Sergei Eisenstein, Старое и новое «Генеральная линия» (Το παλιό και το νέο «Γενική γραμμή», 1929)

Sergei Eisenstein,  Старое и новое «Генеральная линия» (Το παλιό και το νέο «Γενική γραμμή», 1929)

  Ξαναδιαβάζω, μετά από χρόνια, τη «Γλώσσα του κινηματογράφου» του Μ. Μαρτέν. Όταν το διάβαζα για πρώτη φορά δεν φανταζόμουν ότι θα έγραφα ποτέ για ταινίες, ότι θα αντιμετώπιζα τον κινηματογράφο σαν κάτι παρά πάνω από ένα ακόμη τρόπο αναψυχής. Διαβάζω, και κάθε τρεις και μια πέφτω πάνω στη «Γενική γραμμή» και στον «Πολίτη Κέην». Τη «Γενική γραμμή» δεν πρέπει να την είχα ξαναδεί, ενώ έχω δει τον «Πολίτη Κέην» πάνω από δυο φορές. Η πρώτη ήταν στην Ίριδα, στις φοιτητικές κινηματογραφικές προβολές. Αποφάσισα να δω και τις δυο ταινίες.

  Η «Γενική γραμμή» είναι μια ταινία διαφώτισης πάνω στα αγαθά της συνεταιριστικοποίησης των αγροτών. Ξεκινάει με το «παλιό», με τους αγρότες απρόθυμους να συνεταιριστούν. Κεντρικό πρόσωπο είναι η Μάρθα, μια προοδευτική γυναίκα που συνηγορεί για το «νέο». Φτιάχνεται ο συνεταιρισμός,  αρχικά γαλακτοκομικός, που όμως στη συνέχεια επεκτείνεται και σε κτηνοτροφικό. Με τα πρώτα χρήματα που κερδίζουν αγοράζουν ένα «ταύρο ράτσας» για την αναπαραγωγή (ο ρατσισμός δεν θα πεθάνει ποτέ). Σειρά έχει το τρακτέρ.

  Υπάρχει και η κριτική ματιά του Αϊζενστάιν πάνω στην τεμπελιά και την αδιαφορία των κρατικών αρχών απέναντι στα αιτήματα των αγροτών. Μου θύμισε τα καθ’ ημάς, τις δημόσιες υπηρεσίες και την εξυπηρέτηση των πολιτών.

  Ο Αϊζενστάιν δίνει και δυο χιουμοριστικές νότες. Η πρώτη, όταν «στεφανώνουν» γαμπρό τον ταύρο, έτοιμο για το ζευγάρωμα με τις αγελάδες. Η δεύτερη, όταν ο οδηγός του τρακτέρ κόβει συνεχώς κομμάτια από το φόρεμα της γυναίκας που έχει σπεύσει να βοηθήσει, για να επιδιορθώσει το τρακτέρ. Η σκέψη που γεννάται είναι αν θα το επιδιορθώσει πριν τη γδύσει ολότελα.

  Υπάρχει και η κριτική των κουλάκων-αντεπαναστατών που φαρμακώνουν το ζώο, υπάρχει και η σάτιρα της δεισιδαιμονίας. Με μαγικά προσπαθούν να γιατρέψουν τον ταύρο, όμως αυτός πεθαίνει. Υπάρχει όμως το ταυράκι, που θα τον διαδεχθεί.

  Η αναφορά βέβαια στη «Γενική γραμμή» δεν γίνεται για το στόρι αλλά για τις τεχνικές που εφαρμόζει ο Αϊζενστάιν στο μοντάζ.

  Δεν ξέρω ποιος έκανε τη μουσική υπόκρουση, αλλά φαίνεται ότι η μινιμαλιστική μουσική ταιριάζει στο βουβό κινηματογράφο, μια και ακούσαμε επίσης μινιμαλιστική μουσική (Μάικλ Νάιμαν) στον «Άνθρωπο με την κινηματογραφική μηχανή» του Βέρτοφ.