Ιβάν Τουργκένιεφ, Άσια (1997)
Συνήθως βλέπω την
ταινία και μετά διαβάζω το βιβλίο, και σαν ουρά στην ανάρτηση για την ταινία
γράφω γι’ αυτό. Όμως στην ανάρτησή μου για την «
Αγωνία
του τερματοφύλακα πριν το πέναλτι» του Βιμ Βέντερς, τον οποίο αποφάσισα να
δω πακέτο, έκανα το αντίθετο, έγραψα πρώτα για το βιβλίο και μετά για την
ταινία. Εν τούτοις συχνά διαβάζω το βιβλίο και μετά βλέπω την ταινία ή τις
ταινίες που έχουν γυριστεί πάνω σ’ αυτό, όπως έκανα π.χ. για την «
Μαντάμ Μποβαρί».
Αυτό έκανα και τώρα με τη νουβέλα του Τουργκένιεφ «Άσια».
Του Τουργκένιεφ
μέχρι τώρα δεν είχα διαβάσει παρά μόνο την «Πρώτη αγάπη» σε
reader, την οποία πραγματεύθηκα
συγκριτολογικά με την «
Πρώτη αγάπη» του
Κονδυλάκη, και τώρα τελευταία το διήγημα «
Ο σκύλος».
Αποφάσισα να διαβάσω ένα ακόμη
reader,
την «Ася». Άσια είναι το υποκοριστικό της Άννας.
Συχνά γράφω για την
ανεκπλήρωτη αγάπη που στοιχειώνει όσους τη βιώνουν, και βλέποντας το «
Ex libris: the New York public library» που
θα προβληθεί στο Τριανόν την επομένη της πρωτομαγιάς, είδα ότι στο ίδιο μοτίβο,
της ανεκπλήρωτης αγάπης, κινείται και το βιβλίο του Μάρκες «Έρωτας στα χρόνια
της χολέρας».
Το είχα διαβάσει
αλλά δεν θυμόμουνα τίποτα. Δυστυχώς δεν είχα τότε blog ώστε να έχω κίνητρο να γράψω δυο λόγια,
και βλέπω με θλίψη ότι βιβλία για τα οποία δεν έγραψα είναι περίπου σαν να μην
τα διάβασα, ενώ μπορώ να θυμηθώ για βιβλία που έγραψα ανατρέχοντας στην
ανάρτησή μου. Με θλίψη διαπίστωσα βρίσκοντας την «Κυρία Ντολογουέι»
τακτοποιώντας τα βιβλία στην αποθήκη μου την οποία έψαχνα για να τη διαβάσω με
την ευκαιρία της μεταφοράς της σε ταινία, ότι όχι μόνο την είχα, αλλά την είχα
διαβάσει κιόλας. Ίσως να μη με εντυπωσίασε ιδιαίτερα, γιατί θυμάμαι τα βιβλία
των μεγάλων κλασικών.
Διαβάζοντας το
βιογραφικό του Τουργκένιεφ στη
Βικιπαίδεια βλέπω ότι το
μοτίβο της ανεκπλήρωτης αγάπης είναι συχνό στα έργα του. Βλέπω επίσης ότι ο
Χένρι Τζέημς και ο Τζόζεφ Κόνραντ τον προτιμούσαν από τον Τολστόι και τον Ντοστογιέφσκι.
Τέλος, βρίσκω στο διαδίκτυο το βιβλίο της καθηγήτριας
Liza Knapp του
πανεπιστημίου Κολούμπια με τίτλο «Οι γίγαντες της ρώσικης λογοτεχνίας:
Τουργκένιεφ, Ντοστογιέφσκι, Τολστόι και Τσέχωφ». Πρώτος ο Τουργκένιεφ.
Διαβάζοντας την
«Άσια» μπορώ να καταλάβω γιατί.
Η αφηγητής ο οποίος
παρουσιάζεται ανώνυμα με τα αρχικά
H.H. ταξιδεύει στη Γερμανία. Ξάφνου
ακούει ρώσικα δίπλα του. Γυρνάει και βλέπει έναν νεαρό, τον Γκάγκιν, και μια
κοπέλα, την Άσια. Πιάνει κουβέντα μαζί τους, γίνονται φίλοι, και βρίσκονται
συχνά μαζί. Την έχει ερωτευθεί, επιδιώκει τη συντροφιά της. Η κοκέτικη και
κάπως αλλοπρόσαλλη συμπεριφορά της δεν έχει να κάνει μόνο με το χαρακτήρα της
αλλά, υποπτευόμαστε, και με το ότι τον έχει ερωτευθεί κι αυτή.
Ο Γκάγκιν, τον οποίο
αρχικά δεν πιστεύει ότι είναι αδελφός της, αποδεικνύεται ότι τελικά είναι
ετεροθαλής αδελφός της, και του αφηγείται την θλιβερή ιστορία της, εν πολλοίς
υπεύθυνη για τον καπριτσιόζικο χαρακτήρα της.
Αργότερα θα του εκμυστηρευτεί
ότι η Άσια είναι ερωτευμένη μαζί του, και τον ρωτάει αν του ίδιου του αρέσει. Και
φυσικά του αρέσει. Θα ήθελε μήπως να την παντρευτεί; Μα, νωρίς δεν είναι για μια
τέτοια απόφαση;
Θα συναντηθεί με την
Άσια. Και να η εικόνα που δίνει ο Τουργκένιεφ της ερωτευμένης γυναίκας.
Μεταφράζουμε:
«Σιγά σιγά σήκωσε τα
μάτια της και με κοίταξε… Ω, βλέμμα ερωτευμένης γυναίκας, ποιος μπορεί να σε
περιγράψει; Αυτά τα μάτια, ικετευτικά, παραδομένα, παρακαλούσαν γεμάτα
εμπιστοσύνη (σελ. 78).
Θα φιληθούν. Όμως
τρομαγμένος θα κάνει πίσω. -Τι είναι αυτό που πάμε να κάνουμε; Της λέει. Αυτή
θα σωριαστεί κάτω με λυγμούς. Στη συνέχεια θα το βάλει στα πόδια.
Μα είναι τρελός;
Έχασε μέσα από τα χέρια του μια κοπέλα που την αγαπά, και που τον αγαπάει και
αυτή; Τρέχει σπίτι τους, θέλει να της μιλήσει. Όχι τώρα, αύριο, της λέει ο
αδελφός της. Χαρούμενος πηγαίνει στο σπίτι τους την επομένη για να τους πει ότι
έχει πάρει την απόφασή του να την παντρευτεί.
Αλίμονο, έχουν
φύγει. Θα την ψάξει στην Κολωνία, θα την ψάξει στο Παρίσι, δεν θα τη βρει. Στο
τέλος της νουβέλας μονολογεί ότι κάποια στιγμή ανακουφίστηκε με τη σκέψη ότι
δεν την βρήκε, ότι δεν θα ήταν ευτυχισμένος με μια τέτοια γυναίκα, ότι ήταν
ακόμη νέος, ότι είχε ένα μακρύ μέλλον μπροστά του. «Άραγε δεν θα μπορούσε να
επαναληφθεί αυτό που έγινε, σκέφτηκα, και μάλιστα πιο καλό, πιο εξαίσιο;…
Γνώρισα άλλες γυναίκες-όμως το συναίσθημα που ξύπνησε μέσα μου η Άσια, αυτό το
θερμό, τρυφερό, βαθύ αίσθημα, δεν το ένιωσα ποτέ ξανά… (σελ. 91).
Δίδαγμα;
Ο καθηγητής μου
(εποπτεύων του διδακτορικού μου) μου είπε κάποτε, όταν περνά το τραίνο μην το
αφήσεις να προσπεράσει αλλά να μπεις μέσα (είχα ενδοιασμούς να υποβάλλω αίτηση
για ένα πρόγραμμα στην Κίνα). Όταν βρεις μια μεγάλη αγάπη, μην την παρατήσεις
με την ελπίδα ότι θα βρεις μιαν άλλη μεγαλύτερη, γιατί το πιο πιθανόν είναι ότι
δεν θα βρεις.
Έχω γράψει κάμποσες
φορές ότι βρίσκω τις κινηματογραφικές μεταφορές κατώτερες από το λογοτεχνικό
έργο το οποίο μεταφέρουν. Βλέποντας την ταινία του Ιωσήφ Χέηφιτς (ίσως είναι
ξάδελφος του Γιάσα Χάιφετς), παρά το ότι μου άρεσε τόσο η νουβέλα του
Τουργκένιεφ, ένιωθα να την ξεπερνάει. Υπέροχη στο ρόλο της η
Γιελιένα Κόρενιεβα,
μου θύμισε τη Νατάσα στο «Πόλεμος και Ειρήνη», και ο αφηγητής και κεντρικός
ήρωας, εξαιρετικός κι αυτός, τον Πιέρ.
Η νουβέλα εκδόθηκε
στα ελληνικά από τις εκδόσεις Ερατώ. Θα σας συμβούλευα να τη διαβάσετε, είναι
εξαιρετική, και να δείτε και την ταινία που υπάρχει στο
youtube. Δεν
έχει υπότιτλους, αλλά και να την κατεβάσετε δεν θα βρείτε, εγώ δεν βρήκα, όμως
αυτό δεν θα σας εμποδίσει καθόλου να την απολαύσετε, αφού βέβαια έχετε διαβάσει
τη νουβέλα.
Ναι, έγινα φαν του
Τουργκένιεφ, τον ανακάλυψα στα γεράματα, θα διαβάσω και άλλα έργα του.
