Γιώργος Πολ. Παπαδάκης, Γιώργος Βλάχος και Νίκος Δημ. Νικολαΐδης, Ήρωες του Στέλιου Ανεμοδουρά

Γιώργος Πολ. Παπαδάκης, Γιώργος Βλάχος και Νίκος Δημ. Νικολαΐδης, Ήρωες του Στέλιου Ανεμοδουρά, C&C publications, 2015, σελ. 338

Η παρακάτω βιβλιοκριτική δημοσιεύτηκε στο Λέξημα

Μια ιστορία των κόμικς με επίκεντρο το έργο του Ανεμοδουρά

Τον ήξερα σαν Θάνο Αστρίτη. Αργότερα έμαθα ότι το πραγματικό του όνομα ήταν Στέλιος Ανεμοδουράς. Είναι αυτός που έγραφε τον Μικρό ήρωα, το αγαπημένο μου ανάγνωσμα στα μαθητικά μου χρόνια. Ο Γιώργος Θαλάσσης, ο Σπίθας και η Κατερίνα, οι οποίοι μάχονταν με γενναιότητα και επινοητικότητα τους γερμανούς, ήσαν οι ήρωες που με συντρόφευαν στα παιδικά μου χρόνια.

Θυμάμαι.

Αγοράζαμε από τον Γιώργη τον Τωμαδάκη, το φίλο που χρηματοδότησε την έκδοση του βιβλίου μου «Το χωριό μου: από την αυτοκατανάλωση στην αγορά», Μικρούς Ήρωες που είχε διαβάσει, δυο δραχμές τους τρεις. Το καινούριο τεύχος έκανε δύο δραχμές.

Είχα βρεθεί με λεφτά και αγόρασα φαίνεται καμιά δεκαριά. Την επομένη ξεκινώ για το σχολείο (δημοτικό πάντα). Δεν πήγαινα από τον αμαξιτό αλλά από το μονοπάτι της Πατσουνάκας, μέσα από τα περβόλια. Είχα φτάσει στον καλαμιώνα όταν ξαφνικά συνειδητοποιώ ότι είχα πονοκέφαλο. Μα τι λέω, πιάνω το μέτωπό μου, μου φαίνεται πως καίει. Σίγουρα έχω πυρετό. Δεν μπορώ να πάω άρρωστος σχολείο. Γυρνάω πίσω και λέω στη μάνα μου ότι δεν νοιώθω καλά. Ξεντύνομαι και ξαπλώνω στο κρεβάτι. Και αρχίζω να διαβάζω τον ένα Μικρό Ήρωα μετά τον άλλο.

Υποφέρω από γαστρίτιδα. Αυτό είμαι σίγουρος ότι οφείλεται στο Μικρό Ήρωα. Κάθε μεσημέρι που γύριζα από το σχολείο με περίμενε τουλάχιστον ένας Μικρός Ήρωας για να τον διαβάσω. Έτρωγα το φαγητό μου γρήγορα γρήγορα για να πέσω με τα μούτρα στο αγαπημένο μου ανάγνωσμα. Ε, πώς να μην πάθει το στομάχι μου.

Όμως για τον Μικρό Ήρωα γράφω και στο βιβλίο μου για το χωριό μου. Παραθέτω το σχετικό απόσπασμα.

  «Και δεν διαβάζαμε;

  «Τα μαθήματα μας ελάχιστα. Διαβάζαμε όμως πολύ παραμύ­θια, στα 7-8 χρόνια μας, μετά «Γκαούρ Ταρζάν», «Γκρέκο, ο ήρως των γηπέδων» και προ παντός «Μικρό Ήρωα», με τις περιπέτειες του Παιδιού-Φάντασμα. Τι αποστασιοποιήσεις και πράσινα άλογα. Το τεύχος που σκοτώθηκε ο Διαβολάκος και το Ζουζούνι το διαβάζαμε μαζί με ένα φίλο μου, δώδεκα χρονών και οι δυο, και χύναμε μαύρο δάκρυ» (σελ. 96).

  Στο βιβλίο αυτό διαβάζω με έκπληξη ότι ο Στέλιος Ανεμοδουράς δεν έγραψε μόνο τον Μικρό Ήρωα αλλά και πάρα πολλά άλλα κόμικς και εικονογραφημένα της εποχής που δεν έφταναν στο χωριό μου. Αλλά να παραθέσω ένα απόσπασμα από τον γενικό πρόλογο του Γιώργου Πολ. Παπαδάκη.

  «Ο Στέλιος Ανεμοδουράς υπήρξε μια ξεχωριστή μορφή στο χώρο του λαϊκού αναγνώσματος και των εικονογραφημένων για περίπου πενήντα χρόνια. Καταπιάστηκε σχεδόν με κάθε είδος από τα παραπάνω και η εκδοτική του καριέρα συνδέθηκε με την επιτυχία. Το όνομά του συνδέθηκε περισσότερο από όλα με τη δημιουργία του Μικρού Ήρωα, ενός λαϊκού αναγνώσματος που γαλούχησε τρεις γενιές ελληνοπαίδων. Η χρήση μιας γλώσσας απλής μεν αλλά ποιοτικής και προσεγμένης υπήρξε το μεγάλο εφόδιο του Μικρού Ήρωα» (σελ. 19).

  Επειδή υπάρχει μια τάση να υποτιμάται το κόμικ ως ευρισκόμενο στον ίδιο παραδειγματικό άξονα με την παραλογοτεχνία, θα παραθέσω άλλο ένα απόσπασμα από τον ίδιο πρόλογο.

  «Το κόμικ δεν είναι μόνο ένα ευχάριστο ανάγνωσμα αλλά ένα διαπολιτισμικό μέσο μεταφοράς της κουλτούρας και της ιστορίας μεταξύ των λαών. Τα εκατομμύρια αντίτυπα του Τεντέν, του Αστερίξ, του Ιζνογκούντ αλλά και του Λούκυ Λουκ, πέρα από την ψυχαγωγία, μπόλιασαν με γνώση τους αναγνώστες, με ιδέες και πληροφορίες σχετικές με την Αμερική του 19^ου αιώνα, με την παλιά Γαλλία, και με ήθη και έθιμα ανατολικών κρατών. Όλες αυτές οι πληροφορίες σωρεύονται και δημιουργούν στο νέο άνθρωπο μια βάση δεδομένων που λειτουργεί δυναμικά, σε συνέργεια με τις αναμφισβήτητα απαραίτητες προσθήκες του σχολείου και με την πιθανή ανάγνωση άλλων λογοτεχνικών βιβλίων» (σελ. 18).

  Θα παραθέσω και μια δική μου μαρτυρία.

  Με τον Μικρό Ήρωα αποφοίτησα από την παιδική λογοτεχνία, την ίδια χρονιά που αποφοίτησα και από το δημοτικό. Στην λογοτεχνία εισήλθα στην πρώτη γυμνασίου με το «Ουδέν νεότερο από το δυτικό μέτωπο», για να ακολουθήσει στη δευτέρα γυμνασίου ο «Ηλίθιος» του Ντοστογιέφσκι, και στη συνέχεια τα κορυφαία μυθιστορήματά του. Έτσι άκουγα με δυσπιστία τον φίλο μου το Δημήτρη (του έχω αφιερώσει το βιβλίο μου «Παραψυχολογία, μύθος ή πραγματικότητα», γιατί αυτός με μύησε στα παραψυχικά φαινόμενα) που μου μιλούσε με ενθουσιασμό για τον Αστερίξ. Κάποια στιγμή είπα να διαβάσω ένα τεύχος να δω πως είναι. Και ενθουσιάστηκα. Ήταν τέλη της δεκαετίας του ’70.

  Εκείνη την εποχή μετέφρασα για έναν τυπογράφο που είχε και εκδοτικές φιλοδοξίες το «Ιστορικό μυθιστόρημα» του Γκέοργκ Λούκατς, που τελικά έμεινε ανέκδοτο. Φανταστείτε την έκπληξή μου όταν ένα λατινικό ρητό που συνάντησα εκεί το βρήκα μερικές μέρες αργότερα στον Αστερίξ.  

  Το ρητό δεν το θυμάμαι, ήμουν τότε αρκετά μεγάλος, 29 χρονών. Θυμάμαι όμως τον Ίντσου Να Τιάρα Λαμάτα, τον Γενναίο Αετό με την Τρυφερή Καρδιά του «Γκρέκο, ο ήρως των γηπέδων». Ήμουν τότε μόλις 10 χρονών, γι’ αυτό το θυμάμαι.  

  Με στενοχώρησε πολύ που σταμάτησε γρήγορα η κυκλοφορία του. Διαβάζω εδώ ότι κυκλοφόρησε σε μόλις 72 τεύχη, από τον Απρίλη του 1959 έως τον Σεπτέμβρη του 1960.

  Παρεμπιπτόντως να πω ότι πολύ μου άρεσε και ο Γκαούρ Ταρζάν. Ακόμη θυμάμαι ατάκες του και αστεία επεισόδια. Το παρακάτω το αφηγούμαι αρκετά συχνά.

  Οι άγριοι συλλαμβάνουν τον Ποκοπίκο. Πρόκειται να τον εκτελέσουν. Και τον ρωτά ο φύλαρχος: -Πριν σε εκτελέσουμε, θέλουμε να μας πεις την τελευταία σου επιθυμία. Και ο Ποκοπίκο: –Θέλω να πεθάνω από βαθιά γηρατειά.

  Τον Γκαούρ Ταρζάν τον έγραφε ο Νίκος Ρούτσος και τον Γκρέκο, ο ήρως των γηπέδων ο Γιώργος Μαρμαρίδης. Ναι, με επίκεντρο την προσωπικότητα του Στέλιου Ανεμοδουρά οι τρεις συγγραφείς, Παπαδάκης, Βλάχος και Νικολαΐδης μιλάνε για όλα τα σχετικά έντυπα που εμφανίστηκαν στην Ελλάδα κάνοντας συχνές αναφορές και στα έντυπα του εξωτερικού, παραθέτοντας ταυτόχρονα έξοχο φωτογραφικό υλικό. Εξαιρετική η δουλειά τους, συνιστώ το βιβλίο ανεπιφύλακτα.

Μπάμπης Δερμιτζάκης