχτιάρ, θα έβγαζε τα κάστανα από τη φωτιά. Το ένα μετά το άλλο τα κράτη αρνιόντουσαν να τους δεχτούν. Έμεναν για κάποιο διάστημα και μετά έφευγαν. Στις ΗΠΑ ο Σάχης νοσηλεύτηκε για λίγο (έπασχε από καιρό, όπως ειπώθηκε μετά-αυτό το είδα σε άλλο ντοκιμαντέρ-από καρκίνο). Ήταν έτοιμος να πάρει πάλι το δρόμο της εξορίας όταν ο Σαντάτ, ο πρόεδρος της Αιγύπτου, δέχτηκε να του προσφέρει φιλοξενία. Αυτό που έμαθα στο ντοκιμαντέρ, που το αφηγείται η Φαράχ Ντιμπά, είναι ότι οι Αμερικάνοι σκεφτόντουσαν να τον ανταλλάξουν με τους ομήρους της αμερικανικής πρεσβείας, την οποία είχαν καταλάβει στο μεταξύ οι φοιτητές. Τελικά πήγαν στην Αίγυπτο, όπου μετά από κάμποσους μήνες ο Σάχης πέθανε.
Θυμάμαι και τη «θλιμμένη βασίλισσα», τη Σοράγια που τη χώρισε ο Σάχης γιατί δεν μπόρεσε να του χαρίσει διάδοχο, που περιέφερε τη μοναξιά της στην Ευρώπη όταν εγώ πήγαινα στο δημοτικό. Η Φαράχ είναι ακόμη πιο θλιμμένη. Είναι συγκινητικό να την βλέπεις να κλαίει πάνω από τον τάφο της κόρης της που αυτοκτόνησε.
Πριν καθίσω να γράψω αυτές τις γραμμές έψαξα στη βικιπαίδεια για τη βιογραφία της. Με κατάπληξη είδα ότι ένας ακόμη γιος της αυτοκτόνησε, με μια σφαίρα στο στόμα, πέρυσι τον Γενάρη. Και τα δυο παιδιά υπέφεραν από κατάθλιψη. Ο πρωτότοκος, ο διάδοχος, και οι άλλες δυο κόρες, δεν ξέρουμε, αλλά σίγουρα δεν θα πλένε σε πελάγη ευτυχίας. Όσο για την μητέρα, πραγματικά έμεινα άναυδος. Από σταχτοπούτα έγινε μια πολύ δυστυχισμένη γυναίκα.
Δεν θα πω ότι «αμαρτίες γονέων παιδεύουσι τέκνα», γιατί δεν ξεχνώ ότι και η κόρη του Σαλβατόρε Αλλιέντε αυτοκτόνησε. Απλά η μοίρα των γονέων βαραίνει αδυσώπητα πάνω στα παιδιά. (Περισσότερα για τη Φαράχ Ντιμπά εδώ:
http://en.wikipedia.org/wiki/Farah_Pahlavi )
Δυο εξόριστες, που ανήκουν σε διαφορετικά ιδεολογικά στρατόπεδα, νοσταλγούν την πατρίδα τους. Θα τα καταφέρουν να γυρίσουν ποτέ άραγε;