Στάθης Κουτσούνης, Ρόδο σε καθρέφτη

 

Στάθης Κουτσούνης, Ρόδο σε καθρέφτη, Μεταίχμιο 2024, σελ. 45.

 

Αισθησιακά ερωτικός ο Κουτσούνης και σ’ αυτή την ποιητική του συλλογή

 

H παρακάτω βιβλιοκριτική δημοσιεύτηκε στο Λέξημα

 

  Είναι το έκτο βιβλίο του Στάθη Κουτσούνη το οποίο παρουσιάζουμε, με τελευταίο το «Μπροστά σε αλλότριο ρόπτρο».

  Ας το γράψω, δεν χάλασε ο κόσμος:

  Δεν συμπαθώ την ποίηση, όπως και ο συγχωρεμένος ο Κωστής Παπαγιώργης. Δεν ξέρω τους δικούς του λόγους, εγώ έχω έναν: είναι σκοτεινή. Δεν μπορώ να πέφτω πάνω σε στίχους που είναι σαν τον γόρδιο δεσμό, και θα πρέπει να τους λύσω. Θέλω το ποίημα να είναι διαυγές στην πρώτη ανάγνωση, να μη χρειάζεται να ξαναδιαβάσω ένα στίχο που δεν καταλαβαίνω μήπως τον καταλάβω. Αυτός είναι ο κύριος λόγος που μου αρέσει ο Καβάφης, όπως αρέσει και παγκόσμια (οι ξένοι δεν ξέρουν τους νομπελίστες μας αλλά τον Καβάφη από τους ποιητές και τον Καζαντζάκη από τους πεζογράφους). Αυτός είναι και ο κύριος λόγος που μου αρέσει και ο Κουτσούνης: η διαύγεια της ποίησής του.

  Και βέβαια όχι μόνο.

  Είναι και το βάθος της.

  Οι ευφάνταστες μεταφορές της.

  Είναι και οι θεματικές της.  

  Πριν προχωρήσω θέλω να πω ότι στις κινηματογραφικές κριτικές μου γράφω συχνά ότι μου αρέσουν τα romance. Επίσης θα παραθέσω τους στίχους ενός κρητικού τραγουδιού: Τη μάνα μου την αγαπώ γιατί πονεί για μένα/ μα όχι αγάπη μου γλυκιά όσο αγαπώ εσένα.

  Γιατί;

  Διότι οι κύριες θεματικές στη συλλογή αυτή είναι δύο: η αγαπημένη και η μητέρα. Όμως ενώ στην αγαπημένη αφιερώνει εννιά ποιήματα, στη μητέρα αφιερώνει μόνο τέσσερα.

  Ας παραθέσουμε ένα από την καθεμιά.

  Και πρώτα πρώτα στην αγαπημένη (το αν είναι μια ή περισσότερες δεν το ρωτάμε, σίγουρα όμως η μητέρα είναι μία):

 

  Ο καθρέφτης

 

Σε κοιτάζω που κοιτάζεσαι

γυμνή με τις ώρες στον καθρέφτη

κι αδυνατώ να καταλάβω

ο όμηρος ποιος είναι

ο καθρέφτης του κορμιού σου

ή το κορμί σου του καθρέφτη

 

Νυχιά στο βλέμμα μου η ομορφιά

ώστε σαστίζει ο νους

και δεν ξέρω αν φλέγομαι

για το πραγματικό κορμί σου

ή για εκείνο που απαστράπτει

μέσα στον καθρέφτη

 

όμηρος εξάπαντος και των δύο

 

  Νυχιά στο βλέμμα μου η ομορφιά/ ώστε σαστίζει ο νους. Εξαιρετικοί στίχοι. Και άλλοι δυο παρόμοιοι, από τη «Θέα» (μήπως έβαλε λάθος τόνο ο Στάθης;). Περίτρομος την ομορφιά/ κι εγώ απολαμβάνω.

  Και ένα ποίημα για τη μητέρα.

 

  Το ταξίδι

 

Πόσα πρωινά δεν μ’ έντυσες

δεν με φίλησες και δεν με ξεπροβόδισες

για το σχολείο ή τη δουλειά

πάντα με τη συμβουλή σου στα χείλη

 

σήμερα χρειάστηκε

να σε ντύσω εγώ

να σε φιλήσω και να σε κατευοδώσω

στο μοναδικό της ζωής σου ταξίδι

 

μα όσο μητέρα κι αν πάσχιζα ν’ ακούσω

συμβουλή καμιά

δεν έβγαινε απ’ το στόμα σου

 

  Ο θάνατος της μητέρας είναι μια μεγάλη απώλεια. Μια φίλη κάνει συνεχώς αναρτήσεις στο facebook για το πόσο της λείπει η μητέρα της. Εγώ έβλεπα τη μητέρα μου επί έξι μήνες κάθε βράδυ όταν πέθανε. Δεν έγραψα ποίημα γι’ αυτήν όπως ο Στάθης αλλά πεζό, το Requiem. Βρίσκεται στη συλλογή διηγημάτων μου «Το Φραγκιό» (ΑΛΔΕ, 2011), και αναρτημένο στο Λέξημα.

  Μου αρέσουν τα μικρά σαν χάι κου ποιήματα, που είναι αστραπές (fulguratio) έμπνευσης. Ο Κουτσούνης έχει πάρα πολλά που τα παραθέτει σε τέσσερα «Ιντερμέδια». Να παραθέσω ένα ερωτικό.

 

Η γλώσσα μου ψάρι στο στόμα σου

ροκανίζοντας τη δική σου γλώσσα

που ροκανίζει ψάρι κι εκείνη τη γλώσσα μου

 

  Το σχόλιό μου:

   Η γλώσσα σου ψάρι στο στόμα μου/ ροκανίζοντας τη δική μου γλώσσα/ που ροκανίζει ψάρι κι εκείνη τη γλώσσα σου.

 

  Φυσικά η συλλογή περιέχει αρκετά ποιήματα με διάφορα θέματα. Θα ξεχωρίσουμε την «Αθήνα» (όχι, εδώ ο τόνος σίγουρα έχει πέσει σωστά), καθώς και «Το πηγάδι», όπου βλέπουμε στίχους σε κανονικά μέτρα, που εξάλλου υπάρχουν διάσπαρτα σε όλα τα ποιήματα, κάτι που μου αρέσει στη σημερινή ποίηση με τον ελεύθερο στίχο.

 

  Το πηγάδι

 

Υπάρχει μες στο σώμα μου

ένα βαθύ πηγάδι (ίαμβος)

τα μυστικά των πνιγμένων 

κοτσύφια με βρεγμένα τα φτερά (ίαμβος)

σκαρφαλώνουν συχνά στα τοιχώματα (ανάπαιστος)

μα φτάνοντας στο φιλιατρό (ίαμβος)

γλιστρούν πριν προλάβουν να βγουν (αμφίβραχυς)

 

περνώντας ο καιρός (ίαμβος)

αδυνατώ να ησυχάσω (ίαμβος)

η επιθυμία να μάθω φουντώνει

και καθώς η ακοή μου αμβλύνεται (ανάπαιστος)

σκύβω τρεμάμενος (δάκτυλος)

ολοένα και περισσότερο

σ’ εκείνο το φρικτό πηγάδι (ίαμβος)

 

  Εξαιρετικά και αυτά τα ποιήματα του Κουτσούνη, ευχόμαστε να είναι καλοτάξιδα

 

Μπάμπης Δερμιτζάκης