Majid Majidi, willow tree και Πατέρας

Majid Majidi, willow tree (2005) και Πατέρας (1996)

Τίποτα δεν θα μπορούσε να εικονογραφήσει καλύτερα τους δύο τελευταίους στίχους του Καβάφη από τα «Παράθυρα»: «Ίσως το φως θάναι μια νέα τυραννία. Ποιος ξέρει τι καινούρια πράγματα θα δείξει», από την ταινία του Majid Majidi, Willow tree. Ένας τυφλός πανεπιστημιακός παρακαλεί το θεό να του δώσει «μια ακόμη ευκαιρία να ξεκινήσει μια νέα ζωή». Και του τη δίνει. Του γίνεται στο Παρίσι μια επιτυχημένη χειρουργική επέμβαση και ξαναβρίσκει το φως του. Την καινούρια ζωή την εννοεί με μια καινούρια γυναίκα. Γοητεύεται από μια φοιτήτρια, όμως αυτή έχει σχέση. Η γυναίκα του, σκασμένη από τη ζήλεια, τον εγκαταλείπει μαζί με την μικρή τους κόρη. Ακούει τα εξ αμάξης από τη μητέρα του. Μένει μόνος. Τελικά το γεγονός ότι ξαναβρήκε το φως του στάθηκε η αιτία να διαλυθεί η οικογένειά του. Και, σαν να μην έφτανε αυτό, ξαναχάνει το φως του. Στο τέλος της ταινίας τον βρίσκουμε να ψάχνει στην πισίνα του σπιτιού του, ανάμεσα στα χαρτιά και τα βιβλία που είχε πετάξει σε μια κατάσταση παροξυσμού, έναν χαρτοφύλακα. Τον βρίσκει. Από μέσα ανασύρει ένα κομμάτι χαρτί, γραμμένο με γραφή μπράιγ. Αρχίζει να διαβάζει, και αυτό που διαβάζει δεν είναι άλλο από την προσευχή που είχε κάνει στο θεό: να του δώσει μια ακόμη ευκαιρία να ξαναρχίσει μια νέα ζωή.
Η τυφλότητα φαίνεται να απασχολεί τον Majidi, αφού ήταν επίσης το κεντρικό θέμα στο «Χρώμα του ουρανού» (1999). Εκείνη η ταινία ήταν λυρική, ευαίσθητη και αισιόδοξη, ενώ αυτή εδώ είναι σκοτεινή και απαισιόδοξη. Και οι δυο όμως ήταν συγκλονιστικές.
Το ίδιο αισιόδοξη είναι και ο «Πατέρας», η δεύτερη μεγάλου μήκους ταινία του. Σαν θέμα έχει τη σύγκρουση του πατριού με τον πρόγονό του. Ο νεαρός Μερολά δεν είδε με καλό μάτι το γάμο της μητέρας του με έναν αξιωματικό της αστυνομίας, παρόλο που αυτός έχει τις καλύτερες προθέσεις απέναντί του. Όλο το έργο αναφέρεται στη σύγκρουσή τους, για να τους δούμε στο τέλος να διασχίζουν μια έρημο. Ο αξιωματικός εξαντλημένος έχει παραιτηθεί, όμως ο νεαρός, που νοιώθει υπεύθυνος για την κατάσταση που βρέθηκαν, αγωνίζεται να τον σώσει. Ενώ ο πατριός του είναι αναίσθητος τον μεταφέρει σέρνοντάς τον πάνω στην άμμο σε μια μικρή λιμνούλα. Μου θύμισε την ταινία του Τζανγκ Γιμόου Riding alone for thousands of miles, όπου εκεί βλέπουμε επίσης μια σχέση έντασης ανάμεσα στον μικρό και στο μεγάλο ήρωα, που στο τέλος καταλήγει στη συμφιλίωση.
Για τον τούρκο Nuri Bilge Ceylan γράψαμε πρόσφατα ότι εστιάζει το φακό του πάνω στα πρόσωπα. Ο Majid Majidi, τουλάχιστον στα δυο παραπάνω έργα, εστιάζει στις οριακές καταστάσεις, στις liminal όπου συντελούνται συνήθως οι συνειδησιακές μεταστροφές, με το να τις επεκτείνει χρονικά χωρίς ούτε στιγμή να δημιουργεί την αίσθηση του πλατειασμού. Η σκηνή που ο ήρωας βλέπει το φως του στο πρώτο έργο είναι ιδιαίτερα χαρακτηριστική, όπως και η σκηνή της ερήμου στο δεύτερο.
Λέγεται, αν και συχνά αμφισβητείται, ότι size doesn’t matter, όμως σίγουρα δεν μετράει το μέγεθος του προϋπολογισμού στην ποιότητα μιας ταινίας. Οι ωραιότερες ταινίες που έχω δει είναι αυτές οι τριτοκοσμικές με χαμηλό προϋπολογισμό. Και από τις καλύτερες βέβαια οι ταινίες του Majid Majidi. Να θυμίσουμε, και να συστήσουμε να τις δούνε σε όσους δεν τις έχουν δει, «Τα παιδιά του ουρανού», «Το χρώμα του Ουρανού» και τη «Βροχή».