Maren Ade, Tony Erdman

Maren Ade, Tony Erdman (2016)

  Την ανάρτησή μου για την ταινία του Jaromil Jires «Valerie and her weeks of wonders» την ξεκινούσα ως εξής:

  «Και πάλι θα μιλήσω για την πρόσληψη. 

  Θυμάμαι που έβλεπα κάποτε ένα έργο και δεν μου άρεσε. Νόμιζα ότι ανήκε σε ένα είδος, και στην πραγματικότητα ανήκε σε άλλο. Όταν το συνειδητοποίησα αυτό, κατά τα μέσα του έργου, άρχισε να μου αρέσει».

  Το ίδιο έπαθα και με τον «Tony Erdman». Στο imdb διαβάζω ότι είναι comedy, drama. Το comedy είναι πρώτο. Περιμένω να δω κάτι αστείο να γελάσω, τίποτα. Κάποια χαμόγελα μου βγήκαν με το ζόρι. Τι σόι κωμωδία είναι αυτή;

  Και ξαφνικά σκέφτηκα: μα έχω δει ποτέ γερμανική κωμωδία; Και μετά μου ήλθε στο μυαλό: υπάρχει άραγε κανένας γερμανός κωμωδιογράφος; Οι ιταλοί έχουν Κάρλο Γκολντόνι, Εντουάρντο δε Φίλιππο, Ντάριο Φο. Οι γάλλοι έχουν τον Μολιέρο. Οι άγγλοι έχουν τον Σαίξπηρ. Οι ισπανοί έχουν τον Θερβάντες με τον αξεπέραστο «Δον Κιχώτη». Οι γερμανοί, ποιόν;

 Σίγουρα θα έχουν, αλλά καθώς η κωμωδία δεν είναι το φόρτε τους δεν θα είναι πρωτοκλασάτοι. Σαν διδάκτορας λογοτεχνίας πιστεύω ότι θα έπρεπε να τους ξέρω. Αλλά και να άκουσα για κανένα τους τον έχω ξεχάσει.

 Τελικά αποφάσισα, για να μη βγω έξω από τα ρούχα μου, να δω την ταινία καλύτερα σαν δράμα.

 Υπάρχει το γκροτέσκο, που μάλλον αυτό προσπαθούν να περάσουν για κωμικό. Ο «μοναχικός καθηγητής που διασκεδάζει μεταμφιεσμένος και σκαρώνοντας φάρσες», εμένα μου φάνηκε καθαρά πυροβολημένος. Το να πηγαίνει να φωνάξει τάχα τον αδελφό του, στην αρχή της ταινίας, να παραλάβει ένα δέμα, λέγοντας στον ταχυδρόμο ότι μόλις αποφυλακίστηκε γιατί ταχυδρομούσε δέματα-βόμβες μου φάνηκε σαχλό αστείο, και το να εμφανιστεί μετά με την περίεργη οδοντοστοιχία που τη χρησιμοποιεί σε όλη την ταινία κατά διαστήματα μου φάνηκε επίσης σαχλό. Όσο για το πάρτι γυμνιστών που έδωσε η κόρη του, μια αυστηρή μεγαλοκοπέλα, στέλεχος μιας μεγάλης εταιρείας, μου φάνηκε απροσδόκητο, όχι με την έννοια της αφηγηματικής τεχνικής. Να πήρε από τα γονίδια του μπαμπά; Το ότι έχασε τη δουλειά της στη συνέχεια ήταν αναμενόμενο. 

  Όμως το θέμα της ταινίας είναι ολότελα συγκινητικό: είναι η λαχτάρα ενός πατέρα να δει την κόρη του, την οποία βλέπει σπάνια. Μάλιστα κάνει καλαμπούρι λέγοντας ότι αναγκάστηκε να προσλάβει υποκατάστατη κόρη.

  Για να τη δει πηγαίνει στο Βουκουρέστι όπου βρίσκεται για μια διαπραγμάτευση, και όταν εμφανίζεται μπροστά της σαν φάντης μπαστούνι δεν είναι καθόλου μια ευχάριστη έκπληξη γι’ αυτήν. Τα καμώματά του την φέρνουν σε αμηχανία, της δημιουργούν προβλήματα, και αναγκάζεται να τον εξαποστείλει. Και για δεύτερη φορά εμφανίζεται μπροστά της σαν φάντης μπαστούνι, συστηνόμενος στην παρέα της ως σύμβουλος επιχειρήσεων ή κάτι τέτοιο, όχι πια ως πατέρας της. Όμως, παρόλα τα προβλήματα που της δημιουργεί και πάλι, νοιώθει τρυφερότητα γι’ αυτόν.

 Η ταινία δεν είναι ούτε κωμική ούτε δραματική, είναι κωμικοτραγική, με ένα όμως τόσο συγκινητικό θέμα που τελικά της δίνει πολλούς πόντους. Πιστεύω ότι αυτό συγκίνησε τους κριτικούς στις Κάννες που τη βράβευσαν.

  Όλοι τα έχουμε με τους γερμανούς για την κρίση που μαστίζει την Ελλάδα, δεν θέλω όμως να νομίσει κανείς ότι τα παραπάνω τα έγραψα προκατειλημμένος. Γι’ αυτό θα ψάξω να δω καμιά γερμανική κωμωδία. Δεν μπορεί, θα υπάρχουν κάποιες.

 Κάνω copy and paste κάτι που διάβασα στο διαδίκτυο: For the second edition in our series on our favorite German movies of all time, we're taking on the stereotype that Germans are a dour, humorless lot. We set out to prove that German humor exists by selecting our favorite funny films from German cinema history. Τελικά υπάρχουν κι άλλοι που έχουν την ίδια γνώμη με μένα, ότι οι γερμανοί είναι dour (σκυθρωποί) και humorless (χωρίς χιούμορ).

  Κοίτα να δεις, τελικά υπάρχουν, είπα κι εγώ, δίνω τον σύνδεσμο, θα ψάξω γι’ αυτές.

  Κοίτα (και πάλι) να δεις, από τις top 10 που δίνει ο σύνδεσμος, βρήκα μόνο μία, που έχει σαν θέμα τον Χίτλερ, ενώ μια άλλη την είχα, το Good Bye Lenin. Μια και έχω δηλώσει επανειλημμένα ότι είμαι φαν της κωμωδίας θα τις δω και τις δυο οπωσδήποτε, αμέσως μετά. Έχω μια περιέργεια. Στο κάτω κάτω, αν δεν μου αρέσουν, θα θυμηθώ λίγο τα γερμανικά μου.

  Και, σκέφτομαι τώρα, ίσως να μην είναι τυχαίο που ο ζοφερός εξπρεσιονισμός γεννήθηκε στη Γερμανία, σε αντίθεση με τον χαρωπό ιμπρεσιονισμό που έχει πατρίδα τη Γαλλία. Και επίσης δεν είναι τυχαίο που ο Νίτσε κατηγορεί το Λούθηρο πως, στρεφόμενος κατά του καθολικισμού, στην πραγματικότητα στρεφόταν κατά της χαρούμενης Αναγέννησης, αναβιώνοντας το σκοτεινό θρησκευτικό συναίσθημα. Βέβαια ουδέν κακόν αμιγές καλού. Χωρίς το Λούθηρο ίσως ήμασταν ακόμη στη φεουδαρχία-αν έχει δίκιο σ’ αυτά που λέει ο Βέμπερ.

Πριν αναρτήσω το πήρα απόφαση: δεν θέλω να αδικήσω τους γερμανούς. Έπειτα, θέλω να θυμηθώ τα γερμανικά μου. Και βέβαια, το είπαμε ήδη, είμαι φαν της κωμωδίας. Θα ψάξω για αυτές τις δέκα και θα δω όσες βρω. Λέω μάλιστα να κάνω μια συγκεντρωτική ανάρτηση με δυο λογάκια για την κάθε μια.
Βρήκα τις πέντε.