Μιχαήλ Κ. Περαντώνης, Στου ήλιου εμείς τα πήγαινε-έλα

 

Μιχαήλ Κ. Περαντώνης, Στου ήλιου εμείς τα πήγαινε-έλα, Ιεράπετρα 21^ος αιώνας 2023, σελ. 159

 

  Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Ιεράπετρα 21^ος αιώνας», 15-2-2024 και στο Λέξημα

 

  Πιθανόν να περιέχονται όλα σ’ αυτή την συλλογή, πάντως εγώ έχω διαβάσει αρκετά από τα ποιήματα του Μιχάλη Περαντώνη στην εφημερίδα «Ιεράπετρα 21^ος αιώνας». Ήταν πολύ ωραίο αυτό που έκανε, να τα συγκεντρώσει σε ένα τόμο.

  Δεν είναι πολλοί που διακονούν τα παραδοσιακά μέτρα και τις παραδοσιακές φόρμες και στιχουργίες. Για παράδειγμα, το σονέτο (υπάρχουν άφθονα στη συλλογή) ξέρω και το διακονεί ο φίλος μου ο Γιώργος ο Βέης.

  Ο Μιχάλης έχει ταξινομήσει τα ποιήματά του σε τέσσερις ενότητες: Η δική μας περπατησιά, Οι άξιοι πρώτοι, Τα αγκάθια της φθοράς και Ψυχής μουράγιο.

  Στα ποιήματά του αναπτύσσει μια πλατιά θεματική. Από το σταθερό «πάντα» («Το θαύμα», «Η μοναξιά») μέχρι το τώρα («Δανεισμός», «Η εποχή μας». Η φύση και ο άνθρωπος αποτελούν μόνιμα θέματα. Αξιοσημείωτο είναι ότι συναντάμε συχνότατα το πρώτο πληθυντικό πρόσωπο (εμείς) και σπάνια το πρώτο (εγώ). Το εγώ διαχέεται μέσα στην κοινότητα, που δεν είναι άλλη από την ανθρωπότητα.

  Αναφερθήκαμε ήδη στο σονέτο (δυο τετράστιχες και δυο τρίστιχες στροφές που ομοιοκαταληκτούν με διάφορους τρόπους), και θα δώσουμε ένα δείγμα.

 

  Το ηλιοκάλεσμα

 

Αγέρωχος στου χρόνου ο ήλιος τ’ άρμα

καλπάζει όλη τη γη για να φωτίσει

η ελπίδα κι η ομορφιά ψυχές ν’ ανθίσει

και μας καλεί να ζήσουμε το θαύμα

 

Την άνοιξης που η φύση ευωδιάζει

της θαλπωρής χειμώνα λευκοφόρου

της λάγνας σιγαλιάς του Φθινοπώρου

του θέρους που η ζωή χαρές μας τάζει.

 

Μα και για κάθε τι που είναι πλασμένο

με αρχές κάποιο σκοπό και με σοφία

κι ας μην το έχουμε για πάντα δεδομένο.

 

Στης φύσης τη λιτή καλλιτεχνία

όλα ’ναι κρίκοι που αν.. κι ο ένας σπάσει

ίδιο δεν θάναι τίποτα στην πλάση

 

  Παρατηρούμε εδώ τη σταυρωτή ομοιοκαταληξία στα δυο τετράστιχα, την πιο διαδεδομένη στο σονέτο, ενώ στο πρώτο τρίστιχο ομοιοκαταληκτεί ο πρώτος με τον τρίτο στίχο, και στο δεύτερο, ο δεύτερος με τον τρίτο. Ακόμη, ο μεσαίος στίχος του πρώτου τρίστιχου ομοιοκαταληκτεί με τον πρώτο του δεύτερου.

  Οι τετράστιχες στροφές, συνήθως ολιγοσύλλαβες με πλεχτή ομοιοκαταληξία, κυριαρχούν στα ποιήματα, και βέβαια από τα μέτρα ο ίαμβος. Παραθέτουμε ένα χαρακτηριστικό ποίημα, το «Αλκυόνων ημέρες», για την κυριολεκτική και μεταφορική του σημασία.

 

  Ξανά οι Αλκυόνες αναμένουν

μες στο Γενάρη νάβρουν τη φωλιά

για να ωοτοκήσουν και προσμένουν

μέρες ηλιόλουστες, ζεστές κι απανεμιά.

 

Ημέρες που κι εμείς όλοι ποθούμε

να φύγει απ’ τη ζωή η καταχνιά

σ’ ένα κενό του χρόνου να βρεθούμε

να πάρουμε μια πλέρια ανασαιμιά

 

Τον κόσμο μ’ όσα τέρπουν να τον δούμε

συγχρόνως την ψυχή και τη ματιά

και δίχως όσα φθάνουν και τ’ ακούμε

που ευχάριστα χαϊδεύουν μόνο αυτιά.

 

Πιστεύω οι «Αλκυόνες» πως θα βρούνε

και πάλι τη ζεστή τους τη γωνιά

να ζήσουν μα και να εκκολαφθούνε

οι νεοσσοί στην όμορφη φωλιά.

 

  Εγώ πάλι όχι. Είδαμε πώς ήταν ο καιρός στις λεγόμενες «Αλκυονίδες ημέρες», τέλος Γενάρη. Χαμηλές θερμοκρασίες και χιόνι σε πολλές περιοχές. Όσο για τη μεταφορική σημασία, δεν ξέρω, γενικά είμαι απαισιόδοξος. Βλέπω τις τιμές να ανεβαίνουν ενώ η σύνταξή μου έχει μείνει σταθερή εδώ και 12 χρόνια.

  Είπαμε πως ο ίαμβος είναι κυρίαρχος. Από τα άλλα μέτρα ανιχνεύσαμε τον τροχαίο και τον ανάπαιστο. Να δώσουμε δυο δείγματα από το καθένα.

  Και πρώτα τις δυο πρώτες στροφές από το «Μέρες σκέψης» σε τροχαϊκούς οκτασύλλαβους στίχους σε τετράστιχες στροφές, ακριβώς στο στιχουργικό σχήμα των «Ελεύθερων πολιορκημένων».

 

Μέρες σκέψης κι είναι βράδυ

κι εγώ ψάχνω να Σε βρω

σ’ ένα χρόνο που τροχάδην

φεύγει η ανθρωπιά θαρρώ.

 

Ήλθες νύχτα μ’ ένα κλάμα

ξένος μες στην ερημιά

μα Θεός θνητός συνάμα

σ’ ενός στάβλου μια γωνιά.

 

  Και το ποίημα «Με παρόν» με τους εξασύλλαβους αναπαιστικούς στίχους του σε τέσσερις τετράστιχες στροφές.

 

Στη ζωή μας αυτή

που το ίσο εχάθη

λένε κάποια αραχτοί

πως δεν κάνουνε λάθη.

 

Και οι χρόνοι περνούν

με ζωή βαλτωμένη

τα εγώ να φυλούν

σ’ ένα κάβο δεμένοι.

 

Να κοιτούν τα σκαριά

που ευκαιρίες αδράχνουν

μια ακόμα ψαριά

στα πελάγη να ψάχνουν.

 

Και απόντες «ωσεί»

απ’ του πρέπει την ώρα

με παρόν που νοσεί

στιγματίζουν το τώρα.

 

  Ελάχιστα ποιήματα είναι σε ελεύθερο στίχο, όπως ο «Επίλογος», με την πρώτη στροφή του οποίου θα κλείσουμε κι εμείς αυτή τη βιβλιοπαρουσίαση.

 

Καθώς τα ακροδάχτυλα του πελάγους

ψιμυθίωναν την υγρή άμμο,

κάτω απ’ του ήλιου

το χρυσοκέντημα το γαλάζιο,

ξεπρόβαλε και πάλι ολόλαμπρος ο ήλιος

για να ταξιδεύουν με όλους τους καιρούς

σε όλη ετούτη την απέραντη αστροθάλασσα

τα καράβια των μεγάλων ταξιδιών,

τα καΐκια των καθημερινών αναζητήσεων,

και τα πλεούμενα

«για της καρδιάς και της ψυχής

το ένα φτερούγισμα και μόνο».

 

  Πολύ ωραία τα ποιήματα του Μιχάλη Περαντώνη, ευχόμαστε να είναι καλοτάξιδα.

 

Μπάμπης Δερμιτζάκης