Λαϊκισμός και άλλα

 

Λαϊκισμός και άλλα.

 

Ας ξεκινήσουμε με τους ορισμούς.

Αντιγράφω από το Χρηστικό Λεξικό της Ακαδημίας Αθηνών, υπεύθυνος για τη συγγραφή του οποίου είναι ο Χριστόφορος Χαραλαμπάκης, γλωσσολόγος και πρόσφατα ακαδημαϊκός:

“λαϊκισμός λα-ϊ-κι-σμός ουσ. (αρσ.): πολιτική πρακτική παραπλάνησης, κολακείας και εφησυχασμού του λαού καθώς και παροχής διευκολύνσεων, με στόχο την καθοδήγηση και χειραγώγησή του”.

Και από το λεξικό του Tριανταφυλλίδη, και αυτό on line (χρηστικά λεξικά είναι μόνο τα on line):

“ιδεολογία ή στάση που εκφράζεται κυρίως στην πολιτική και στην τέχνη και που χαρακτηρίζεται από υπερβολική και μη αυθεντική λαϊκότητα”.

Θεωρώ τον ορισμό στο Χρηστικό Λεξικό πιο εύστοχο (όχι γιατί υπήρξα επιστημονικός συνεργάτης του για ένα κρίσιμο τετράμηνο της ζωής μου), και αυτόν θα πάρω σαν αφετηρία.

Όταν χαρακτηρίζουμε κάποιον ως λαϊκιστή, μήπως θα πρέπει να αναφερθούμε και στο πώς αποδεικνύεται ότι είναι λαϊκιστής; Γιατί, από όσο ξέρω, χαρακτηρίζουν συχνά ως λαϊκιστές αυτούς οι οποίοι βγάζουν άπλυτα στα φόρα. Και μάλιστα χρησιμοποιούν τη λέξη ελλείψει επιχειρημάτων.

Εδώ θα σχολιάσω και τρεις άλλους χαρακτηρισμούς που χρησιμοποιούνται από την Αριστερά, αν και όχι τόσο συχνά πια, για τις αρνητικές τους συνδηλώσεις (ή συνυποδηλώσεις, οι λέξεις είναι συνώνυμες). Αναθεωρητής, δογματικός, μικροαστός, καθώς και τα παράγωγά τους.

Οι ορθόδοξοι μαρξιστές, τα μέλη και οι οπαδοί του ΚΚΕ, χαρακτήριζαν ως αναθεωρητές τα μέλη και τους οπαδούς του ΚΚΕ εσωτερικού. Αυτό όμως που το ορθόδοξο ΚΚΕ χαρακτήριζε ως αναθεωρητισμό, λέξη με αρνητικές συνδηλώσεις, στην ρητορική του ΚΚΕ εσωτερικού ήταν προσαρμογή στις κοινωνικές αλλαγές που είχαν επέλθει. Αντίστοιχα, η λέξη δογματισμός, η εμμονή στις αρχές των Μαρξ- Ένγκελς-Λένιν, φορτισμένη και αυτή με αρνητικές συνδηλώσεις καθώς προέρχεται από τη θρησκεία, καταφερόταν από τους «αναθεωρητές» στο ορθόδοξο ΚΚΕ.

Και τώρα για τον μικροαστισμό.

Και αυτή η λέξη φορτίστηκε από την Αριστερά με αρνητικές συνδηλώσεις. Για να κοιτάξουμε τον ορισμό στο χρηστικό λεξικό.

“μικροαστισμός μι-κρο-α-στι-σμός ουσ. (αρσ.) (συνήθ. αρνητ. συνυποδ.): νοοτροπία, συμπεριφορά, τρόπος ζωής που χαρακτηρίζει τους μικροαστούς”.

Και στο λεξικό Τριανταφυλλίδη:

Δεν υπάρχει η λέξη. Αντίθετα υπάρχει η λέξη μικροαστικός: “που αναφέρεται στους μικροαστούς: ~ τρόπος ζωής. Mικροαστική ιδεολογία / αντίληψη / νοοτροπία. Mικροαστικό κόμμα.”

  Και ποια είναι ακριβώς αυτή η νοοτροπία, συμπεριφορά, τρόπος ζωής, αντίληψη, ιδεολογία, που χαρακτηρίζει τους μικροαστούς;

Ας ψάξω καλύτερα στη βικιπαίδεια. (με βγάζει στο λεξικό της).

Διαβάζω: η νοοτροπία του μικροαστού, μερικά χαρακτηριστικά της οποίας είναι η καθήλωση στην κοινωνική συμβατικότητα, ο φόβος και η καχυποψία απέναντι στο καινούριο.

Το χρηστικό λεξικό το λέει ξεκάθαρα: συνήθως με αρνητικές συνυποδηλώσεις.

Εγώ, τότε που ήμουν κομμουνιστής στα νιάτα μου, δήλωνα απερίφραστα στις παρέες ότι είμαι μικροαστός. Είμαι μήπως αγρότης; Είμαι μήπως εργάτης; (αν και δούλεψα μια βδομάδα εργάτης, για να «προλεταριοποιηθώ», έχω γράψει αλλού σχετικά). Όχι, σαν καθηγητής που ήμουν τοποθετούμουν αυτόματα στην μικροαστική τάξη.

Και γιατί θα έπρεπε να ντρέπομαι για τα χαρακτηριστικά μου, επειδή έτσι τα χαρακτήριζε η Αριστερά; Άθεος, αλλά δεν διανοήθηκα ποτέ να κάνω πολιτικό γάμο. Φόβος καχυποψία για το καινούριο, όμως δικαιώθηκα που ήμουν αντίθετος με τη μεταρρύθμιση Αρσένη στην παιδεία, αν και ήμουν ψηφοφόρος τότε του ΠΑΣΟΚ. Αναφέρω μόνο δυο παραδείγματα.

Αυτά.