Άρης Χαραλαμπάκης, Ικάριος Άνεμος

Άρης Χαραλαμπάκης, Ικάριος Άνεμος, Αθήνα 2008

Δημοσιεύτηκε στο "Μεθόριος του Αιγαίου", τ. 30, Οκτώβριος - Δεκέμβριος 2008

Ο Άρης Χαραλαμπάκης, καρδιολόγος, αντιστράτηγος υγειονομικού εν αποστρατεία, εξέδωσε πρόσφατα την πέμπτη του ποιητική συλλογή με τίτλο «Ικάριος άνεμος» σε μια πολυτελή έκδοση, με εξαίρετη εικονογράφηση από τον Γιώργο Σταθόπουλο, πτυχιούχο της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών.
Στο τελευταίο μυθιστόρημα της Ελένης Γκίκα Υγρός χρόνος υπάρχουν τρεις σελίδες με απαρίθμηση των λόγων για τους οποίους γράφει ένας λογοτέχνης. Απουσιάζει ο λόγος για τον οποίο άρχισε να γράφει ποίηση ο Άρης Χαραλαμπάκης: για να απαλύνει τον πόνο από το θάνατο του γιου του, φοιτητή στη Θεσσαλονίκη, που πέθανε από τροχαίο. Υπάρχει πράγματι καλύτερη παραμυθία από την τέχνη, και μάλιστα την ποίηση, για τις ατυχίες που μπορούν να μας βρουν στη ζωή;
Ο Άρης Χαραλαμπάκης δεν επιδιώκει δάφνες πρωτοπορίας, στην ποίηση καταφεύγει για να εκφραστεί. Έτσι δεν περιφρονεί τα παραδοσιακά σχήματα που έχουν εγκαταλειφθεί από τη σύγχρονη ποίηση. Αν μη τι άλλο η παραδοσιακή ποίηση δεν έχει τη σκοτεινιά της σύγχρονης. Ο αναγνώστης δεν προσπαθεί να αποκρυπτογραφήσει το νόημα, το οποίο διαπερνά την κρυστάλλινη ομορφιά των στίχων, που πλέκονται σε όμορφες ομοιοκαταληξίες στο μέτρο κυρίως του ίαμβου, αλλά και του τροχαίου και του ανάπαιστου. Ομορφότατοι είναι οι ανάπαιστοι της τελευταίας στροφής του ποιήματος «Στων ονείρων τη λάμψη», όπου μιλώντας για τα όνειρα λέει:
«Στης μαγείας τη λάμψη χορεύουνε
και σε χίμαιρες πάνω γλιστράνε
μα εγώ τ’ αγαπώ που με φέρνουνε
σε ατραπούς που πατάς – κι ας πονάνε…» (σελ. 28).
Πολυσημικός ο τελευταίος στίχος. Αναφέρεται σε μια αγαπημένη; Στο χαμένο γιο; Η πολυσημία είναι μια από τις κύριες αρετές της ποίησης.
Πριν προχωρήσουμε σε άλλους στίχους, να αναφέρουμε ότι σε πολλά ποιήματά του ο Χαραλαμπάκης βάζει σαν μότο ρήσεις ή στίχους άλλων ποιητών. Στα «Ταξίδια» βάζει: «Η μνήμη σκοτώνει το θάνατο» του Γιώργου Βοϊκλή, και στο επόμενο, «Ο πόνος» βάζει σαν μότο μια ρήση του Βολταίρου, που για μένα αυτές τις μέρες είναι ολότελα επίκαιρη: «Όσο περισσότερο επιμένουμε να σκεφτόμαστε τις κακοτυχίες μας τόσο πολλαπλασιάζεται η δύναμή τους να μα βλάψουν».
Από τους πιο ωραίους στίχους της συλλογής, που κάποιος άλλος ποιητής θα μπορούσε να τους βάλει σαν μότο σε δικό του ποίημα, είναι οι τελευταίοι του ποιήματος «Προσμονή».
«Λίγα ορίζουμε εμείς
και η τύχη τα πολλά».
Ο «Ασύμμετρος πόλεμος» είναι ιδιαίτερα επίκαιρος, και ιδιαίτερα το τελευταίο του τετράστιχο:
«Ιερός θεωρείται ο πόλεμος του Ισλάμ προς τη Δύση˙
στο κοράνι ο θάνατος χρυσοκέντητο φως!
Μα κι η Δύση πανίσχυρη ανακυκλώνει τα μίση,
τον ασύμμετρο πόλεμο συντηρεί συνεχώς…» (σελ. 45).
«Ερωτικά» είναι ο τίτλος μιας από τις ενότητες της συλλογής. Το «Έρωτας παντοδύναμος» αποτελείται από δυο τετράστιχα. Παραθέτουμε το δεύτερο.
«Όταν ορθάνοιχτη η ψυχή
στον έρωτα κρατιέται
όσο κι αν γέρνει το κορμί
ποτέ της δεν νικιέται» (σελ. 49).
Η επόμενη ενότητα είναι τα «Ταξιδιωτικά». Ταξιδιωτικά στο Αιγαίο και στη Σάμο, αλλά και στο εξωτερικό. Είναι υπέροχο στη σάτιρά του το παρακάτω τετράστιχο από το «Μόσχα, 2004».
«Πού να το φανταζότανε ποτέ ο Λένιν σου
στο μαυσωλείο του ταριχευμένος με το μούσι
κι αντικριστά του οι Ρωσίδες να ψωνίζουνε
τα Πιέρ Γκαρντέν, τ’ Αρμάνι και τα Γκούτσι!» (σελ. 84).
Η τελευταία ενότητα της συλλογής είναι τα «Τραγούδια». Ολιγοσύλλαβοι στίχοι χαρακτηρίζουν τα ποιήματα της ενότητας αυτής, σε διάφορα μέτρα και στιχουργικές φόρμες. Επιλέγουμε σαν δείγμα την τελευταία στροφή από το «Στων κυμάτων τον αφρό». Αναφέρεται στον «άνθρωπό μου», αλλά, καθώς είναι στο ποιητικό σχήμα του «Ύμνου προς την Ελευθερία» του Σολωμού (τετράστιχες στροφές με τροχαϊκούς οκτάστιχους και επτάστιχους στίχους εναλλάξ σε πλεχτή ομοιοκαταληξία) θα μπορούσαν να αναφέρονται και στην Ελευθερία, που επίσης θα μπορούσε να είναι και το όνομα του «ανθρώπου του».
«Στη χαρά μου είσαι ταίρι
ξανεμήστρα του καημού
συ πηγαίνεις χέρι χέρι
την καρδιά μου και το νου» (σελ. 124).
Η ποιητική αυτή συλλογή του Άρη Χαραλαμπάκη, αν μη τι άλλο, αποδεικνύει ότι και στις παραδοσιακές φόρμες, απαξιωμένες από τους περισσότερους σύγχρονους ποιητές, μπορούν να γράφονται ακόμη υπέροχοι στίχοι.