Otar Iosseliani, Φυλλορροή (Falling leaves, 1966)

 

Otar Iosseliani, Φυλλορροή (Falling leaves, 1966)

 

  Αυτή τη στιγμή προβάλλεται στο Στούντιο, σε μια βραδιά αφιερωμένη στον μεγάλο γεωργιανό σκηνοθέτη που πέθανε στις 17 του Δεκέμβρη που μας πέρασε, στα ογδόντα εννιά του χρόνια.

  Ναι, μόλις σήμερα το μεσημέρι μου έστειλαν το ενημερωτικό e-mail.

  Η «Φυλλορροή» είναι η πρώτη μεγάλου μήκους ταινία του.

  Πρόκειται για μια soft comedy και soft σάτιρα. Ποτέ δεν φανταζόμουνα ότι μια soft comedy θα ήταν τόσο ξεκαρδιστική.

  Δυο νεαροί οινολόγοι ξεκινάνε την καριέρα τους δουλεύοντας σε έναν οινοπαραγωγικό συνεταιρισμό. Ο Νίκος, ο κεντρικός ήρωας, είναι ντροπαλός, συνεσταλμένος, φαίνεται να έχει χάσει τα νερά του. Ο άλλος φαίνεται καπάτσος.

  Μια νεαρή ξεναγός του συνεταιρισμού καίει καρδιές, ανάμεσα σ’ αυτές και του νεαρού. Για πόσο όμως;

  Ξεκαρδιστικά τα επεισόδια της ζήλειας του φίλου της.

  Η καταγγελία της διαφθοράς αμβλύνεται (να μην ξεχνάμε και τη λογοκρισία) μέσα στο γέλιο. Προσφέρουν (έναντι αμοιβής; Δεν κατάλαβα) κρασί του συνεταιρισμού σε φίλους. Επίσης θέλουν ντε και καλά να εμφιαλώσουν ένα κρασί αμφίβολης ποιότητας.

  «Δεν είναι εποχή για να έχεις αρχές», συμβουλεύει ένας προϊστάμενος τον Νίκο.

  Η ταινία είναι κατά κάποιο τρόπο μια ταινία ενηλικίωσης. Ο Νίκος, από αμήχανος νεαρός γίνεται ένας αποφασιστικός νέος που τους βάζει όλους στη θέση του. Δεν θα υποχωρήσει, δεν θα υπογράψει για την εμφιάλωση του κρασιού του βαρελιού που είναι δεύτερης ποιότητας, παρά τις πιέσεις που δέχεται. Ο διευθυντής θα επιδοκιμάσει.

  Και στη γκόμενα γυρνάει την πλάτη του.

  Γέλασα πολύ με την ταινία.

  Έβαλα ένα αγγελοπουλικό frame στην ανάρτησή μου.

  Για να δω αν υπάρχει στο youtube.

  Όχι, δεν υπάρχει δυστυχώς.

Mario Peixoto, Limite (1931)

 

Mario Peixoto, Limite (1931)

 

  Την ταινία την αγνοούσα, αλλά μου έκανε tag στην ανάρτησή του γι’ αυτήν ο φίλος μου ο Γιάννης ο Καραμπίτσος, ο μοναδικός δάσκαλος που είχα για τον κινηματογράφο, και έτσι δεν υπήρχε περίπτωση να μην τη δω.

  Αντιγράφω από την πορτογαλική βικιπαίδεια, που γράφει λίγο περισσότερα:

  «Σε μια μικρή βάρκα που παρασύρεται, δυο γυναίκες και ένας άντρας θυμούνται το πρόσφατο παρελθόν τους. Η μια δραπέτευσε από τη φυλακή. Η άλλη ήταν απελπισμένη. Ο άντρας έχασε την αγαπημένη του. Κουρασμένοι, σταματάνε να κωπηλατούν και συμβιβάζονται με τον θάνατο, θυμούμενοι (με flashback) τις καταστάσεις του παρελθόντος τους. Δεν έχουν πια δύναμη ούτε επιθυμία να ζήσουν, και φτάνουν στα όρια της ύπαρξής τους».

  Αυτά για την πλοκή, μπορείτε να διαβάσετε τον αγγλικό σύνδεσμο που δίνει λεπτομέρειες για την ιστορία της ταινίας.

  Ο άντρας δεν αντέχει την αναμονή, βουτάει στο νερό και πνίγεται.

  Ελάχιστοι οι μεσότιτλοι.

  Η ταινία μοιάζει στο μεγαλύτερο μέρος της σαν ένα slide show, κάποιες φορές κυριολεκτικά καθώς στα πλάνα η εικόνα είναι ακίνητη σαν να πρόκειται για φωτογραφία, και κάποιες φορές είναι πραγματικά φωτογραφία. Μου θύμισε τον Dziga Vertov, «Τον άνθρωπο με τη φωτογραφική μηχανή». Το σοφό μοντάζ με την εναλλαγή των σύντομων πλάνων, συχνά ασύνδετων αφηγηματικά μεταξύ τους, που δίνουν επιπρόσθετα ένα ρυθμό στην ταινία, την κάνει ποιητική.

  Υπάρχουν όμως δυο σκηνές που ξεχωρίζουν.

  Η μια μου θύμισε τον πρώιμο Stan Brakhage. Οι «αντίπαλοι εραστές» (ο ένας είναι ο σύζυγος) βρίσκονται πάνω στον τάφο της αγαπημένης τους. Τους ενώνει η κοινή θλίψη. Ο ένας θα προσφέρει τσιγάρο στον άλλο.

  Η άλλη τον όψιμο Brakhage. Είναι η σκηνή του τέλους, μεγάλης διάρκειας, που δείχνει τη θάλασσα, που ξαφνικά τα νερά της αγριεύουν, ενώ ενδιάμεσα τη βλέπουμε κάποιες φορές με πουαντιγικές πινελιές, σαν τον πειραματικό Brakhage.  

 

Bille August, The Chinese widow (烽火芳菲,2017

 

Bille August, The Chinese widow (烽火芳菲,2017

 

  Αποφάσισα να δω την ταινία για δυο κυρίως λόγους. Ο πρώτος είναι ότι χθες είδα τους «Άθλιους», μεταφορά του μυθιστορήματος του Βίκτωρος Ουγκώ σε σκηνοθεσία του δανού Bille August (1988), και ο δεύτερος ότι μου έκανε αίτημα φιλίας στο facebook η Liu Yifei (刘亦菲)η οποία πρωταγωνιστεί στην ταινία και την έχω δει και σε άλλες δυο ταινίες. Ίσως το προφίλ να είναι fake, θα δείξει (έδειξε, ήταν ψεύτικο).

  Και ένας τρίτος λόγος είναι το ότι είναι πολεμική ταινία, είδος που μου αρέσει.

  «Η έντονη μυρωδιά από τις φλόγες του πολέμου» είναι ο κινέζικος τίτλος, ενώ στα αγγλικά η ταινία έχει κυκλοφορήσει και με τους τίτλους In Harm's Way και The Hidden Soldier.

  Οι γιαπωνέζοι έχουν εισβάλει στην Κίνα. Οι Αμερικάνοι βοηθούν τους κινέζους, κρυφά όμως, ανεπίσημα, έχω δει σχετικές ταινίες. Όταν όμως οι γιαπωνέζοι βομβαρδίζουν το Περλ Χάρμπορ τότε βρίσκονται πια σε πόλεμο.

  Πρέπει να βομβαρδίσουν το Τόκιο σαν αντίποινα. Όμως τα καύσιμα των αεροπλάνων δεν επαρκούν για να επιστρέψουν στη βάση τους, αναγκαστικά θα προσγειωθούν στην Κίνα, σε αεροδρόμια που έχουν φτιάξει οι Αμερικάνοι.

  Ένα λάθος εκτίμησης κάνουν τους Αμερικάνους του αεροδρομίου να νομίσουν ότι το αεροπλάνο που ακούγεται είναι γιαπωνέζικο και σβήνουν τα φώτα. Πώς να προσγειωθούν;

  Πέφτουν με αλεξίπτωτο οι τέσσερις άντρες του πληρώματος. Ο πιλότος συνεχίζει ελπίζοντας να βρει μέρος να το προσγειώσει. Τελειώνουν τα καύσιμα, αναγκαστικά πέφτει με το αλεξίπτωτο ενώ το αεροπλάνο συντρίβεται πιο πέρα.

  Το αλεξίπτωτό του σκαλώνει σε ένα δέντρο. Θα τον ανακαλύψει η Λιου, και θα τον βοηθήσει. Είναι χήρα, ο άντρας της σκοτώθηκε στον πόλεμο. Έχει και μια μικρή κόρη. Τα πεθερικά της τής λένε να μείνει κοντά τους, όμως αυτή δεν θέλει. Καλλιεργεί σηροτροφία, χωρίς αυτή δεν θα μπορούσαν να ζήσουν. Όμως τα κουτσομπολιά; Δεν καλοβλέπουν τη φιλία της με τον κοινοτάρχη.

  Τον οποίο θα εκτελέσουν οι γιαπωνέζοι, επειδή δεν έλεγε κανείς χωριανός πού κρύβεται ο πιλότος.

  Ένα φιλί θα ανταλλάξει μόνο με την Λιου.

  Ο γιαπωνέζος διοικητής που θα την επισκεφθεί για δεύτερη φορά (το σχόλιό του ότι είναι πολύ όμορφη λειτουργεί σαν προσήμανση) θα προσπαθήσει να τη βιάσει και ο πιλότος που βρίσκεται κρυμμένος στο σπίτι θα τον σκοτώσει πυροβολώντας τον.

  Πρέπει να φύγουν το συντομότερο. Ο δάσκαλος, μέλος της αντίστασης, έχει ειδοποιήσει τους αντάρτες. Θα τους προλάβουν οι γιαπωνέζοι. Η Λιου θα σκοτωθεί, ενώ μόλις που προλαβαίνει ο Αμερικάνος με το κοριτσάκι και δυο τρεις ακόμη να επιβιβαστούν στη βάρκα που θα τους μεταφέρει σε ελεύθερη περιοχή.

  Η ιστορία αυτή δίνεται σε αφήγηση του πιλότου στους ανωτέρους του. Όχι, δεν μπορεί να υιοθετήσει το κοριτσάκι με το οποίο είχε αναπτύξει μια αγαπησιάρικη σχέση, ο πόλεμος συνεχίζεται, το κοριτσάκι θα το υιοθετήσει μια καλή οικογένεια κινεζοαμερικάνων.

  Η ταινία τελειώνει, εξήντα χρόνια μετά, δείχνοντας τον πιλότο να της γράφει ένα γράμμα.

  Στα γράμματα τέλους διαβάζουμε ότι από τους 64 πιλότους που προσγειώθηκαν στην Κίνα, 56 σώθηκαν από τους ντόπιους και επαναπατρίστηκαν. Σε αντίποινα οι γιαπωνέζοι σκότωσαν κάπου 250.000 πολίτες.

  Πολύ καλή ταινία, και στενοχωρήθηκα με το unhappy end του ειδυλλίου.