Asghar Farhadi, Le passé (Το παρελθόν, 2013) και «Χορεύοντας στη σκόνη» (2003)

Asghar Farhadi, Le passé (Το παρελθόν, 2013) και «Χορεύοντας στη σκόνη» (2003)

http://en.wikipedia.org/wiki/Asghar_Farhadi

http://en.wikipedia.org/wiki/The_Past_%28film%29

http://hdermi.blogspot.gr/2011/11/asghar-farhadi.html

  Σε κάποιες αναρτήσεις μου έχω γράψει για τον αμερικάνικο πολιτιστικό ιμπεριαλισμό, με την έννοια ότι τα χολιγουντιανά προϊόντα κατακλύζουν τις κινηματογραφικές αίθουσες παγκόσμια, των ελληνικών μη εξαιρουμένων. Τώρα βλέπω έναν άλλο ιμπεριαλισμό, τον πολιτιστικό ιμπεριαλισμό της Δύσης, που «απορροφά» ταλαντούχους σκηνοθέτες της Ανατολής. Η αρχή έγινε με τους κινέζους. Έχω υπόψη μου τον Τζανγκ Γιμόου, που μετά τις θαυμάσιες πρώτες κινέζικες ταινίες του άρχισε να γυρίζει ταινίες στα καλούπια του δυτικού κινηματογράφου. Τώρα βλέπω τους ιρανούς να σκηνοθετούν «δυτικές» ταινίες. Την αρχή νομίζω την έκανε ο Κιαροστάμι με το Copie conforme (2010), γαλλική ταινία, και τώρα πήρε τη σκυτάλη ο Ασγάρ Φαραντί με το «Παρελθόν», επίσης γαλλική γαλλική ταινία.

  Είχα αποφανθεί βλέποντας το «Σχετικά με την Έλλη» ότι ο Φαραντί είναι ένας δυτικότροπος σκηνοθέτης σε αντίθεση με τους άλλους ιρανούς, όπως π.χ. ο Φατίχ Ακίν σε σύγκριση με τον Νούρι Μπίλγκε Τσεϋλάν. Τώρα γίνεται ακόμη πιο δυτικός με το να γυρίσει μια ταινία στα γαλλικά, με σκόρπιες φράσεις στα ιρανικά. Και η υπόθεση της ταινίας διαδραματίζεται στη Γαλλία, αν και τα πρόσωπα είναι ιρανοί μετανάστες.

  Και πάλι θα μιλήσω για την πρόσληψη. Αυτό που δεν μου άρεσε στην ταινία είναι προφανώς αυτό που αρέσει στο δυτικό κοινό.

  Ο Φαραντί φαίνεται πως δεν τέλειωσε με τον χωρισμό με τον «Χωρισμό», και επανέρχεται στο θέμα με το «Παρελθόν». Ο τίτλος δεν νομίζω να αντιστοιχεί με το περιεχόμενο, και ίσως επιλέχθηκε για να μη νομισθεί ότι ο σκηνοθέτης επαναλαμβάνεται θεματικά. Ειδικά με την τελευταία σκηνή του έργου, όταν ο σύζυγος βάζει στο πρόσωπό του την μυρωδιά που αρέσει στη γυναίκα του μήπως με τον τρόπο αυτό καταφέρει να την ξυπνήσει από το κώμα, στο οποίο έχει περιέλθει μετά την απόπειρα αυτοκτονίας της.

  Έχω γράψει κάποιες φορές ότι το σασπένς και το εφέ του απροσδόκητου, οι ανατροπές δηλαδή σε μια ταινία, είναι από τις καλύτερες αφηγηματικές τεχνικές. Εδώ όμως θα εκφράσω κάποιες επιφυλάξεις.

  Και ξανά για την πρόσληψη:

  Μου αρέσει ο κοινωνικός κινηματογράφος, ο κινηματογράφος που θίγει προβλήματα. Ο χωρισμός είναι ένα τέτοιο πρόβλημα, ειδικά όσον αφορά τον αντίκτυπο που έχει στα παιδιά. Και στην ταινία αυτή έχουμε τρία παιδιά, ένα μικρό κοριτσάκι, ένα μικρό αγοράκι και μια έφηβη κοπέλα. Τα κορίτσια βιώνουν τον χωρισμό με εντελώς τραυματικό τρόπο, ιδιαίτερα η έφηβη που είναι από τον πρώτο άνδρα, τον οποίο δεν βλέπουμε ποτέ, ενώ το αγοράκι βιώνει την απώλεια της μητέρας του που βρίσκεται στο νοσοκομείο σε κώμα. Όμως η προσοχή του θεατή απομακρύνεται από το δράμα των παιδιών καθώς εστιάζεται στις συνεχείς ανατροπές, τρεις τον αριθμό αν τις μέτρησα σωστά, το οποίο τίθεται σε δεύτερο πλάνο μπροστά στη συναρπαστική πλοκή.

  Η ένταση που βίωσε ο θεατής στο «Σχετικά με την Έλλη» μπροστά σε μια επαπειλούμενη καταστροφή σε μια κατάσταση ανησυχητικής ηρεμίας βιώνεται και εδώ, αλλά σε μικρότερο βαθμό. Ο Άχμαντ επιστρέφει από το Ιράν έπειτα από αίτημα της γυναίκας του να πάρουν διαζύγιο. Όμως τα πράγματα δεν εξελίσσονται ομαλά.

  Και εδώ υπάρχει το ανοιχτό τέλος, όπως και στις άλλες ταινίες του (βλέπε τρίτο σύνδεσμο). Ο σύζυγος πιάνει το χέρι της γυναίκας του και της λέει να το σφίξει ελαφρά αν νοιώθει το άρωμα. Περιμένουμε για αρκετά δευτερόλεπτα, πριν αρχίσουν να πέφτουν οι τίτλοι του τέλους. Δεν θα μάθουμε αν το έσφιξε τελικά. Η ενοχή είναι όντως κάτι που σε δένει με το παρελθόν.

  Οι ηθοποιοί είναι εξαιρετικοί. Όμως εμένα την εντύπωση μου την έκλεψε το καταθλιπτικό πρόσωπο της νεαρής έφηβης, η οποία βιώνει σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό τις εντάσσεις που δημιουργούνται γύρω της.

  Παρά τις παραπάνω αντιρρήσεις μου, η ταινία μου άρεσε πάρα πολύ.

Dancing in the dust (2003)

  Το «Χορεύοντας στη σκόνη», αν και είναι η πρώτη ταινία του Ασγάρ Φαραντί την είδα τελευταία, με την ευκαιρία που είδα και το «Παρελθόν». Τις έχω δει όλες τις ταινίες του, παλιά όμως, γι’ αυτό και έχω γράψει και ελάχιστα (τρίτος σύνδεσμος).

  Η ταινία αυτή είναι η πιο ιρανική του. Ο χωρισμός είναι και εδώ ένα θέμα, που όμως επικαλύπτεται από το κύριο θέμα που είναι ο έρωτας. Ο νεαρός χωρίζει με τη γυναίκα του κάτω από την πίεση της μητέρας του (αμάν πια αυτές οι μανάδες), γιατί η συμπεθέρα δεν είναι και τόσο καλής διαγωγής. Όμως πρέπει να της δώσει την «προίκα», το υπεσχημένο ποσό που οφείλει σε περίπτωση διαζυγίου. Να θυμίσουμε ότι στο ισλάμ ο γαμπρός «αγοράζει» τη νύφη, σε αντίθεση με εμάς όπου η νύφη «αγοράζει» τον γαμπρό. Αυτό βέβαια ανήκει πια στο παρελθόν, τα προικοσύμφωνα έχουν καταργηθεί.

  Μήπως με τα χρόνια όμως ο έρωτας φθίνει;

  Και σ’ αυτό το ερώτημα απαντάει ο Φαραντί. Ο ώριμος άνδρας, ο κυνηγός κομπρών στην έρημο, έχει εγκαταλειφθεί από τη γυναίκα του πριν χρόνια, όταν πήγε φυλακή για ένα φόνο που έκανε για χάρη της. Κουβαλάει όμως πάντα μαζί του τη φωτογραφία της.

  Έχει σκληρύνει. Επιφανειακά. Τσακώνεται με τον νεαρό. Στο τέλος όμως όχι μόνο θα του σώσει τη ζωή αλλά και θα πουλήσει το φορτηγό του για να εξοικονομήσει τα χρήματα για μια κρίσιμη εγχείρηση (συγκόλληση του δακτύλου του, που του το έκοψε όταν τον δάγκωσε μια κόμπρα για να μην πάει το δηλητήριο στην καρδιά). Ο νεαρός θα βουτήξει τα χρήματα που του έδωσε για την εγχείρηση και θα πάει να τα δώσει στην τέως γυναίκα του, για να αγοράσει μια ραπτομηχανή. Μόλις έχει πάρει το πτυχίο της ραπτικής. Το δάκτυλό του το έχει χάσει οριστικά.

  Αυτός που αγαπάει θυσιάζει. Ακόμη και όταν δεν περιμένει τίποτα ως αντάλλαγμα.

  Στην ταινία, εκτός από το στόρι, εντυπωσιακές είναι και οι σκηνές στην έρημο με τις κόμπρες.

  Βέβαια, περί ορέξεως κολοκυθόπιτα, αλλά η ταινία αυτή μου άρεσε περισσότερο από το «Παρελθόν».