Book review, movie criticism

Thursday, April 26, 2018

Sergio Castellitto, Fortunata (2017)


Sergio Castellitto, Fortunata (2017)


  Από σήμερα στους κινηματογράφους.
  Μια γυναίκα και τρεις άνδρες είναι το στόρι. Όμως περισσότερο από τους τρεις άνδρες την γυναίκα την ενδιαφέρει η κορούλα της.
  Χωρισμένη μητέρα, έρχεται σε συχνή σύγκρουση με τον άνδρα της που ζητάει την επιμέλεια της κόρης τους. Είναι εντελώς ανεπρόκοπος. Ο «Τσιγγάνος» είναι ένας γείτονας, παιδικός φίλος που τον αγαπάει πάρα πολύ. Καταθλιπτικός (παίρνει λίθιο), ζει με την μητέρα του που βρίσκεται σε άνοια.
  Ο «τρίτος άνθρωπος» είναι ο ψυχολόγος που παρακολουθεί την κόρη της. Θα φτιάξει σχέση μαζί του. Όμως πόσο κατάλληλος είναι;
  Συγκινητική ταινία, στην οποία αυτό που ξεχωρίζει είναι η απεγνωσμένη προσπάθεια της γυναίκας να κρατηθεί στη ζωή (της αρνούνται δάνειο να ανοίξει κομμωτήριο, δουλεύει στη ζούλα), να κρατήσει την κόρη της και, ίσως, να ξαναφτιάξει τη ζωή της. Μην τη χάσετε.
 

Olivier Marchal, Carbone (Απάτη σε μαύρο φόντο, 2017)


Olivier Marchal, Carbone (Απάτη σε μαύρο φόντο, 2017)


  Από σήμερα στους κινηματογράφους.
  Η «Απάτη σε μαύρο φόντο» είναι ένα πολύ καλό αστυνομικό έργο, πάνω στο μοτίβο του τίμιου που αναγκάζεται να γίνει παράνομος για να μη βουλιάξει.
  Το στόρι βασίζεται σε πραγματικό γεγονός. Στα γράμματα τέλους διαβάζουμε: «Μετά το πρωτόκολλο του Κιότο το 1997, η ΕΕ αποφάσισε να μειώσει τις εκπομπές του διοξειδίου του άνθρακα, κύριου υπεύθυνου για το φαινόμενο του θερμοκηπίου. Τα δικαιώματα εκπομπής διοξειδίου του άνθρακα άρχισαν να πωλούνται. Μια ομάδα απατεώνων επωφελήθηκε απ’ αυτό στήνοντας μια απάτη με τον ΦΠΑ, μεταξύ Σεπτέμβρη του 2008 και Ιούνιο του 2009. Αυτό κόστισε στην Ευρώπη 5 δις δολάρια, και στη Γαλλία μεταξύ 1,5 και 1,8».
  Την απάτη, σύμφωνα με το στόρι, την έκανε ο Τόνι.
  Ο Τόνι συνεχίζει την οικογενειακή επιχείρηση που στήθηκε πριν 30 χρόνια. Όμως βρίσκεται στα πρόθυρα της χρεωκοπίας. Ο πεθερός του που θα μπορούσε να τον βοηθήσει  του ζητάει ένα αντάλλαγμα: να του αφήσει την επιμέλεια του εγγονού του. Αυτός αρνείται. Η γυναίκα του τον αντιμετωπίζει επίσης με περιφρόνηση, σαν loser. Όταν όμως τον βλέπει να κολυμπάει στο χρήμα από την καλοστημένη αυτή απάτη αλλάζει στάση, και γίνεται έξω φρενών όταν ανακαλύπτει ότι έχει φιλενάδα.
  Βέβαια για να τα καταφέρει όλα αυτά θα αναγκαστεί να κολυμπήσει στα σκατά. Αυτός που τον δάνεισε με ένα υπέρογκο επιτόκιο, όταν ανακαλύψει τα αστρονομικά ποσά που κέρδισε από αυτή την απάτη θα ζητήσει περισσότερα.
  Πώς θα εξελιχθούν τα πράγματα; Τα επεισόδια είναι συναρπαστικά σε μια καλογυρισμένη αστυνομική ταινία με ένα πολύ ωραίο σενάριο.
  Η ταινία ξεκινάει με τον Τόνι να πυροβολείται και να πέφτει αιμόφυρτος στο έδαφος. Και βλέπουμε τρία σασπένς να δημιουργούνται.
  Η σκηνή είναι in media res ή in fine res; (βρίσκεται στη μέση ή στο τέλος της ταινίας;).
  Στο διδακτορικό μου έγραψα για το «σασπένς του τι» (θα γίνει στο τέλος) και για το «σασπένς του πώς» (φτάσαμε σε τέτοιο τέλος). Εδώ βλέπω  ότι μπορεί να υπάρξει και μια τρίτη εκδοχή, το διπλό σασπένς: ποια γεγονότα οδήγησαν στον πυροβολισμό του Τόνι (σασπένς του πώς) και αν πέθανε τελικά ή απλά τραυματίστηκε (σασπένς του τι).
  Φυσικά δεν θα κάνω το σπόιλερ αποκαλύπτοντάς τα. Η ταινία είναι πάρα πολύ καλή, αξίζει να τη δείτε.  

Friday, April 20, 2018

Franck Khalfoun, Amityville: the awakening (Amityville: Το ξύπνημα 2017)


Franck Khalfoun, Amityville: the awakening (Amityville: Το ξύπνημα 2017)


  Από σήμερα στους κινηματογράφους.
  Τις ταινίες horror δεν τις συμπαθώ καθόλου, αν και βλέπω τέτοιες κατά καιρούς, όμως μόνο αυτές που πρόκειται να προβληθούν στους ελληνικούς κινηματογράφους, για να τιμήσω την κάρτα που μου διαπιστεύθηκαν. Φυσικά δεν θάβω ποτέ μια ταινία απλά και μόνο επειδή το είδος δεν είναι του γούστου μου. Μπορώ να διακρίνω αν είναι καλή ή κακή και αν θα αρέσει στα άτομα που συμπαθούν το είδος.
  Ξέρω τέτοια άτομα. Εξάλλου κι εμένα στα φοιτητικά μου χρόνια μου άρεσαν φοβερά οι ταινίες τρόμου, μετά όμως έπαψαν να μου αρέσουν.
  Η μαμά μετακομίζει σε ένα μεγάλο σπίτι με τις δυο της κόρες και τον σε κώμα γιο της. Δεν θέλει να εγκαταλείψει την προσπάθεια παρά την αντίθετη γνώμη των γιατρών, ελπίζει ότι κάποτε θα επανέλθει. Η μεγάλη της κόρη, μαθήτρια, μαθαίνει ότι το σπίτι κουβαλάει μια σκοτεινή ιστορία. Σ’ αυτό ένας νεαρός, κατειλημμένος από ένα σκοτεινό πνεύμα, σκότωσε την οικογένειά του. Φοβάται ότι η ιστορία θα επαναληφθεί και μ’ αυτούς.
  Ο γιος πράγματι επανέρχεται. Όμως η Bella Thorne (από την προηγούμενη Πέμπτη προβάλλεται και ο «Ήλιος του μεσονυχτίου» στον οποίο πρωταγωνιστεί) υποπτεύεται ότι δεν είναι ακριβώς ο δίδυμος αδελφός της, που εν μέρει φέρει ευθύνη για τον θάνατό του. Μέσα του, πιστεύει, κατοικεί και ένα άλλο πνεύμα.
  Υπάρχει μια κατάχρηση των επεισοδίων μυστηρίου και τρόμου στην ταινία, κατά την άποψή μου, πράγμα που αποδυναμώνει καθένα ξεχωριστά. Δεν ξέρω, εσείς που σας αρέσει το είδος μπορείτε να κρίνετε καλύτερα. Πάντως την ταινία την είδα ευχάριστα.  

Thursday, April 19, 2018

Philippe Lioret, Le fils de jean (Οικογενειακός φίλος 2016)


Philippe Lioret, Le fils de jean (Οικογενειακός φίλος 2016)


  Από σήμερα στους κινηματογράφους.
  Έχω σκεφτεί συχνά πάνω σ’ αυτό, όμως τώρα μου δίνεται η ευκαιρία.
  Το σπόιλερ κυριολεκτικά δένει τα χέρια στον κινηματογραφικό κριτικό. Φαντάζεστε έναν κριτικό να γράφει για τη «Μήδεια» χωρίς να αναφέρει ότι έσφαξε τα παιδιά της; Ευτυχώς για μένα που γράφω συχνά για παλιές ταινίες δεν έχω τέτοιο πρόβλημα να γράφω για το τέλος, όμως δεν μπορώ να το κάνω γράφοντας για μια ταινία πρώτης προβολής, όπως είναι ο «Οικογενειακός φίλος». Και βέβαια το σπόιλερ το έκανα για τις δυο άλλες ταινίες του τις οποίες είδα επί τη ευκαιρία.
  Στο «Είμαι καλά, μη σε νοιάζει» είδαμε την ένταση της πατρικής και της αδελφικής αγάπης. Στο «Καλωσόρισες» τη δύναμη του έρωτα. Στον «Οικογενειακό φίλο» βλέπουμε και πάλι τη δύναμη της πατρικής αγάπης, αλλά σε ένα εντελώς πρωτότυπο context. Και επίσης έχουμε ξανά ένα έντονο σασπένς και μια μεγάλη (μόνο μια εδώ) ανατροπή.
  Ο Ματιέ δεν γνώρισε ποτέ πατέρα. Παιδί του έρωτα μιας βραδιάς του έλεγε ότι είναι η μητέρα του, που είναι νεκρή εδώ και λίγα χρόνια. Με τον πατριό του, με τον οποίο τα έφτιαξε η μητέρα του ενάμισι χρόνο μετά τη γέννησή του, δεν είχε και τόσο καλές σχέσεις.
  Ξαφνικά παίρνει ένα γράμμα. Κάποιος του γράφει από το Κεμπέκ ότι ο πατέρας του πέθανε. Είναι, του λέει, φίλος του, και ο μακαρίτης του άφησε ένα δέμα να του το δώσει.
  Ο Ματιέ αποφασίζει να πάει στο Μόντρεαλ, να παραστεί στην κηδεία του πατέρα του και να γνωρίσει τα δυο αδέλφια του. Εκεί θα παραλάβει και το δέμα. Μέσα περιέχει έναν πανάκριβο πίνακα. Αν τον πουλήσει θα πάρει ένα σωρό λεφτά, που θα του αποδεσμεύσουν χρόνο για τη συγγραφή (Γράφει αστυνομικά μυθιστορήματα. Έχει εκδώσει μόνο ένα μέχρι στιγμής, αλλά πήγε πάρα πολύ καλά). Και θυμήθηκα μια από τις παραφράσεις μου: Το χρήμα είναι χρόνος.
  Αν πω παραπάνω θα κάνω σπόιλερ. Όμως, πάλι επί τη ευκαιρία, θα σχολιάσω ένα ζήτημα. Δεν ξέρω πόσοι θεατές το κάνουν, και πόσο συχνά, εγώ το κάνω, αρκετά συχνά θα έλεγα: να προσπαθώ να μαντέψω το τέλος. Εδώ το μάντεψα.
  Το σασπένς είναι αν θα βρεθεί το πτώμα του πατέρα. Ψάρευε στη λίμνη και δεν επέστρεψε. Το μόνο που βρήκαν ήταν η βάρκα του, άδεια. Η κηδεία στην πραγματικότητα θα είναι τελετή σε ένα κενοτάφιο, όπως στο έργο του Feng Xiaogang «If you are the one 2». Όμως τα δυο αδέλφια επιμένουν να βρουν το πτώμα. Θα τους συντροφεύσει ο Ματιέ με τον φίλο του πατέρα του, ο οποίος τον εξορκίζει να μην τους αναστατώσει αποκαλύπτοντας την ταυτότητά του.
  Θα το βρουν τελικά; Και αρχίζω να αναρωτιέμαι, θυμούμενος μια μαντινάδα της γιαγιάς μου, που σε παραλλαγή την παραθέτει και ο Γιάννης Καλπούζος στο τελευταίο του μυθιστόρημα «Γινάτι».
  Άχι και ας επόθενα, κι ο θάνατός μου να ’το
  Κι ύστερα να ’ναι ψόματα να δω ποιος με λυπάτο.
  Μήπως τελικά την κοπάνησε με κάποια γκόμενα, όπως υποπτεύεται ο ένας του γιος;
  Όμως να μη σας παρασύρω. Όσο για την ανατροπή, δεν μπορώ να πω τίποτα.
  Εξαιρετική ταινία, εξαιρετικός ο σκηνοθέτης, ήταν ευτυχής η ιδέα μου να δω και άλλες ταινίες του. Θα δω και άλλες, αν βρω.

Joachim Trier, Thelma (2017)


Joachim Trier, Thelma (2017)


  Από σήμερα στους κινηματογράφους.
  Η ταινία μου θύμισε καταρχάς τη «Thelma and Luise». Η Luise εδώ είναι η Anja, μια συμφοιτήτρια της Θέλμας. Δεν είναι απλές φίλες όπως η Θέλμα και Λουίζ, αλλά ερωτευμένες η μια με την άλλη. Και φυσικά η ταινία δεν είναι road movie.
  Μου θύμισε επίσης την «Μητέρα» του Αρονόφσκι. Ξεκινάει σαν drama, είδος που μου αρέσει, και εξελίσσεται σαν mystery, είδος που δεν μου αρέσει ιδιαίτερα.
  Η Θέλμα είναι φοιτήτρια. Μεγάλωσε σε οικογένεια θρησκευόμενων. Το ομοφυλοφιλικό της αίσθημα για τη φίλη της προσπαθεί να το καταπνίξει. Όταν ενδίδει στα φιλιά της νιώθει φοβερές ενοχές. Ακολουθούν επιληπτικές κρίσεις. Είναι επιληπτική; Ή μήπως οι επιληπτικές κρίσεις της είναι ψυχογενείς;
  Ο αναστατωμένος ψυχισμός της ενεργοποιεί παραψυχικές τηλεκινητικές δυνάμεις με καταστροφικά αποτελέσματα. Είναι φαίνεται κληρονομικές, τις ίδιες είχε και η γιαγιά της. 
  Αυτό μου άρεσε. Βέβαια η τηλεκίνηση που μελέτησα γράφοντας το πρώτο μου βιβλίο «Παραψυχολογία, μύθος ή πραγματικότητα» ωχριά μπροστά στις τηλεκινητικές ικανότητες της Θέλμας.  
  Στα έργα mystery υπάρχει πάντα ένα ίζημα μυστηρίου. Τι συνέβη ακριβώς με τον πατέρα της και τον παρακαλάει να την αφήσει, νομίζω δυο φορές στο έργο; Τι υπόθεση να κάνω, ξέροντας ότι ο θρησκευόμενος πατέρας της τής έβαζε τα χέρια πάνω από αναμμένα κεριά όταν ήταν μικρή, προφανώς όταν έκανε κάποια αταξία, για να πάρει μια ιδέα από τις φωτιές της κόλασης;
  Ίσως να είναι ζήτημα απλά προσληπτικών ικανοτήτων. Για εσάς μπορεί να μην είναι mystery. Εξαιρετική σκηνοθεσία, εξαιρετικές ερμηνείες, αξίζει να τη δείτε την ταινία. 
  



David Leveau, The exception (Το τελευταίο φιλί του Κάιζερ 2017)


David Leveau, The exception (Το τελευταίο φιλί του Κάιζερ 2017)


  Από σήμερα στους κινηματογράφους.
  Η ταινία είναι ένα ρομάντζο, με το μοτίβο «τα σύνορα της αγάπης». Αυτός γερμανός αξιωματικός, αυτή εβραία. Αυτός με αποστολή να προστατεύει τον Κάιζερ που ζει στην Ολλανδία την οποία μόλις έχουν καταλάβει οι γερμανοί, αυτή υπηρέτρια στην υπηρεσία του. Στην πραγματικότητα όμως έχει μια μυστική αποστολή, να τον σκοτώσει.
  Όταν σε μια μυθοπλασία εμπλέκεται ένα ιστορικό πρόσωπο όπως ο Γουλιέλμος Β΄, στην αρχή αυτό σε ξενίζει κάπως, όμως μετά καθόλου, απεναντίας μάλιστα.
  Παρ’ όλες τις απιθανότητες της πλοκής η ταινία συναρπάζει. Τα σύνορα διαβαίνονται γιατί αυτή τον ερωτεύεται, και αυτός είναι η «Εξαίρεση». Παραλίγο να περάσει στρατοδικείο όταν γρονθοκόπησε, στην Πολωνία όπου υπηρετούσε, έναν αξιωματικό για τη κτηνώδη εκτέλεση πολωνών γυναικόπαιδων. Όχι, δεν έχει καμιά σχέση με τη ναζιστική ιδεολογία, απλά υπηρετεί την πατρίδα του. Και ερωτευμένος καθώς είναι θα «παραβεί» το πατριωτικό του καθήκον και θα την προστατεύσει, όταν θα έχει αποκαλυφθεί ο ρόλος της. Και αυτή στο μεταξύ είχε αποφασίσει να αλλάξει στόχο, όχι τον Κάιζερ αλλά τον Χίμλερ, που επισκέφτηκε για μια μέρα τον εξόριστο αυτοκράτορα.
  Ωραίοι η Lily James και ο Jay Courtnay στο ρόλο των ερωτευμένων, και σαν εμφάνιση και υποκριτικά. Και βέβαια ο Christopher Plummer, που την εξαιρετική του ερμηνεία έχουμε θαυμάσει σε τόσα και τόσα έργα. Πολύ ωραία και η Janet Mc Teer σαν καϊζερίνα.
  Να το γράψω και αυτό, μου αρέσουν τα ρομάντζα, σχεδόν όσο και οι κωμωδίες. Όταν τελειώνει η ταινία νιώθεις ανάλαφρος. Προϋπόθεση βέβαια να είναι καλή.

 

Philippe Lioret, Welcome (2009)


Philippe Lioret, Welcome (2009)


  Στο «Είμαι καλά, μη σε νοιάζει» είδαμε τη δύναμη της πατρικής και της αδελφικής αγάπης. Στο «Καλωσόρισες» βλέπουμε τη δύναμη του έρωτα.
  Οι περισσότεροι κούρδοι από το Ιράκ έφυγαν τότε για να ξεφύγουν από τη δίνη του πολέμου. Όμως ο δεκαεφτάχρονος Μπιλάλ έχει έναν άλλο λόγο: θέλει να βρει την αγαπημένη του στο Λονδίνο, όπου έχει φύγει πριν από κάποιους μήνες με τους δικούς της.
  Έχουμε δει και άλλες ταινίες που αναφέρονται στην οδύσσεια των λαθρομεταναστών. Εδώ τους βλέπουμε να είναι συνωστισμένοι στο Καλαί, ψάχνοντας τρόπους για να περάσουν απέναντι, στην Αγγλία. Η απόπειρα του Μπιλάλ μέσω φορτηγού αποτυγχάνει, τους εντοπίζουν πριν τα καταφέρουν να περάσουν. Και ο Μπιλάλ σκέφτεται να δοκιμάσει έναν άλλο τρόπο: κολυμπώντας.
  Οκτώ ώρες κολύμβησης δεν είναι καθόλου εύκολο πράγμα, με το νερό στη θερμοκρασία των 10 βαθμών. Θα κάνει μαθήματα κολύμβησης.
  Ο δάσκαλός του στο κολυμβητήριο θα του συμπαρασταθεί. Και γι’ αυτόν τα πράγματα είναι δύσκολα. Μόλις έχει χωρίσει. Επίσης αντιμετωπίζει και μια άλλη δυσκολία: η βοήθεια προς τους λαθρομετανάστες έχει ποινικοποιηθεί. Θα φυλακισθεί, αλλά θα τον αποφυλακίσουν μέχρι τη δίκη, με την υποχρέωση να δίνει καθημερινά το παρόν στην αστυνομία.
  Μου φαίνεται απίστευτο: είναι σκηνοθετικό εύρημα ή όντως είναι ποινικοποιημένη η βοήθεια στους λαθρομετανάστες στη Γαλλία;
  Περίμενα ένα χάπι εντ όπως και στην προηγούμενη ταινία του Lioret, όμως όχι. Κατάφερε να φτάσει κοντά στις αγγλικές ακτές, αλλά προσπαθώντας να ξεφύγει από ένα σκάφος της ακτοφυλακής πνίγεται. Έτρεξε να προλάβει την κοπέλα του πριν την παντρέψει ο πατέρας της με ένα ξάδελφό του (σάτιρα, ή απλώς για να εξυπηρετηθεί η οικονομία του έργου;).
  Ήταν ο μόνος που κατάφερε να φτάσει τόσο κοντά στις αγγλικές ακτές, διαβάζουμε. Όμως κάποιοι άλλοι σε ένα άλλο στενό, μικρότερο, στο Γιβλαρτάρ, τα καταφέρνουν. Αλλά, όπως μου είπε αγαπητή μου φίλη, καμιά δεκαπενταριά περίπου το χρόνο δεν τα καταφέρνουν. Φαντάζομαι οι μαροκινοί που τα καταφέρνουν είναι πολύ περισσότεροι, γιατί αλλιώς δεν θα άξιζε το ρίσκο.
  Εξαιρετική ταινία, κέρδισε μπόλικα βραβεία. Πιο ύστερα θα αναρτήσουμε και για την τελευταία ταινία του Loiret, «Οικογενειακός φίλος», που προβάλλεται από σήμερα στους κινηματογράφους.


Wednesday, April 18, 2018

Philippe Lioret, Je vais bien, ne t’ en fait pas (Είμαι καλά, μη σε νοιάζει, 2006)


Philippe Lioret, Je vais bien, ne ten fait pas (Είμαι καλά, μη σε νοιάζει, 2006)


  Εν όψει της αυριανής προβολής της ταινίας «Οικογενειακός φίλος» του Philippe Lioret είπα να δω δυο ακόμη ταινίες του που είχα. Και έκανα πολύ καλά.
  Δεν έχω δει ταινία στην οποία να εκφράζεται καλύτερα η αδελφική και η πατρική αγάπη από την «Είμαι καλά, μη σε νοιάζει». Επί πλέον διαθέτει δυο μεγάλες αφηγηματικές αρετές: το σασπένς και την ανατροπή.
  Το σασπένς έχει να κάνει με τον αδελφό, που όταν η δίδυμη αδελφή του επιστρέφει σπίτι μαθαίνει ότι έχει φύγει μετά από έναν άγριο τσακωμό με τον πατέρα του. Στα τηλεφωνήματά της δεν απαντάει, ούτε στα μηνύματα στο κινητό του, που κάποια στιγμή γεμίζει ο τηλεφωνητής και δεν δέχεται άλλα. Τελικά τι έχει γίνει με τον αδελφό της, θα δώσει σημεία ζωής; Ή μήπως είναι νεκρός;
  Αυτό φοβάται και την έχει πιάσει κατάθλιψη. Έχει σταματήσει να τρώει. Η νοσηλεία της είναι εκ των ων ουκ άνευ. Όμως κάποια στιγμή παίρνει ένα γράμμα του. Γυρνάει με την κιθάρα του στις πόλεις της Γαλλίας, παίζοντας για λίγες μέρες σε κάποια μπαρ βγάζοντας έτσι τα έξοδά του. Επί τέλους, είναι ζωντανός!!! Αρχίζει να τρώει, και κάποια στιγμή βγαίνει από την ψυχιατρική κλινική.
  Οι ανατροπές είναι δύο.
  Κάποια στιγμή αντιλαμβάνεται ότι τα γράμματα τα στέλνει ο πατέρας της. Νοιώθει ευγνώμων, καταλαβαίνει ότι αυτά τα ψεύτικα γράμματα της έσωσαν τη ζωή.
  Και η δεύτερη ανατροπή.
  Ο φίλος της, πηγαίνοντας με τους γονείς του στο νεκροταφείο, στον τάφο της γιαγιάς του, πέφτει πάνω στον τάφο του αδελφού της. Καταλαβαίνει. Ο πατέρας θα του πει τι είχε συμβεί: είχε ένα θανατηφόρο ατύχημα σε μιαν αναρρίχηση.
  Εξαιρετική σκηνοθεσία, πολύ καλές ερμηνείες, όμως το στόρι θα το πιστώσουμε στον συγγραφέα του μυθιστορήματος το οποίο μετέφερε στη μεγάλη οθόνη ο Philippe Lioret, αλλά και στον ίδιο ασφαλώς για την επιλογή του.   
 


Monday, April 16, 2018

Milos Forman, Taking off (Φυγή, 1971)


Milos Forman, Taking off (Φυγή, 1971)

In Memoriam


  Μιλώντας με τον φίλο μου το Σταύρο χθες για τον Μίλος Φόρμαν που μας έφυγε πριν τρεις μέρες, μου ανέφερε τη φοβερή κωμωδία που είχε δει τα χρόνια εκείνα, τα φοιτητικά μας, τη «Φυγή». Δεν θυμόμουν να είχα δει την ταινία, και είπα να τη δω. Βέβαια έχω δει τουλάχιστον τέσσερις φορές τη «Φωλιά του κούκου», φυσικά τον «Αμαντέους», και σίγουρα και άλλες που δεν τις θυμάμαι. Πέρυσι το καλοκαίρι, αφού διάβασα τη «Γυμνή Μάγια» του Samuel Edwards, είδα και ταινίες που αναφέρονταν στη ζωή του Γκόγια, γράφοντας δυο λόγια για κάθε μια. Ανάμεσά τους ήταν και τα «Φαντάσματα του Γκόγια» του Φόρμαν, γυρισμένη το 2006).
  Η ταινία είναι σατιρική και γι’ αυτό, όπως οι περισσότερες σατιρικές κωμωδίες, είναι κουλτουρέ, light. Σατιρίζει τους γονείς που με τις στάσεις και τις συμπεριφορές τους οδηγούν τα παιδιά τους στη φυγή, δίνοντας ταυτόχρονα μια εικόνα της εποχής, με τους χίπις και τα ναρκωτικά.
  Η ταινία δεν ξεκινάει με τη φυγή αλλά με το αμερικανικό όνειρο, αυτό της επιτυχίας. Βλέπουμε παιδιά να τραγουδούν σε μια οντισιόν, με την ελπίδα να διακριθούν και να αναδειχθούν στο χώρο της ροκ που μεσουρανούσε τα χρόνια εκείνα. Ανάμεσά τους και η Τζήνι Τάιν.
  Αυτή είναι τόσο αγχωμένη που δεν θα μπορέσει καν να τραγουδήσει. Έχει πει εξάλλου ψέματα στους γονείς της ότι θα πήγαινε κάπου αλλού, για να πάρει μέρος στην οντισιόν.
  Μετά θα το σκάσει.
  Και οι γονείς της;
  Φυσικά ανησυχούν. Είναι μαζί με ένα φιλικό ζευγάρι όταν το μαθαίνουν. Οι γυναίκες μένουν σπίτι, οι άνδρες ξεχύνονται στους δρόμους να βρουν το κορίτσι.
  Δεν ψάχνουν και πολύ. Καταλήγουν σε ένα μπαρ από το οποίο θα επιστρέψουν ολομέθυστοι. Όσο για τις γυναίκες, η φίλη διηγείται τις σεξουαλικές επιδόσεις του συζύγου της, ενώ η άλλη ακούει με θαυμασμό και ζήλεια.
  Η κόρη θα επιστρέψει, αλλά θα το ξανασκάσει. Το τραγούδι των Beatles που εκφράζει το ίδιο κλίμα, «Shes leaving home», δεν θα το ακούσουμε, όμως ακούμε ένα σωρό άλλα, επιλεγμένα, πιστεύω, κυρίως για τους στίχους τους. Θα την ψάξουν πάλι, θα φλερτάρουν στη διάρκεια της αναζήτησης, και θα πάρουν μέρος σε μια εκδήλωση του συλλόγου γονέων για τα εξαφανισμένα παιδιά, όπου θα μάθουμε πώς να καπνίζουμε τη μαριχουάνα, εμείς που δεν ξέρουμε. Θα καπνίσουν όλοι, έτσι, για να νιώσουν όπως νιώθουν τα παιδιά τους που το έσκασαν. Και φυσικά θα ακολουθήσουν μετά από αυτό κάποια κωμικά επεισόδια.
  Εξαιρετική ταινία, όμως πέφτοντας τα μάτια μου στα γράμματα τέλους που ποτέ δεν τα διαβάζω όλα, είδα δυο πράγματα που με ξενέρωσαν.
  Το πρώτο.  
  Το προτελευταίο τραγούδι που ακούμε το τραγουδάει ο μπαμπάς. Είναι το «Strangers in paradise», για το οποίο στα γράμματα τέλους διαβάζουμε: μουσική και στίχοι από τους Robert Wright και George Forrest. Όμως η μουσική είναι κλεμμένη από τους «Πολοβτσιανούς χορούς» από την όπερα «Πρίγκιπας Ιγκόρ» του Μποροντίν.
  Εξαιρετικοί οι πολοβτσιανοί χοροί, από τα αγαπημένα μου κομμάτια. Στο «Χωρίς δεκάρα» που τραγουδάει η Ελένη Βιτάλη, τραγούδι του 1975, δεν πιστεύω να έκλεψε τη μισή μουσική ο Γιάννης Μέτσικας που εμφανίζεται ως συνθέτης από το τραγούδι της ταινίας, πιστεύω ότι την έκλεψε κατ’ ευθείαν από τον Μποροντίν. Και τους «έκλεψε» και κάποιος ιταλός όπως μου είπε ο φίλος μου ο Αντώνης, αν δεν με απατά η μνήμη μου. Ο Χατζηδάκης, τιμιότατος, βαφτίζει το χασάπικό του «Χασάπικο 40», παραπέμποντας συνειρμικά στη συμφωνία αριθμός 40 του Μότσαρτ από την οποία πήρε τη μουσική.   
  Και το δεύτερο.
  «Το απόσπασμα από το «Stabat mater» παρατέθηκε μετά από συνεννόηση με την Deutsche Grammophon και την Polydor Records».
  Δεν το ξέρω το απόσπασμα, συνθέτης του οποίου εμφανίζεται ο Dvorak. Αν δεν τον ξέρετε, θα διαβάσετε Ντβόρακ. Εγώ όμως τον ξέρω. Το όνομα του συνθέτη είναι Antonin Dvořak.
  Καλά, θα πείτε, δεν είναι το ίδιο;
  Όχι. Τα τσέχικα είναι μια από τις γλώσσες που έμαθα σε επίπεδο μεθόδου άνευ διδασκάλου και μετά τις εγκατέλειψα. Θυμάμαι όμως την προφορά κάποιων γραμμάτων, που στη συγκεκριμένη περίπτωση μου ήταν περιττό, γιατί ο Αντονίν Ντβόρζακ είναι από τους αγαπημένους μου συνθέτες. Το ř προφέρεται ρζ.
  Όχι, δεν με ξενέρωνε που άκουγα την εκφωνήτρια του Ραδιοφωνικού Σταθμού Ανατολικής Κρήτης να λέει σε πασχαλινές εκπομπές (τα χρόνια εκείνα όλα τα ραδιόφωνα έβαζαν κλασική μουσική που τη θεωρούσαν ως πένθιμη, και όχι υποχρεωτικά «πένθιμα» κομμάτια όπως τα ρέκβιεμ) «Και τώρα θα ακούσετε την πέμπτη συμφωνία του Αντονίν Ντβόρακ» (μετά ανακαλύφθηκαν άλλες τέσσερις και τώρα είναι γνωστή ως ενάτη). Ο λόγος; Ήταν συμμαθήτριά μου στα αγγλικά και ήμουν κρυφά ερωτευμένος μαζί της.

Wednesday, April 11, 2018

Kinka Usher, Mystery men (1999)


Kinka Usher, Mystery men (1999)


  Απολαυστική κωμωδία φαντασίας με μια ομάδα ήρωες της δεκάρας, που όμως αποδεικνύονται πραγματικοί ήρωες όταν καλούνται να σώσουν την πόλη από τον Καζανόβα-Φρανκεστάιν, που η ψυχίατρός του, με την οποία τα είχε φτιάξει, αποφάνθηκε ότι έχει αποθεραπευθεί. Ένας που είναι επιδέξιος στο χειρισμών πηγουνιών, ένας άλλος που χειρίζεται με ικανότητα το φτυάρι, ένας τρίτος που με την κλανιά του γίνεται φόβος και τρόμος, είναι κάποια από τα μέλη της ομάδας. Μαζί τους και μια κοπέλα που θέλει να εκδικηθεί τον φόνο του πατέρα της. Και βέβαια θα υπάρξει και το ειδύλλιο, ανάμεσα στον οργίλο της παρέας και μια σερβιτόρα.
  Σπαρταριστά επεισόδια, έξυπνοι διάλογοι και ατάκες, πολύ μου άρεσε αυτή η κωμωδία. Και δεν χρειάζεται να κάνω σπόιλερ και να πω το τέλος, σε μια κωμωδία το σπόιλερ είναι εντελώς περιττό.

Adam McKay, The big short (2015)




  Με πάρα πολύ υψηλή βαθμολογία στο IMDb (7,8) η ταινία χαρακτηρίζεται biography, comedy, drama.
  Είναι βιογραφία γιατί αναφέρεται σε πρόσωπα που είχαν εμπλακεί, και που τα περισσότερα είχαν προβλέψει την κρίση του 2008 που έπληξε τις ΗΠΑ με αποτέλεσμα, όπως διαβάζουμε στα γράμματα τέλους, να χαθούν πέντε τρισεκατομμύρια δολάρια από συντάξεις, ακίνητα, συνταξιοδοτικά προγράμματα, αποταμιεύσεις και ομόλογα, και 8 εκατομμύρια άνθρωποι να χάσουν τις δουλειές τους και 6 εκατομμύρια τα σπίτια τους, και αυτά μόνο στις ΗΠΑ. Η εξαπάτηση και η διαφθορά είχαν το μεγαλύτερο μερίδιο ευθύνης. Όπως και εδώ με τον Τσοχατζόπουλο, ένας μόνο κατέληξε στη φυλακή. Και τα σπασμένα και εκεί, όπως και εδώ, τα πλήρωσε ο λαός.
  Είναι κωμωδία γιατί όλα αυτά δίνονται με αρκετό χιούμορ, που αποζημιώνει και με το παραπάνω το γεγονός ότι κάποια πράγματα σε σχέση με την οικονομία για τον απλό θεατή μπορεί να μην είναι ιδιαίτερα κατανοητά, αν και ο σκηνοθέτης με χιουμοριστικά παραδείγματα μας δίνει να καταλάβουμε αρκετά.
  Τέλος είναι δράμα. Γιατί είναι δράμα, ήδη το είπαμε, παραθέτοντας τα γράμματα τέλους.
  Σίγουρα αξίζει να τη δείτε αυτή την ταινία.

Ziad Dueiri, Η προσβολή (2017)


Ziad Dueiri, Η προσβολή (2017)


  Από αύριο στους κινηματογράφους (αύριο θα είμαι Κρήτη και δεν ξέρω αν θα λειτουργεί το διαδίκτυο).
  Έχουμε δει όλες τις προηγούμενες ταινίες του λιβανέζου Ziad Dueiri, τρεις τον αριθμό. Για την τελευταία, το «Τρομοκρατικό χτύπημα», γράψαμε μόνο λίγα λόγια σαν ουρά και τα προσθέσαμε στην βιβλιοκριτική που κάναμε για το βιβλίο της Γιασμίνα Χαντρά, του οποίου ήταν η κινηματογραφική μεταφορά.
 Τίτλος της ταινίας είναι η προσβολή, όμως πιο κατάλληλος πιστεύω είναι ο τίτλος που έδωσε ο Γιάννης Καλπούζος στο τελευταίο του μυθιστόρημα, «Το γινάτι».
  Ποιο είναι αυτό το ινάτι; (ινάτι το λέμε στην Κρήτη).
  Ο χριστιανός ρίχνει νερό στο μπαλκόνι του, όμως καθώς είναι χαλασμένη η υδρορροή καταβρέχει τον παλαιστίνιο εργοδηγό που περνάει από κάτω. Αυτός του πετάει μια βρισιά. Τον προσβάλλει. Αυθόρμητα. Γιατί ανεβαίνει αμέσως μετά σε μια σκάλα να του φτιάξει την υδρορροή. Ο χριστιανός τον βαράει στο κράνος που φοράει. Πέφτει από τη σκάλα. Όμως δεν τραυματίζεται.
  Ο χριστιανός απαιτεί συγνώμη. Ο εργοδότης του παλαιστίνιου τον πιέζει να ζητήσει συγνώμη. Αυτός βέβαια, μετά το χτύπημα που έφαγε, έχει μουλαρώσει. Όμως αναγκάζεται να υποχωρήσει. Πηγαίνει με τον εργοδότη του στο συνεργείο αυτοκινήτων, ιδιοκτησία του χριστιανού, όπου εργάζεται. Ο εργοδότης μπαίνει μέσα. Του δείχνει τον παλαιστίνιο που είναι την πόρτα και περιμένει. Βγαίνει έξω. Όμως, αρπαγμένος από μια εκπομπή στην τηλεόραση που παιζόταν εκείνη την ώρα και που καταφερόταν εναντίων των παλαιστινίων, πριν προλάβει να του πει εκείνος συγνώμη του λέει ότι θα ήταν καλύτερα να τους είχε ξεπαστρέψει ο Αριέλ Σαρόν. Ο παλαιστίνιος, εξοργισμένος, του βαράει μια μπουνιά στο στομάχι και του σπάει δυο πλευρά.
  Η υπόθεση θα πάει στα δικαστήρια. Και θα υπάρξουν και άλλες περιπλοκές. Όχι μόνο για την υγεία του χριστιανού και της εγκύου γυναίκας του, όχι μόνο για τη δουλειά του παλαιστίνιου· η προσωπική αυτή σύγκρουση, για ένα ινάτι, θα πάρει τη μορφή μιας σύγκρουσης χριστιανών και παλαιστίνιων. Και θα αποκαλυφθεί ότι τα τραύματα από τον πρόσφατο εμφύλιο δεν έχουν επουλωθεί.
  Οι δυο τους φαίνεται, κάποια στιγμή, να έχουν ξεπεράσει το ινάτι. Τι γίνεται όμως με τις δυο κοινότητες;
  Το αποτέλεσμα της δίκης δεν έχει σημασία. Το «μήνυμα» της ταινίας είναι η ανάγκη, χωρίς να σβηστεί η ιστορική μνήμη, να μην αφήσουν το παρελθόν να δηλητηριάζει τις ζωές τους.
  Νομίζω η μετάφραση ενός υπότιτλου είναι λάθος. Ο παλαιστίνιος λέει: «λυπάμαι». Φοβάμαι όμως ότι αυτό το «λυπάμαι» είναι μετάφραση του I am sorry, που μεταφράζεται και «συγνώμη»· αυτό το «συγνώμη» που αν είχε ειπωθεί έγκαιρα θα είχαν αποφευχθεί αυτές οι περιπλοκές.
  Εξαιρετική η ταινία, εξαιρετικές οι ερμηνείες όλων, και φυσικά και της Diamand Bou Aboud στο ρόλο της δικηγορίνας, που την είδαμε και στην επίσης εξαιρετική ταινία «Εντός ορίων», που η πρεμιέρα της ήταν πριν δυο βδομάδες και μάλλον θα παίζεται ακόμη.



Scott Speer, Midnight sun (Ο ήλιος του μεσονυχτίου 2018)


Scott Speer, Midnight sun (Ο ήλιος του μεσονυχτίου 2018)

  Από αύριο στους κινηματογράφους (αύριο θα είμαι Κρήτη και δεν ξέρω αν θα λειτουργεί το ίντερνετ). 
  Το κόλλημα με τα μοτίβα μου έγινε πιο έντονο μετά που διάβασα το «Themes and motifs in literature». Αποφάσισα να συμπληρώσω τον κατάλογο που παρατίθεται σ’ αυτό το βιβλίο, που βασίζεται κυρίως σε κλασικά λογοτεχνικά έργα. Όμως μοτίβα υπάρχουν και στον κινηματογράφο, εντελώς σύγχρονα, πλάι πλάι με τα παλιά.
  Το μοτίβο του «Ήλιου του μεσονυχτίου» είναι το μοτίβο του «Love story», εκείνης της ερωτικής ταινίας των νιάτων μου με τον Ράιαν Ο’ Νηλ και την Άλι Μακγκρό.
  Η Bella Thorne πάσχει από μια σπάνια αρρώστια, μία στο εκατομμύριο, που λέγεται XP (Παρεμπιπτόντως, ο Bill Gates ήξερε γι’ αυτή την αρρώστια όταν βάφτισε εκείνα τα παλιά windows XP;). Δεν πρέπει να βγαίνει στο φως του ήλιου, γιατί τότε ενεργοποιείται ο μηχανισμός της αρρώστιας που βρίσκεται κατά κάποιο τρόπο σε ύπνωση, και οδηγεί σε προοδευτική εκφύλιση των νευρικών κυττάρων. Κοιμάται τη μέρα και είναι ξύπνια τη νύχτα. Γράφει και συνθέτει τραγούδια στην κιθάρα που της δίδαξε η μητέρα της, νεκρή εδώ και χρόνια από τροχαίο. Ο πατέρας της ο Rob Riggle στέκεται σαν βράχος δίπλα της και τη στηρίζει. Κάθε μέρα που περνάει είναι κέρδος. Ξέρουν και οι δυο ότι κάποια στιγμή θα έλθει το τέλος.
  Φτάνει στην εφηβεία. Από το παράθυρο, τα πρωινά, παρατηρεί ένα παιδί, που σιγά σιγά γίνεται νεαρός (ο Patrick Schwarzenegger), να πηγαίνει στο σχολείο του. Τον ερωτεύεται. Και η μοίρα θα τους φέρει κοντά, για να της χαρίσει ένα μεγάλο κομμάτι ευτυχίας πριν το τέλος.
  Συγκινητική ταινία, μου άρεσε ιδιαίτερα.


Tuesday, April 10, 2018

Lynne Ramsay, You were never really here (Δεν ήσουν ποτέ εδώ 2017)


Lynne Ramsay, You were never really here (Δεν ήσουν ποτέ εδώ 2017)


  Εξακολουθεί να παίζεται στους κινηματογράφους.
  Δεν πρόλαβα να διαβάσω το βιβλίο «Myths and motifs in literature» και το έβαλα σε εφαρμογή. Περιττό να πούμε ότι η αφηγηματική λογοτεχνία έχει πάρα πολλά κοινά με τον κινηματογράφο.
  Ο κεντρικός χαρακτήρας είναι μια μίξη ήρωα και αντιήρωα. Ήρωας, σαν βετεράνος και σαν άτομο που έχει σαν δουλειά να εντοπίζει κορίτσια που έχουν χαθεί ή απαχθεί και να τα επιστρέφει στους δικούς τους. Αντιήρωας, γιατί κουβαλάει τις τραυματικές του εμπειρίες (ένας πατέρας που στα χέρια του υπέφερε αυτός και η μητέρα του), και έχει αυτοκτονικές τάσεις.
  Το μοτίβο είναι το υπαριθ. 8 στο βιβλίο, «ο θάνατος και η ανάσταση». Ταιριάζει κυριολεκτικά γάντι στο έργο. Παραθέτω το απόσπασμα από την βιβλιοκριτική που έγραψα. «Παράδειγμα ο Λάζαρος. Τον Χριστό δεν τον αναφέρει. Στη λογοτεχνία ο θάνατος είναι περισσότερο συμβολικός παρά κυριολεκτικός. Αναφέρει το διήγημα του Λώρενς «The horsedealer’s daughter», όπου ο άνδρας σώθηκε από την απόπειρα αυτοκτονίας του και «ξαναγεννήθηκε», καθώς άρχισε να βλέπει τώρα τη ζωή με αισιοδοξία».
  Ακριβώς αυτό το τελευταίο συνέβη και στον ήρωα. Η αυτοκτονία όμως ήταν σε φαντασιακό επίπεδο, και η αναγέννηση έγινε με δυο τρόπους. Να μην τους μαρτυρήσουμε, η ταινία είπαμε παίζεται ακόμη στους κινηματογράφους, όσοι την είδατε ξέρετε πώς.
  Συνήθως η κινηματογραφική αφήγηση είναι λίγο πολύ διεκπεραιωτική, ιδιαίτερα σε έργα mystery και thriller, όμως εδώ βρισκόμαστε σε μια αφήγηση «ποιητική». Ελάχιστος ο λόγος, εικαστικά πλάνα, κάποιες φορές ασπρόμαυρα και κάποιες φορές ιδιαίτερα μακρά, καθώς και πλάνα που προσεγγίζουν τη σφαίρα του φανταστικού. Επίσης ιντερμεδικά παρατίθενται σε σύντομα flash back αναμνήσεις τραυματικών επεισοδίων που στοιχειώνουν τον (αντι)ήρωα.
  Εξαιρετική ταινία, οι περισσότεροι που την είδατε φαντάζομαι θα συμφωνείτε. Εξάλλου φαίνεται και από την υψηλή βαθμολογία στο IMDb, 7,3. Μην τη χάσετε.  

David J. Burrows, Frederick R. Lapides, John T. Shawcross (ed.), Myths and motifs in literature


David J. Burrows, Frederick R. Lapides, John T. Shawcross (ed.), Myths and motifs in literature, New York, The free press, 1973, σελ. 470


  Το βιβλίο το αγόρασα πριν πολλά χρόνια από το Amazon, και έμεινε στο ράφι των τύψεων. Βέβαια ήθελα να το διαβάσω, αλλά όλο και κάτι άλλο έμπαινε σε προτεραιότητα. Τώρα αποφάσισα τελικά να το διαβάσω, μια και γράφω πάρα πολύ συχνά για μοτίβα στις αναρτήσεις μου για ταινίες. Τα μοτίβα στα οποία αναφέρομαι πιο συχνά είναι «τα σύνορα της αγάπης» και το μοτίβο του σταχτοπούτου. Τώρα τελευταία, στην ανάρτησή μου για την ταινία του Eli Craig, «Tucker and Dale vs evil», αναφέρθηκα και στο μοτίβο «η ωραία και το τέρας», που όπως και το μοτίβο του σταχτοπούτου το θεώρησα σαν έκφραση του φαλλοκρατισμού της κοινωνίας μας. Ο φτωχός παίρνει την πλούσια, ο άσχημος παίρνει την όμορφη, αλλά όχι το αντίστροφο. Βέβαια τα μοτίβα αυτά δεν τα συνάντησα στο βιβλίο. Όμως ας μιλήσουμε γι’ αυτό.
  Χωρίζεται σε τρία μέρη. Το πρώτο μέρος που έχει τίτλο «Αρχετυπική θεωρία» περιέχει έξι κείμενα σχετικά με το θέμα. Θα γράψω αυτά που συγκράτησα, συμβουλευόμενος βέβαια και τις υπογραμμίσεις μου, θεωρώντας τα πιο σημαντικά. 
  Ενδιαφέρον είχε η μιμητική μαγεία για τον εκβιασμό της καρποφορίας της φύσης με την τελετουργική συνουσία. Στις πρωτόγονες κοινωνίες υπάρχουν τέτοια τελετουργικά συνουσίας ανδρών και γυναικών που έχουν σαν στόχο να εκβιάσουν την παραγωγικότητα της φύσης. Όπως η γυναίκα «καρποφορεί» μετά τη συνουσία, έτσι θα καρποφορήσει και η φύση.
  Οι θεοί είναι αυτοί που θα ευνοήσουν τους ανθρώπους με ευτυχία, κάνοντας τη γη να καρποφορήσει και αποτρέποντας θεομηνίες. Όμως πρέπει να τους δοθεί κάτι για αντάλλαγμα. Αυτό το κάτι είναι συνήθως η θυσία μιας κοπέλας. Στην δυναστεία Τανγκ στην κίνα, «πάντρευαν» το θεό-ποταμό Γιανγκ Τσε πνίγοντας κάθε χρόνο μια νεαρή κοπέλα στα νερά του. Θυμάμαι που κάτι ανάλογο είδα και στα «Άσπρα λιβάδια» του ιρανού Μοχάμαντ Ρασούλοφ. Ο μύθος το αγίου Γεωργίου που σκοτώνει το τέρας σώζοντας την κοπέλα που του προσφέρουν για εξευμενισμό κάθε χρόνο εντάσσεται σ’ αυτή την παράδοση.
  Ακόμη, η ιεροδουλεία προέρχεται από τέτοιες αντιλήψεις. Η συνουσία των ιερόδουλων με τους ιερείς ή τους επισκέπτες του ναού είναι ευπρόσδεκτη στο θεό. Αναφέρεται αρκετά διεξοδικά μια τέτοια περίπτωση στην Δαχομέι, όπου κορίτσια δέκα έως δώδεκα χρονών εκπαιδεύονταν για αυτό το λόγο και υπηρετούσαν το ναό κάθε χωριού προσφέροντας στους πιστούς, εκτός από τραγούδι και χορό, και τις σεξουαλικές τους υπηρεσίες. Μετά από τρία χρόνια εγκατέλειπαν τον ναό και δούλευαν ως πόρνες, όμως το επάγγελμά τους αυτό δεν εθεωρείτο καθόλου υποτιμητικό, ούτε τις ίδιες τις έβλεπαν όπως βλέπουν (εγώ όχι) τις σημερινές πόρνες, εντελώς υποτιμητικά.  
  Στο εισαγωγικό κεφάλαιο του δεύτερου μέρους που έχει τίτλο «Ο κύκλος της ζωής» διαβάζομε για τις  δυο αντιλήψεις του χρόνου, την κυκλική και την ευθύγραμμη. Η ευθύγραμμη είναι η χριστιανική, καθώς ο χρόνος οδεύει προς την Δευτέρα παρουσία και την αιώνια ζωή. Είναι και το ιδεολόγημα της Αναγέννησης, για συνεχή πρόοδο της ανθρωπότητας. Είναι και το ιδεολόγημα του υπουργείου παιδείας, ότι κάθε αλλαγή στην εκπαίδευση είναι προς το καλύτερο.
  Η κυκλική αντίληψη συνδέεται με τις πρωτόγονες κοινωνίες, και έχει να κάνει με την κυκλικότητα των εποχών: Άνοιξη, Καλοκαίρι, Φθινόπωρο, Χειμώνας. Ο Άδωνης, ωραιότατος, είναι όπως η φύση την άνοιξη. Πεθαίνει βέβαια το χειμώνα, όμως ξαναγεννιέται την επόμενη άνοιξη.
  Αμέσως μετά ακολουθούν σύντομα εισαγωγικά σημειώματα για αυτά που εγώ θα χαρακτήριζα, κάποια σαν μοτίβα και κάποια σαν θέματα, ξέροντας βέβαια ότι πολλές φορές υπάρχει μια μερική κάλυψη του ενός από το άλλο. Ακολουθούν λογοτεχνικά κείμενα τα οποία όμως δεν διάβασα, καθώς κάποια - ελάχιστα είναι αλήθεια - τα ήξερα, επιφυλασσόμενος όμως να διαβάσω μερικά από τα υπόλοιπα αργότερα. Παραθέτω τους τίτλους, απαριθμώντας τους.
1) Η αγία οικογένεια: Ο ουρανός πατέρας-η γη μητέρα.
2) Η αγία οικογένεια: το ζευγάρωμα με θνητή (το mortal είναι τόσο αρσενικό όσο και θηλυκό, όμως μόνο το αρσενικό είναι σαβουρογ@μ#ς, το θηλυκό δεν καταδέχεται να ζευγαρώσει με θνητό). Τα δυο κείμενα από τα τρία που παρατίθενται αναφέρονται στον Δία που ζευγάρωσε με την Ευρώπη αφού μεταμορφώθηκε σε ταύρο, και με τη Λήδα αφού μεταμορφώθηκε σε κύκνο. Το άλλο, αφήστε καλύτερα, να μην το αναφέρω. Η Ήρα, από όσο ξέρω, δεν απάτησε τον άντρα της τον Δία παρά το κέρατο που έφαγε απ’ αυτόν. Όσο για την γκόμενα την Αφροδίτη, αυτή απάτησε τον άνδρα της τον Ήφαιστο αλλά όχι με κοινό θνητό – τι μας πέρασες – αλλά με θεό· και όχι με όποιον κι όποιον αλλά με τον θεό του πολέμου, τον Άρη. Αυτά τα λέει ο Όμηρος, που όμως από κάπου τα άκουσε κι αυτός.
3) Μεταβολή (becoming): η μύηση. Στο θέμα αυτό εντάσσεται το Bildungsroman.
4) Μεταβολή: η πτώση από την αθωότητα στην εμπειρία. Κλασικό παράδειγμα ο Αδάμ και η Εύα.
5) Μεταβολή: το καθήκον. Τα θρησκευτικά δεν ήταν το αγαπημένο μου μάθημα, έτσι δεν μπορώ να πω ότι ήξερα το απόσπασμα που παρατίθεται πρώτο πρώτο σαν εικονογράφηση του μοτίβου. Το διάβασα λοιπόν, για να έχω μια ξεκάθαρη εικόνα. Ο Ιακώβ υπηρετεί τον Λάβαν για εφτά χρόνια με αντάλλαγμα τη μικρή του κόρη, τη Ραχήλ. Όμως αυτός τον ξεγελάει και του στέλνει την Λεία στη σκηνή. Το πρωί, με το φως της μέρας, ανακαλύπτει ότι δεν ήταν η Ραχήλ η γυναίκα με την οποία κοιμήθηκε το βράδυ. (αυτό το μοτίβο το συνάντησα στο κινέζικο μυθιστόρημα του Τσάο Σουετσίν «Το όνειρο της κόκκινης κάμερας»). Έπρεπε, του λέει ο Λάβαν, να παντρευτεί πρώτα η μεγαλύτερη κόρη. Τι να κάνει, άλλα εφτά χρόνια δουλειά στον Λάβαν για να πάρει και τη Ραχήλ, που αυτήν ποθούσε.
6) Μεταβολή: Το ταξίδι και η αναζήτηση. Παράδειγμα, η γη της επαγγελίας.
7) Η αναζήτηση του πατέρα. Παράδειγμα τα «Τηλεμάχεια» από την «Οδύσσεια».
8) Ο θάνατος και η ανάσταση. Παράδειγμα ο Λάζαρος. Τον Χριστό δεν τον αναφέρει. Στη λογοτεχνία ο θάνατος είναι περισσότερο συμβολικός παρά κυριολεκτικός. Αναφέρει το διήγημα του Λώρενς «The horsedealers daughter», όπου ο άνδρας σώθηκε από την απόπειρα αυτοκτονίας του και «ξαναγεννήθηκε», καθώς άρχισε να βλέπει τώρα τη ζωή με αισιοδοξία.
  Το τρίτο μέρος έχει τίτλο «Αρχετυπικοί χαρακτήρες». Βασικός είναι ο ήρωας. Τυπικός αντιήρωας είναι ο διάβολος. Αντιήρωας είναι και ο απόβλητος, ενώ ο αποδιοπομπαίος τράγος είναι μια μίξη ήρωα και αντιήρωα.
1.Ήρωες και αντιήρωες. Τυπικός ήρωας ο Αχιλλέας (παρατίθεται ένα σχετικό απόσπασμα από την «Ιλιάδα»). Παράδειγμα αντιήρωα ο «Βόιτσεκ» του Μπύχνερ.
2.Ο σοφός ηλίθιος. Χαρακτηριστικά παραδείγματα ο «Ηλίθιος» του Ντοστογιέφσκι και ο γελωτοποιός στον «Βασιλιά Ληρ».
3.Η διαβολική φιγούρα, με κύρια βέβαια τον ίδιο το διάβολο.
4.Ο απόβλητος. Ο Ισμαήλ από τη Βίβλο, ο «Ιπτάμενος Ολλανδός».
5. The double. «Γενικά», καταλήγει το ημισέλιδο εισαγωγικό κείμενο, «αυτό το μοτίβο αντιπροσωπεύει τα πρόσωπα του καλού και του κακού που βρίσκονται στο ίδιο πρόσωπο όπως ενσωματώνονται σε δυο διαφορετικούς χαρακτήρες που βρίσκονται σε πόλεμο ο ένας με τον άλλο». Δεν το καλοκατάλαβα, ούτε και αυτό που διάβασα πιο πριν για τον Ντοστογιέφσκι που «Στους Αδελφούς Καραμάζωφ αναπτύσσει τα χαρακτηριστικά που απαρτίζουν ένα άτομο αποδίδοντας το καθένα σε διαφορετικό άτομο της ίδιας οικογένειας. Ο ένας αδελφός είναι προσγειωμένος [Ο Δημήτρης], ο άλλος διανοούμενος [ο Ιβάν] και ο άλλος εντελώς spiritual [o Αλιόσα]. Οι αδελφοί, μαζί με τον πατέρα, αντιπροσωπεύουν μια “οικογένια” ή ένα συνολικό άτομο».
  Καθόλου πειστικό. Ούτε και όταν διάβασα το «Unmasking a confidence trickster» από τους «Στοχασμούς» του Φραντς Κάφκα και το ποίημα «In the dark time» του Theodore Roethke, ενός ποιητή που διδαχθήκαμε στο τμήμα αγγλικών σπουδών και μου άρεσε, κατάλαβα τίποτα.
6.Ο αποδιοπομπαίος τράγος. Ο Χριστός για τους εβραίους.
7.Η ξελογιάστρα. Η Κίρκη της «Οδύσσειας».
  Λέω να συμπληρώνω σιγά σιγά τον κατάλογο.