Αντώνης Δεσύλλας, Κερκυραϊκή πασχαλιά

Αντώνης Δεσύλλας, Κερκυραϊκή πασχαλιά, ΑΛΔΕ 2007, σελ. 84

  Σε πάρα πολλά έργα του ο Αντώνης Δεσύλλας μιλάει για την ιδιαίτερη πατρίδα του, την Κέρκυρα. Στην «Κερκυραϊκή πασχαλιά» όμως μιλάει με τρόπο ιδιαίτερα λαογραφικό.

  Αλλά γιατί «Πασχαλιά»;

  Όπως γράφει στον πρόλογο του βιβλίου, «Μα πιο πολύ οι κερκυραίοι καμαρώνουμε για το Πάσχα μας. Λέμε ότι έχουμε το καλύτερο Πάσχα στον κόσμο. Κι αυτό δεν το λέμε μόνο εμείς, που από τοπική διάθεση κινούμενοι δεν θα μπορούσαμε να πούμε τίποτε άλλο, το λένε με την παρουσία τους χιλιάδες επισκέπτες, που κάθε χρόνο έρχονται να απολαύσουν τις μαγικές εικόνες, που η Κέρκυρα χαρίζει εκείνες τις μέρες».

  Για τη δομή του έργου θα αφήσουμε τον Δρ. Γιώργο Ζούμπο να μας μιλήσει στο προλογικό σημείωμα που προηγείται από τον πρόλογο του συγγραφέα.

  «Ο συγγραφέας διαρθρώνει το αφήγημά του σε τέσσερα μέρη, και επιχειρεί στο πρώτο μια διαδρομή στο περιβάλλον όπου θα πραγματοποιηθούν οι εκδηλώσεις, δίνοντας παράλληλα, σε απλή μορφή, μια σειρά ιστορικών στοιχείων.

  Στο δεύτερο μέρος παρακολουθούμε τα δρώμενα του τόπου κατά τη Μεγάλη Εβδομάδα και μέχρι την ημέρα του Πάσχα, ενώ γίνεται αναφορά στους ναούς του ιστορικού κέντρου  και σε όσους στην ευρύτερη περιοχή παρουσιάζουν ιστορικό ενδιαφέρον.

  Το τρίτο μέρος περιλαμβάνει ένα εκτενές και ενδιαφέρον απόσπασμα από το πρώτο βιβλίο του συγγραφέα «Βόλτα στη Σπιανάδα». Τα κεφάλαια που έχουν επιλεγεί είναι αυτά τα οποία αναφέρονται στα ήθη και έθιμα των ημερών του Πάσχα, όπως τηρούνταν κατά τα έτη 1955-1956, δίνοντάς μας τη δυνατότητα σύγκρισης εκείνης της όχι μακρινής εποχής με το σήμερα.

  Τέλος, στο τέταρτο μέρος ο συγγραφέας μας παρουσιάζει σύντομα ιστορικά στοιχεία των φιλαρμονικών της Κέρκυρας οι οποίες δραστηριοποιούνται στο νησί από το 1840 και η λειτουργία τους είναι άμεσα συνυφασμένη με την πολιτιστική εξέλιξη του τόπου».

  Αλλά να δώσουμε το λόγο στον Δεσύλλα. Διαβάζουμε:

  «Μπροστά απ’ αυτό το εξαίσια δομημένο σύστημα, απλώνεται η μεγάλη πλατεία της πόλης, η περίφημη Σπιανάδα που αποτελεί χαρά για τον κάθε περιπατητή, δίνοντάς του τη δυνατότητα να απολαμβάνει τον υπερήφανο όγκο του Παλαιού Φρουρίου από τη μια πλευρά και την κοντράδα (σειρά από σπίτια) των κεραμόσκεπων παλαιών κτιρίων από την άλλη, συντροφιά στον περίπατό του. Λένε ότι η Σπιανάδα είναι η μεγαλύτερη πλατεία στα Βαλκάνια. Σίγουρα είναι η ομορφότερη» (σελ. 17).

  Αυτό θα πρέπει να το επιβεβαιώσω. Γιατί εγώ πιστεύω ότι η πιο όμορφη πλατεία της Ελλάδας είναι η πλατεία του χωριού μου, του Κάτω Χωριού Ιεράπετρας, κι ας μην είναι τόσο μεγάλη.

  Διαβάζουμε:

  «Έκτοτε η Κέρκυρα απέκτησε 19 φιλαρμονικές που σήμερα λειτουργούν σε όλους τους Δήμους και μαθητεύουν σ’ αυτές χιλιάδες νέοι. Μ’ αυτό της το πλεονέκτημα σε σχέση, όχι απλά με τις υπόλοιπες πόλεις της χώρας αλλά, αναλογικά με τον πληθυσμό και του κόσμου όλου, η Κέρκυρα δίκαια παίρνει το χαρακτηρισμό του Μουσικού Νησιού. Στη λιτανεία των Βαῒων όλες οι φιλαρμονικές συνοδεύουν, κατά χρονολογική τάξη» (σελ. 38).

  Πάλι θα κάνω σύγκριση με την Κρήτη. Όταν ήμασταν υπόδουλοι των Ενετών, είχαμε την Κρητική Αναγέννηση. Μετά ήλθαν οι τούρκοι. Τα Ιόνια νησιά, επί αιώνες κτήση των Βενετών, παρά τη οικονομική εκμετάλλευση που υπέστησαν όπως κάθε κατακτημένος λαός, επηρεάστηκαν από την κουλτούρα τους. Και στην κουλτούρα αυτή η μουσική κατείχε μια εξέχουσα θέση.

  Ενδιαφέρον έχουν τα πασχαλινά έθιμα τα οποία παραθέτει ο Δεσύλλας. Μεγαλύτερη εντύπωση μου έκανε το έθιμο της μαστέλας,

  «Λαϊκό έθιμο, που δημιούργησαν εδώ και δυο γενιές οι άνθρωποι της πιάτσας, οι πινιαδόροι, τοποθετώντας κάτω από την κουκουνάρα μέρες πριν ένα μισοβάρελο (μαστέλα) στολισμένη με κλάδους φοινικιάς και μυρτιές, γεμάτο με νερό, στο οποίο οι διερχόμενοι έριχναν τον οβολό τους. Μόλις από τα γύρω καμπαναριά ακουγόταν το χαρμόσυνο μήνυμα της Ανάστασης, οι πιο χειροδύναμοι απ’ αυτούς τους φακίνους (αχθοφόρους της πιάτσας), άρπαζαν ένα διερχόμενο και τον βούταγαν στη μαστέλα. Μετά αλληλοβρέχονταν, έβρεχαν και τους διερχομένους με το νερό της μαστέλας και όλα κύλαγαν χαρούμενα, όπως γίνεται και στις μέρες μας, έστω και σαν αναπαράσταση του εθίμου» (σελ. 62).

  Ζόρικο έθιμο, ειδικά αν το Πάσχα πέφτει νωρίς και ο καιρός είναι ακόμη κρύος.

  Το βιβλίο συνοδεύεται και από άφθονες φωτογραφίες. Αυτές που είναι ένθετες μέσα στο κείμενο είναι ασπρόμαυρες, ενώ σε ειδικό ένθετο υπάρχουν έγχρωμες φωτογραφίες.

  Θαυμάζουμε την αγάπη του Δεσύλλα για την πατρίδα του, την Κέρκυρα, στην οποία έχει αφιερώσει τόσα βιβλία του. Σίγουρα είναι ένα από τα πιο άξια τέκνα της. Και το παρόν βιβλίο, που γίνεται επίκαιρο καθώς πλησιάζουν οι άγιες μέρες, διαβάζεται με ξεχωριστό ενδιαφέρον, τόσο από τους κερκυραίους όσο και από τους υπόλοιπους έλληνες, τόσο για το πληροφοριακό του υλικό όσο για το γλαφυρό ύφος του συγγραφέα που κάνει συναρπαστική την αφήγησή του.