Dziga Vertov, Человек с кино-аппаратом (The man with the moving camera, Ο άνθρωπος με την κινηματογραφική μηχανή, 1929)

Dziga Vertov, Человек с кино-аппаратом (The man with the moving camera, Ο άνθρωπος με την κινηματογραφική μηχανή, 1929)

  Εξακολουθεί να παίζεται στην Αλκυονίδα.

  Ο κινηματογράφος σαν νέα μορφή τέχνης ταίριαζε απόλυτα με το νέο καθεστώς στη Σοβιετική Ένωση. Δεν είναι τυχαίο που κορυφαίες μορφές του σινεμά υπήρξαν ρώσοι, στα πρώτα χρόνια μετά την επανάσταση. Ανάμεσα σ’ αυτούς είναι και το Τζίγκα Βέρτοφ.

  «Ο άνθρωπος με την κινηματογραφική μηχανή» είναι μια πρωτοποριακή ταινία. Ντοκιμαντερίστας ο Βέρτοφ φτιάχνει μια ταινία οιονεί ντοκιμαντέρ, που όμως στην πραγματικότητα είναι μια «ποιητική» ταινία, στην οποία χρησιμοποιεί (σχεδόν;) όλες τις κινηματογραφικές τεχνικές. Βλέπουμε την επιτάχυνση (αξελερέ) και την επιβράδυνση (ρελαντί) στη λήψη, την ακινητοποίηση προς στιγμή ενός πλάνου, τη μίξη δυο πλάνων κ.ά. κινηματογραφικά εφέ. Με το μοντάζ εναλλάσσει τα πλάνα δυο σκηνών, ενώ ομαδοποιεί σκηνές κατά το περιεχόμενο, όπως μια κηδεία, ένα γάμο, μια γέννηση, η αντίστροφη πορεία μιας ζωής. Ακόμη συνδέει ανεξάρτητες σκηνές στη βάση της ομοιότητας (τσεκούρι και ξυράφι κουρέα) ή της αντίθεσης (γυναίκες στο κομμωτήριο και εργαζόμενες γυναίκες). Είδαμε και μια γυναίκα να ντύνεται και δυο άλλες γυμνόστηθες στην παραλία, τολμηρές θα έλεγα για την εποχή τους. Είδαμε ένα ταχυδακτυλουργό να μαγεύει τα παιδιά και ένα νεαρό να ανεβαίνει τα σκαλοπάτια μιας καμινάδας που σου έκοβε την ανάσα. Αρκετές σκηνές ήταν πράγματι ιδιαίτερα ασυνήθιστες.

   Αυτό όμως που χαρακτηρίζει την ταινία είναι ο ξέφρενος ρυθμός της με τα μικρά και ταχύτατα εναλλασσόμενα πλάνα. Αλλά και στο ίδιο το περιεχόμενο των πλάνων βλέπουμε να κυριαρχεί η κίνηση,  με κυρίαρχη την κίνηση των τραμ. Υπερερμηνεύοντας θα έλεγα ότι συμβολίζει τη βιάση της επανάστασης να επιτύχει τους στόχους της, να προχωρήσει όσο γίνεται πιο γρήγορα.

  Όπως είπα η ταινία είναι οιονεί ντοκιμαντέρ, αφού ο στόχος του Βέρτοφ ήταν άλλος. Μου θύμισε όμως μια άλλη ταινία, ένα πραγματικό ντοκιμαντέρ, την πρώτη ταινία του σενεγαλέζου Τζιμπριήλ Ντιόπ Μαμπέτι που έχει τίτλο «Contra’s city» (1968), που και αυτός περιφέρεται με την κάμερά του πάνω σε μια άμαξα στο Ντακάρ, την πρωτεύουσα της Σενεγάλης.

  Καθώς βλέπω με επιφύλαξη κάθε τι το πειραματικό φοβόμουνα ότι θα βαριόμουνα. Όμως όχι, με συνάρπασε κυριολεκτικά. Βέβαια πρέπει να πω ότι σ’ αυτό συνετέλεσε και η θαυμάσια μινιμαλιστική μουσική του Μάικλ Νάιμαν, που θα έλεγα ότι ταίριαζε κουτί στην ταινία.

  Η ταινία θα προβάλλεται από την Πέμπτη 13 Ιουλίου μαζί με την ταινία του Μαγιακόφσκι «Η δεσποινίδα και ο αλήτης». Μη χάσετε την ευκαιρία.