Richard Ayoade, The double

Richard Ayoade, The double (2013)

http://www.lifo.gr/guide/cinema/2551

http://www.imdb.com/name/nm1547964/

H παρακάτω κριτική δημοσιεύτηκε στο Fractal

  Αφού διάβασα τον «Σωσία» του Ντοστογιέφσκι ήταν για μένα must να δω και την ταινία.

  Τα κινηματογραφικά έργα που στηρίζονται σε ένα μυθιστόρημα κινούνται σε ένα φάσμα μεταξύ της πιστής μεταφοράς και της απλής έμπνευσης από τη βασική ιδέα του. Οι πέντε κινηματογραφικές μεταφορές της «Μαντάμ Μποβαρύ» που είδαμε, κινούνται μέσα σε αυτό το φάσμα. Ο «Σωσίας» όμως του Ayoade βρίσκεται ακριβώς στην άκρη του φάσματος αυτού, είναι απλά εμπνευσμένος από την κεντρική ιδέα του μυθιστορήματος του Ντοστογιέφσκι, του οποίου ο ήρωας πάσχει από το «Σύνδρομο Fregoli», σύνδρομο για το οποίο έγραψε ο Μανόλη Πρατικάκη στο ομώνυμο βιβλίο του. Ο Ντοστογιέφσκι, αυτός ο «βαθύς ανατόμος της ανθρώπινης ψυχής» όπως χαρακτηρίστηκε, το περιγράφει με εξαιρετική ακρίβεια στον «Σωσία» πριν μελετηθεί επιστημονικά.

  Ο «Σωσίας» του Αγιοάντε όμως είναι πραγματικός. Έρχεται να εργαστεί κάποια στιγμή στο τμήμα με τα φωτοτυπικά μιας μεγάλης πολυεθνικής εταιρείας όπου εργάζεται ο Σάιμον Τζέημς. Του μοιάζει καταπληκτικά, όμως μόνο στην εξωτερική εμφάνιση. Έχοντας σαν όνομα την αντιστροφή του ονόματός του, είναι και το ακριβώς αντίθετο του χαρακτήρα του: δειλός και συνεσταλμένος ο Σάιμον, γεμάτος αυτοπεποίθηση ο Τζέημς. Φλερτάρει την Χάνα αδέξια ο Σάιμον, σε λίγο καιρό θα τη ρίξει στο κρεβάτι του ο Τζέημς, και λίγο αργότερα μια άλλη κοπέλα από το ίδιο τμήμα.

  Ο Σάιμον παρακολουθεί συχνά την αγαπημένη του με ένα τηλεσκόπιο πίσω από τις γρίλιες του παραθύρου του. Αυτή μένει μόνη σε ένα διαμέρισμα στην απέναντι πολυκατοικία. Κάποια στιγμή από το διπλανό διαμέρισμά της φουντάρει στο κενό ένας αυτόχειρας. Σκοτώνεται. –Κρίμα, λέει ο αστυνομικός που συνοδεύει το πτώμα στο ασθενοφόρο, λίγο αν είχε πέσει από πιο δεξιά θα έπεφτε πάνω σε ένα πλέγμα. Θα είχε τραυματιστεί βέβαια, πιθανότατα με κατάγματα, αλλά δεν θα είχε σκοτωθεί.

  Αφού ο Σάιμον βλέπει τον Τζέημς όχι μόνο να του «κλέβει» την κοπέλα που αγαπά αλλά και να σφετερίζεται την ταυτότητά του (παρουσιάζεται ως Σάιμον στην κηδεία της μητέρας του στην οποία ο ίδιος πηγαίνει αργοπορημένος) σκαρώνει ένα σατανικό σχέδιο: να σφετεριστεί και αυτός την ταυτότητά του, και να παρουσιάζεται στο εξής ως Τζέημς.

  Δεν θα μαρτυρήσουμε το σχέδιο, θα πούμε όμως ότι θα τα καταφέρει.

  Βλέπω στον σύνδεσμο του lifo να χαρακτηρίζεται το έργο ως κωμωδία. Έχοντας σαν κριτήριο για την ποιότητα μιας κωμωδίας από το πόσο γελάω βλέποντάς τη, αμφιβάλω πολύ αν είναι όντως κωμωδία. Πέρα από την ομοιότητα των δύο χαρακτήρων, που μόνο σε μια κωμωδία μπορεί να είναι τόσο απόλυτη ώστε να ξεγελάει, όπως για παράδειγμα στη «Δωδεκάτη νύχτα» του Σαίξπηρ που διδαχτήκαμε στο Τμήμα Αγγλικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αθηνών από όπου πήρα το πρώτο μου πτυχίο, δεν είδα να υπάρχει τίποτα κωμικό πέρα από μια μακάβρια ατάκα του αστυνομικού εκείνου. Η ατμόσφαιρα του έργου είναι μια ατμόσφαιρα θρίλερ χωρίς όμως το σασπένς του, ή μάλλον μια οργουελική ατμόσφαιρα με εσωτερικούς χώρους, συχνά ομιχλώδεις, και στενούς κλειστοφοβικούς διάδρομους με οξυγώνιες αγχωτικές γωνίες.

  Νόμιζα ότι ο Αγιοάντε ήταν γιαπωνέζος από τα γιαπωνέζικα τραγούδια που ακούγονται στο έργο, διαβάζω όμως ότι είναι μιγάς, με νιγηριανό πατέρα και νορβηγίδα μητέρα, με μια μαθητεία όντως στην κωμωδία. Δεν θα θεωρούσα με τίποτα το έργο αυτό ως κωμωδία, όμως είναι μια πολύ καλή ταινία.