Milos Forman, Taking off (Φυγή, 1971)

Milos Forman, Taking off (Φυγή, 1971)

In Memoriam

  Μιλώντας με τον φίλο μου το Σταύρο χθες για τον Μίλος Φόρμαν που μας έφυγε πριν τρεις μέρες, μου ανέφερε τη φοβερή κωμωδία που είχε δει τα χρόνια εκείνα, τα φοιτητικά μας, τη «Φυγή». Δεν θυμόμουν να είχα δει την ταινία, και είπα να τη δω. Βέβαια έχω δει τουλάχιστον τέσσερις φορές τη «Φωλιά του κούκου», φυσικά τον «Αμαντέους», και σίγουρα και άλλες που δεν τις θυμάμαι. Πέρυσι το καλοκαίρι, αφού διάβασα τη «Γυμνή Μάγια» του Samuel Edwards, είδα και ταινίες που αναφέρονταν στη ζωή του Γκόγια, γράφοντας δυο λόγια για κάθε μια. Ανάμεσά τους ήταν και τα «Φαντάσματα του Γκόγια» του Φόρμαν, γυρισμένη το 2006).

  Η ταινία είναι σατιρική και γι’ αυτό, όπως οι περισσότερες σατιρικές κωμωδίες, είναι κουλτουρέ, light. Σατιρίζει τους γονείς που με τις στάσεις και τις συμπεριφορές τους οδηγούν τα παιδιά τους στη φυγή, δίνοντας ταυτόχρονα μια εικόνα της εποχής, με τους χίπις και τα ναρκωτικά.

  Η ταινία δεν ξεκινάει με τη φυγή αλλά με το αμερικανικό όνειρο, αυτό της επιτυχίας. Βλέπουμε παιδιά να τραγουδούν σε μια οντισιόν, με την ελπίδα να διακριθούν και να αναδειχθούν στο χώρο της ροκ που μεσουρανούσε τα χρόνια εκείνα. Ανάμεσά τους και η Τζήνι Τάιν.

  Αυτή είναι τόσο αγχωμένη που δεν θα μπορέσει καν να τραγουδήσει. Έχει πει εξάλλου ψέματα στους γονείς της ότι θα πήγαινε κάπου αλλού, για να πάρει μέρος στην οντισιόν.

  Μετά θα το σκάσει.

  Και οι γονείς της;

  Φυσικά ανησυχούν. Είναι μαζί με ένα φιλικό ζευγάρι όταν το μαθαίνουν. Οι γυναίκες μένουν σπίτι, οι άνδρες ξεχύνονται στους δρόμους να βρουν το κορίτσι.

  Δεν ψάχνουν και πολύ. Καταλήγουν σε ένα μπαρ από το οποίο θα επιστρέψουν ολομέθυστοι. Όσο για τις γυναίκες, η φίλη διηγείται τις σεξουαλικές επιδόσεις του συζύγου της, ενώ η άλλη ακούει με θαυμασμό και ζήλεια.

  Η κόρη θα επιστρέψει, αλλά θα το ξανασκάσει. Το τραγούδι των Beatles που εκφράζει το ίδιο κλίμα, «She’s leaving home», δεν θα το ακούσουμε, όμως ακούμε ένα σωρό άλλα, επιλεγμένα, πιστεύω, κυρίως για τους στίχους τους. Θα την ψάξουν πάλι, θα φλερτάρουν στη διάρκεια της αναζήτησης, και θα πάρουν μέρος σε μια εκδήλωση του συλλόγου γονέων για τα εξαφανισμένα παιδιά, όπου θα μάθουμε πώς να καπνίζουμε τη μαριχουάνα, εμείς που δεν ξέρουμε. Θα καπνίσουν όλοι, έτσι, για να νιώσουν όπως νιώθουν τα παιδιά τους που το έσκασαν. Και φυσικά θα ακολουθήσουν μετά από αυτό κάποια κωμικά επεισόδια.

  Εξαιρετική ταινία, όμως πέφτοντας τα μάτια μου στα γράμματα τέλους που ποτέ δεν τα διαβάζω όλα, είδα δυο πράγματα που με ξενέρωσαν.

  Το πρώτο.  

  Το προτελευταίο τραγούδι που ακούμε το τραγουδάει ο μπαμπάς. Είναι το «Strangers in paradise», για το οποίο στα γράμματα τέλους διαβάζουμε: μουσική και στίχοι από τους Robert Wright και George Forrest. Όμως η μουσική είναι κλεμμένη από τους «Πολοβτσιανούς χορούς» από την όπερα «Πρίγκιπας Ιγκόρ» του Μποροντίν.

  Εξαιρετικοί οι πολοβτσιανοί χοροί, από τα αγαπημένα μου κομμάτια. Στο «Χωρίς δεκάρα» που τραγουδάει η Ελένη Βιτάλη, τραγούδι του 1975, δεν πιστεύω να έκλεψε τη μισή μουσική ο Γιάννης Μέτσικας που εμφανίζεται ως συνθέτης από το τραγούδι της ταινίας, πιστεύω ότι την έκλεψε κατ’ ευθείαν από τον Μποροντίν. Και τους «έκλεψε» και κάποιος ιταλός όπως μου είπε ο φίλος μου ο Αντώνης, αν δεν με απατά η μνήμη μου. Ο Χατζηδάκης, τιμιότατος, βαφτίζει το χασάπικό του «Χασάπικο 40», παραπέμποντας συνειρμικά στη συμφωνία αριθμός 40 του Μότσαρτ από την οποία πήρε τη μουσική.   

  Και το δεύτερο.

  «Το απόσπασμα από το «Stabat mater» παρατέθηκε μετά από συνεννόηση με την Deutsche Grammophon και την Polydor Records».

  Δεν το ξέρω το απόσπασμα, συνθέτης του οποίου εμφανίζεται ο Dvorak. Αν δεν τον ξέρετε, θα διαβάσετε Ντβόρακ. Εγώ όμως τον ξέρω. Το όνομα του συνθέτη είναι Antonin Dvořak.

  Καλά, θα πείτε, δεν είναι το ίδιο;

  Όχι. Τα τσέχικα είναι μια από τις γλώσσες που έμαθα σε επίπεδο μεθόδου άνευ διδασκάλου και μετά τις εγκατέλειψα. Θυμάμαι όμως την προφορά κάποιων γραμμάτων, που στη συγκεκριμένη περίπτωση μου ήταν περιττό, γιατί ο Αντονίν Ντβόρζακ είναι από τους αγαπημένους μου συνθέτες. Το ř προφέρεται ρζ.

  Όχι, δεν με ξενέρωνε που άκουγα την εκφωνήτρια του Ραδιοφωνικού Σταθμού Ανατολικής Κρήτης να λέει σε πασχαλινές εκπομπές (τα χρόνια εκείνα όλα τα ραδιόφωνα έβαζαν κλασική μουσική που τη θεωρούσαν ως πένθιμη, και όχι υποχρεωτικά «πένθιμα» κομμάτια όπως τα ρέκβιεμ) «Και τώρα θα ακούσετε την πέμπτη συμφωνία του Αντονίν Ντβόρακ» (μετά ανακαλύφθηκαν άλλες τέσσερις και τώρα είναι γνωστή ως ενάτη). Ο λόγος; Ήταν συμμαθήτριά μου στα αγγλικά και ήμουν κρυφά ερωτευμένος μαζί της.