Νίκος Στρατάκης, Η παντοδύναμη Ιεράπυτνα

Νίκος Στρατάκης, Η παντοδύναμη Ιεράπυτνα, Ιεράπετρα 21^ος αιών, σελ. 38

Η παρακάτω βιβλιοκριτική δημοσιεύτηκε στο Λέξημα

  O Νίκος Στρατάκης είναι ένας καταξιωμένος λογοτέχνης με πλούσιο συγγραφικό έργο. Υπηρέτησε ως αξιωματικός και διετέλεσε αντιπρόεδρος της Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών. Όταν ήμουν μαθητής διάβασα κάποια έργα του που είχα βρει στη βιβλιοθήκη της κοινότητας του χωριού μου (Κάτω Χωριό), και αργότερα βρήκα σε κάποιο παλαιοπωλείο τη συλλογή διηγημάτων του «Το ειδύλλιο της Ιβάνκας», έργο για το οποίο γράψαμε μια βιβλιοκριτική.

  Η «Παντοδύναμη Ιεράπυτνα» είναι η ομιλία που έκανε στην πρώτη επίσημη εμφάνιση της νεοϊδρυθείσας «Ένωσης Γεραπετριτών Αθήνας». Δεν θα μπορούσε να υπάρξει καταλληλότερη, μια ιστορική αναδρομή στην Ιεράπετρα από τα μυθικά χρόνια μέχρι σήμερα. Συγκεντρώνοντας τη σχετική βιβλιογραφία ο Νίκος Στρατάκης μας δίνει το ιστορικό πανόραμα της πόλης μας. Ξεκινώντας από την προϊστορική εποχή που ονομαζόταν Κύρβα και Κάμειρος περνάει στα ιστορικά χρόνια που μετονομάζεται σε Ιεράπυτνα, για να καταλήξει στο σημερινό της όνομα, Ιεράπετρα.

  Την Κρήτη την αποίκισαν πολλοί λαοί. «…η ιστορική σειρά των αποίκων αυτών είναι: Ετεόκρητες, Κύδωνες, Πελασγοί, Αχαιοί, Δωριείς. Επί πλέον σ’ αυτούς τους λαούς πρέπει να προστεθούν οι Κάρες, οι Λύκοι, οι Λέλεγες και οι Φρύγες από τα παράλια της Μικράς Ασίας, οι Φοίνικες από τη Συροφοινίκη και την Αίγυπτο, και οι Τελχίνες από τη Ρόδο. Φυσικά, γηγενής και αυτόχθων λαός πρέπει να θεωρηθούν οι μεγαλύτορες, οι γενναιόψυχοι Ετεόκρητες, όπως τους λέει ο Όμηρος, αυτοί οι χαλκάσπιδες, αυτοί οι δαιμονόπληκτοι και οι κουροτρόφοι του Δία, αυτοί οι γνωστοί με τα τόσο μυθικά και εμφαντικά θεκρατικά ονόματα Κουρήτες, Κορύβαντες και Ιδαίοι Δάκτυλοι»

  Τούτος ο τελευταίος λαός διατήρησε και διέσωσε τη φυλετική του ακεραιότητα, την Ετεοκρητική του γνησιότητα και γενεολογική του καθαρότητα, εδώ σε τούτη την Ανατολική άκρη της Κρήτης, με το τελευταίο οχυρό της Ετεοκρητικής άμυνας, την Ιεράπυτνα.

(σελ. 17).

  Πιο κάτω διαβάζουμε:

  «Τώρα ας κάμουμε έναν περίπατο στην περίοδο των Δωριέων. Στην περίοδο αυτή, όπως βγαίνει από τη μελέτη των διαφόρων πηγών, η Ιεράπυτνα διατήρησε το Κρητικό, Μινωϊκό της χρώμα. Δεν παρουσίαζε εκδωρισμό, όπως λ.χ. η Λύκτος στη Δίκτη. Σε τούτο συνετέλεσε πολύ η ποικιλία του εδάφους, που δεν εξασφάλιζε ομοιογενή συμβίωση και πολιτική σύμπραξη. Βεβαίως το Δωρικό πνεύμα ήσκησε επίδραση, αλλά στην ουσία η Ιεράπυτνα διατήρησε αυτοτέλεια» (σελ. 19).

  Αυτό το τελευταίο πρέπει να το δεχτώ με επιφύλαξη. Σε εκδρομή στην Τήνο, στο ιστορικό μουσείο που βρίσκεται μπροστά στην εκκλησία, είδα τον Χάρτη του Ρήγα όπου την περιοχή της Ιεράπετρας την ονομάζει Δωρίδα. Ακόμη οι χωριανοί μου χρησιμοποιούν ένα γλωσσικό δωρικό κατάλοιπο. Λένε «τα δε αύριο» εννοώντας την επόμενη μέρα. Είναι γνωστό ότι το ιωνικό η γίνεται στη δωρική διάλεκτο α, όπως μάθαμε στο σχολείο από την περίφημη φράση των σπαρτιατισσών μητέρων όταν έφευγαν τα παιδιά τους για πόλεμο: ή ταν (ασπίδα) ή επί τας (ασπίδας), δηλαδή ή να φέρει την ασπίδα ή να τον φέρουν επί της ασπίδος, νεκρό ή τραυματία αλλά ποτέ χωρίς την ασπίδα, λιποτάκτης που την έχει πετάξει για να μπορεί να τρέξει πιο γρήγορα μακριά από τη μάχη. Το δωρικό «ταν δε αύριον» είναι το ιωνικό «την δε αύριον». Πανελλαδικά χρησιμοποιείται σήμερα η φράση «την επαύριον».

  Δεν είμαι ιστορικός, καταθέτω μόνο τη δική μου εμπειρία.

  Τα αποσπάσματα από την ηθογραφική αυτοβιογραφία του ποιητή που παρατίθενται στο τέλος του μικρού αυτού τόμου είναι εξαιρετικότατα. Γραμμένα σε ιαμβικό δεκαπεντασύλλαβο και δεκαεξασύλλαβο σε τετράστιχες στροφές με σταυρωτή ομοιοκαταληξία, ο Στρατάκης ανακαλεί πρόσωπα, επεισόδια και τοπία μιας αλλοτινής Γεράπετρος. Κλείνοντας θα δώσουμε ως δείγμα μια αποστροφή στον ποιητή του Ερωτόκριτου και της Θυσίας.

Κορνάρε Στειογέννητε, τραγουδιστή γλυκότατε,

του ωραίου στίχου διανευτή, μάγε και ξαγοράρη,

νάμα της κρητικής ψυχής και της καρδιάς νεκτάρι,

Αλκαίε κι’ Όμηρε μαζί, Βιτζέντζο μου τρανότατε.

Θεμελιωτή στον έρωτα και στου λαού το ιδίωμα,

ζωγράφε στην παλληκαριά και στο κονταροχτύπημα

στο πιο ζεστό, στο πιο γλυκό, τσ’ αγάπης καρδιοχτύπημα

δέξου απ’ εμέ τούτο τ’ αγνό και ταπεινό θυμίαμα.