John Ford, The long voyage home (1940)

John Ford, The long voyage home (1940)

  Το «Μακρύ ταξίδι πίσω στην πατρίδα» γυρίστηκε το 1940. Πολεμική ταινία, η Αμερική δεν είχε μεν μπει ακόμη στον πόλεμο όμως βοηθούσε τους συμμάχους, όπως ήδη είχε αρχίσει να βοηθάει τους κινέζους μετά την επίθεση που δέχτηκαν από τους ιάπωνες.

  Τα πολεμικά είναι αγαπημένο μου είδος, αλλά όχι σε πρώτη προτεραιότητα. Αποφάσισα να δω την ταινία όταν διάβασα ότι στηρίζεται σε τέσσερα θεατρικά του Ευγένιου Ο’ Νηλ, ένα από τα οποία της δίνει και τον τίτλο.

  Του Ο’ Νηλ μετέφρασα τρία βιβλία για έναν τυπογράφο που σκέφτηκε ότι θα μπορούσε να κάνει και εκδόσεις, μια και το κόστος θα μειωνόταν αφού θα τα τύπωνε ο ίδιος. Μου τα ζήτησε γιατί του είχαν συστήσει, όπως μου είπε, τον Ο’ Νηλ σαν καλό συγγραφέα. Τελικά, όπως διαπίστωσα, τον είχε μπερδέψει με τον γνωστό παιδαγωγό του Σάμερχιλ. Του πρότεινα και εγώ το «Ιστορικό μυθιστόρημα» του Λούκατς. Κανένα δεν εκδόθηκε γιατί, αφού είχε εκδώσει ήδη ένα βιβλίο του Φρόιντ, ίσως και κάποιο άλλο, κατάλαβε ότι η προώθηση είναι μια δύσκολη ιστορία για την οποία δεν ήταν ικανός. Πολύ αργότερα ανακάλυψα ότι ένας άλλος εκδοτικός οίκος (Παγκόσμιες Εκδόσεις-Μπούρας) εξέδωσε το «Παράξενο ιντερλούδιο» (Τα άλλα δυο ήταν «Το πένθος ταιριάζει στην Ηλέκτρα» και «Ο πόθος κάτω απ’ τις φτελιές»), στον οποίο είχε πουλήσει, κοψοχρονιά φαντάζομαι, τα χειρόγραφα. Στενοχωρέθηκα που δεν εκδόθηκε τελικά ο Λούκατς, του Ο’ Νηλ εκδόθηκαν από άλλους εκδοτικούς οίκους, από άλλους μεταφραστές, αργότερα.

  Υποθέτω ότι τα τέσσερα θεατρικά έχουν να κάνουν με τα τέσσερα μέρη στα οποία χωρίζεται η ταινία. Στο πρώτο μέρος, το πλοίο ετοιμάζεται να αποπλεύσει από τις Δυτικές Ινδίες για τη Βαλτιμόρη. Οι ναύτες, με την ανοχή του καπετάνιου, διασκεδάζουν με μια παρέα γυναίκες που τους επισκέπτεται στο πλοίο, με φρούτα αλλά και ποτά, παρά τη ρητή απαγόρευση του καπετάνιου. Δεν θα αργήσουν να τσακωθούν, καθώς ξύνουν τη μύτη τους για καυγά, κυρίως όμως για να ξεμουδιάσουν. Οι φιλικές τους σχέσεις δεν διαταράσσονται. Στο δεύτερο, αφού φορτώνουν πολεμικό υλικό για να το μεταφέρουν στην Αγγλία, σαλπάρουν. Μια φουρτούνα θα τραυματίσει θανάσιμα ένα ναύτη. Το πτώμα του θα ριχτεί στη θάλασσα, με το τελετουργικό που έχουμε δει και σε άλλα έργα. Στο τρίτο, υποψιάζονται έναν συνάδελφό τους ως γερμανό πράκτορα. Στο τέλος θα αποκαλυφθεί ότι το κουτί που κουβαλάει δεν περιείχε παρά γράμματα της γυναίκας του, ολότελα συγκινητικά. Οι τύψεις τους θα κορυφωθούν όταν πέφτει θύμα του βομβαρδισμού από ένα γερμανικό αεροπλάνο. Δεν το βλέπουμε, απλά βλέπουμε τις βόμβες που σκάνε στη θάλασσα και τις σφαίρες που γαζώνουν το πλοίο. Στο τέταρτο, έχουν πιάσει στεριά. Σε ένα κέντρο παραγγέλλουν να τους παίξουν τραγούδια, ιρλανδικά τραγούδια. Είναι σχεδόν όλοι τους Ιρλανδοί. Καθόλου περίεργο, αφού και ο Ο’ Νηλ έχει ιρλανδική καταγωγή. Το Ο’ δείχνει άσφαλτα την καταγωγή για τους Ιρλανδούς, όπως το Μακ για τους Σκοτσέζους και το άκης για τους κρητικούς (Δερμιτζάκης).

  Ο Όλι (όχι, δεν είναι ο Όλιβερ Χάρντι, είναι ο Τζων Γουέιν) είναι σουηδός. Είναι ο μόνος που επί τέλους αποφασίζει να μην ξαναμπαρκάρει αλλά να γυρίσει στην πατρίδα και να αγοράσει μια φάρμα. Όμως τον παγιδεύουν άνδρες ενός κακόφημου πλοίου που λόγω της κακής του φήμης δυσκολεύονται να βρουν ναύτες. Τον μεθάνε, τον παίρνουν μαζί τους και τον ανεβάζουν στο πλοίο. Όμως θα το αντιληφθούν οι φίλου του και θα τους τον πάρουν αφού παίξουν ξύλο μαζί τους. Ένας τους όμως, που έχει μείνει αναίσθητος από ένα κτύπημα στο κεφάλι, θα μείνει, γιατί στο μεταξύ το πλοίο έχει αποπλεύσει. Αργότερα ένας από τους παλιούς συντρόφους του θα διαβάσει ότι το πλοίο αυτό τορπιλίστηκε.

  Το φιλμ που κέρδισε κάμποσα βραβεία είναι προδρομικό της αισθητικής των film noir και του «Πολίτη Κέην», διαβάζω στη βικιπαίδεια. Περίμενα περισσότερες πολεμικές σκηνές, αλλά παρ’ όλα αυτά μου άρεσε.