Κωνστάνς Δημά, οι μικροί πρίγκιπες του σύμπαντος

Κωνστάνς Δημά, οι μικροί πρίγκιπες του σύμπαντος, βιβλιοπωλείο της Εστίας, 1998, σελ. 205

  Στην προηγούμενη ανάρτησή μου για τον Steve Jobs είχα γράψει ότι μου αρέσουν οι βιογραφίες. Εδώ να προσθέσω ότι μου αρέσουν γενικά οι βιογραφίες, είτε είναι διασημοτήτων είτε όχι, είτε είναι βιογραφίες που τις έγραψαν άλλοι, όπως αυτή του Steve Jobs, είτε είναι αυτοβιογραφίες, όπως η «Αναφορά στον Γκρέκο» του Νίκου Καζαντζάκη. Όχι μόνο γιατί τις θεωρώ συναρπαστικές αφηγήσεις, αλλά και γιατί δίνουν μαθήματα ζωής. Ακόμη δίνουν την εικόνα μιας εποχής, με ένα τρόπο διαφορετικό από ό,τι το κάνει η επίσημη ιστοριογραφία. Μάλιστα η επίσημη ιστοριογραφία εντάσσει αυτές τις αφηγήσεις στις πηγές της.

  Το βιβλίο «Οι μικροί πρίγκιπες του σύμπαντος» της Κωνστάνς Δημά διαθέτει σε πολύ μεγάλο βαθμό και τα τρία χαρακτηριστικά: Είναι συναρπαστικό σαν αυτοβιογραφική αφήγηση, αντλούμε μαθήματα ζωής απ’ αυτό, με πρώτο και καλύτερο ότι δεν πρέπει να λυγίζουμε στις δυσκολίες, και τέλος μας δίνει μια εικόνα εποχής, και συγκεκριμένα της Τσεχοσλοβακίας την εποχή μετά τον δικό μας εμφύλιο, εστιασμένη όμως στα παιδιά των πολιτικών προσφύγων.

  Στο δρόμο της προσφυγιάς πολλές οικογένειες χώρισαν. Πολλά παιδιά βρήκαν καταφύγιο στα ανάκτορα των βασιλιάδων, διάσπαρτα στη χώρα, που χρησιμοποιήθηκαν σαν χώροι στέγασης των παιδιών των αγωνιστών του δημοκρατικού στρατού. Τυχερά ήσαν τα παιδιά που οι γονείς τους επέζησαν, και κάποια στιγμή ήλθαν και τα πήραν. Η Δημά βρέθηκε σε μια ενδιάμεση κατάσταση. Ο πατέρας της (η μητέρα της είχε πεθάνει) ήλθε και πήρε μόνο την μεγαλύτερη αδελφή της. Έχοντας ίσως οικονομικές δυσκολίες θα σκέφτηκε πως η μικρή κόρη του θα είχε ένα καλύτερο μέλλον αν έμενε εκεί.

  Δεν είχε κι άδικο. Παρά το συναισθηματικό πρόβλημα της στέρησης της πατρικής παρουσίας, η Δημά έκανε πολύ καλές σπουδές, έμαθε πολλές ξένες γλώσσες, και έκανε μεταπτυχιακά στη διδασκαλία ξένων γλωσσών στη Γαλλία.  Εργάσθηκε ως ξεναγός και διερμηνέας, δίδαξε στη μέση εκπαίδευση και σε Πανεπιστήμια, και έχει μεταφράσει ξένους συγγραφείς στα ελληνικά και έλληνες ποιητές στα γαλλικά. Ένας γάμος που όμως είχε ημερομηνία λήξης της έδωσε δυο κόρες. Τώρα ζει στην Κρήτη με τις κόρες της.

  Η πατρική στέρηση ήταν κάτι που την πίεζε συναισθηματικά. Δεν μπορούσε να συγχωρέσει τον πατέρα της. Όμως «Με το πέρασμα του χρόνου έγινα πιο επιεικής. Επικαλούμαι συχνά τα τελευταία του λόγια: μην κάνεις ποτέ το λάθος να μπεις στο Κόμμα, για να μπορέσω να τον συγχωρέσω εντελώς» (σελ. 81).

  Από τις πιο συναρπαστικές αφηγήσεις είναι η συνάντησή της με μιαν αρκούδα. Αρνούμενη να ακολουθήσει την συμβουλή της φίλης της να γυρίσουν πίσω, εξακολουθεί να ανεβαίνει μόνη στο βουνό. Κάποια στιγμή βλέπει την αρκούδα, εκατό μέτρα περίπου μακριά της, να την κοιτάζει επίμονα. Το βάζει πανικόβλητη στα πόδια.

  Ήταν τυχερή. Αυτές τις μέρες είδα ένα ντοκιμαντέρ με αρκούδες και έμαθα ότι το να το βάλεις στα πόδια για την αρκούδα σημαίνει ότι είσαι θήραμα, και σε παίρνει στο κυνήγι. Με τρόμαξε η πληροφορία ότι κάθε χρόνο σκοτώνονται περίπου 30 άνθρωποι από αρκούδες, και εκατοντάδες άλλοι τραυματίζονται. Φαίνεται ότι είναι το ίδιο ριψοκίνδυνοι με την Κονστάνς, χωρίς να έχουν την τύχη της.

  Διαβάζω:

  «Η γενναιοδωρία της φίλης μου από την Κρήτη, που είναι γνώρισμα των ανθρώπων του νησιού…» (σελ. 133). Ε, δεν μπορώ να μη νοιώσω υπερήφανος σαν κρητικός διαβάζοντας αυτές τις γραμμές.

  Υπάρχει και δεύτερο επίπεδο αφήγησης, αφήγηση μέσα στην αφήγηση, εξίσου συναρπαστική. Η θεία της Δημά αφηγείται: «Καλά κάνανε που σου βγάλανε το όνομα της θείας Κωνσταντίνας… Ξέρεις, η καημένη, πήρε το τουφέκι στον ώμο σε ηλικία δεκαπέντε ετών. Δεν ήθελε να κάνει κακό σε κανέναν, κατέβαινε στα χωριά για να φέρει τροφή στα αδέλφια της, τους αντάρτες. Ήθελε να ζήσει ελεύθερη, να δει τους ανθρώπους να αγαπιούνται· το μίσος γύρω της την πλήγωνε. Της βγάλανε τα νύχια, της κάψανε το πρόσωπο και το σώμα με αποτσίγαρα, και την τουφέκισαν μπρος στα μάτια των γυναικόπαιδων και γέρων. Ήταν τόσο νέα, μόνο δεκαεφτά ετών» (σελ. 157).

  Μια από τις ελάχιστες φορές που μιλάει πολιτικά στο βιβλίο της είναι στη σελίδα 187. Ανάμεσα στα άλλα μιλάει και για τη νέα αστική τάξη «με το κόκκινο χρώμα, η οποία, εκμεταλλευόμενη τη θέση της, θησαύριζε εις βάρος του λαού της πλασάροντάς του συνθήματα που η ίδια δεν πίστευε».  

  Η Κωνστάνς έχει δημοσιεύσει επίσης τρεις ποιητικές συλλογές, διάφορες μελέτες, και έχει βραβευθεί για το έργο της. Στην Βικιπαίδεια διαβάζουμε επίσης ότι πέρυσι εξέδωσε στα γαλλικά ένα μυθιστόρημα με τίτλο La solitude a la couleur de l’azur (Η μοναξιά στο χρώμα του γαλάζιου). Περιμένουμε να μας το μεταφράσει στα ελληνικά, όπως έκανε και με το παρόν βιβλίο, που η πρώτη του γραφή έγινε στα γαλλικά. Πιστεύουμε ότι θα είναι το ίδιο συναρπαστικό, όπως και εκείνα που θα ακολουθήσουν.