Χριστίνα Καμπά, Κλεμμένες Στιγμές

Χριστίνα Καμπά, Κλεμμένες Στιγμές, ΑΛΔΕ 2009, σελ. 53

Η παρακάτω βιβλιοκριτική δημοσιεύτηκε και στο Λέξημα

Βαθειά λυρική ευαισθησία και εκφραστική διαύγεια χαρακτηρίζουν τα ποιήματα της συλλογής αυτής

Μετά την επιτυχημένη εμφάνιση της Χριστίνας Καμπά στο συλλογικό «7 ψυχές 7 ζωές» με το διήγημα «Η ενοχή των πέπλων» περιμέναμε ότι το επόμενο βιβλίο της θα ήταν μια συλλογή διηγημάτων. Με έκπληξη βρεθήκαμε μπροστά σε μια ποιητική συλλογή, που έχει τίτλο «Κλεμμένες στιγμές». Και επειδή το ταλέντο απλώνεται σε διάφορες μορφές τέχνης – να αναφέρουμε μόνο τον Εγγονόπουλο – δεν ήταν έκπληξη για μας το ότι με την πρώτη της αυτή ποιητική συλλογή η Χριστίνα Καμπά μας αποκαλύπτεται ως μια ταλαντούχα και πολλά υποσχόμενη ποιήτρια.
Οι «Κλεμμένες στιγμές» μας αιχμαλωτίζουν κατ’ αρχήν με τη διαφάνειά τους. Δεν υπάρχουν στίχοι μπροστά στους οποίους βρίσκεσαι αμήχανος ως προς το νόημά τους, δηλαδή στίχοι «σκοτεινοί», σαν αυτούς που απομάκρυναν το ευρύ κοινό από την ποίηση. Θαυμάζουμε την επινοητικότητα των εικόνων, την ευστοχία των μεταφορών, αλλά προ παντός στην αυθεντικότητα των αισθημάτων που νοιώθουμε να αναβλύζουν από τους στίχους.
Τα ποιήματα της Καμπά είναι ποιήματα εξομολόγησης. Οι πεζογράφοι συνήθως αυτοβιογραφούνται, έχοντας ως περσόνα τους κάποιον ή κάποιους από τους ήρωές τους. Οι ποιητές φαίνεται ότι μπορούν να το κάνουν αυτό με καλύτερο και με πιο άμεσο τρόπο, όχι τόσο με την έννοια μιας αφηγηματικής αυτοβιογράφησης ή με τη δημιουργία μιας αυτοπροσωπογραφίας, όσο με την έννοια μιας αμεσότερης έκφρασης αισθημάτων που δονούν και ταλανίζουν τον ψυχικό τους κόσμο.
Ήδη με το πρώτο ποίημα της συλλογής, τις «εκλάμψεις», η Καμπά αναφέρεται στην οδύνη της έμπνευσης που υποχρεώνει τον ποιητή να σκαλίζει τα τραύματα και τις πληγές του. «Ευτυχείς εκείνοι που δεν τις έχουν», καταλήγει το ποίημα.
Ενώ στην πεζογραφία υπάρχουν κυρίως «μοναδικά» επεισόδια, ενώ τα «συμπεριληπτικά» (iterative) χρησιμοποιούνται ως εικονογράφηση του φόντου, στην σύγχρονη ποίηση, στο βαθμό που εμφιλοχωρεί σ’ αυτήν η αφήγηση, βλέπουμε κυρίως «συμπεριληπτικά» γεγονότα, γεγονότα δηλαδή που επαναλαμβάνονται σχεδόν πανομοιότυπα και που ο ποιητής αφηγείται άπαξ. Χαρακτηριστικό απ’ αυτή την άποψη είναι το ποίημα «Η σκουπιδιάρα».
«…Στις τέσσερις, κάθε που ξημερώνει περνά η σκουπιδιάρα
Μια θορυβώδης συντροφιά, ένα σήμαντρο σκουριασμένο
Περιμένουμε κι οι δυο την αυγή.
Εκείνη για να αδειάσει τη βρώμα από πάνω της
Εγώ για να γεμίσω φως.
Πάντα τη χαιρετώ με μιαν υπόσχεση.
Ναι. Θα τα καταφέρω. Θα κατεβάσω τη σακούλα με τα αποφάγια.
Εκείνη απρόσωπη με προσπερνά.
Έχει ακόμα τόσο δρόμο.
Έχω ακόμα τόσα να μαζέψω» (σελ. 12-13).
Τα ερωτικά ποιήματα καταλαμβάνουν ένα μεγάλο μέρος της συλλογής. Η απουσία του άλλου, η επιθυμία του άλλου, η νοσταλγία του άλλου, ο στοχασμός πάνω σε μια σχέση που ναυάγησε, η ζήλεια, είναι μερικά από τα επί μέρους θέματα, που εκφράζονται με βαθύ αίσθημα και οδύνη..
«Μα ήμασταν τόσο βαθιά ο ένας μες στον άλλον.
Τώρα ζητάμε απεγνωσμένα οξυγόνο» (σελ. 17).
Ο «Άλλος» αποτελεί συχνά τον αποδέκτη ενός ερωτικού παράπονου. Σταχυολογώ μερικούς στίχους:
«Αν μ’ αγαπάς φύγε και μείνε μακριά, μη μ’ ακουμπάς, θ’ ανοίξεις πάλι την πληγή μου» (σελ. 27). «Τώρα που κάψαμε τις σάρκες μας και φυσήξαμε τις στάχτες… Μήπως τουλάχιστον τώρα μ’ αγαπάς;» (σελ. 42). «Θα με βρεις στο τασάκι που γέμισε αποτσίγαρα» (σελ. 44). «Μόνο η δικιά σου αστραπή με βγάζει από την πλάνα νάρκη/ αρχίζω πάλι την περιπλάνηση ψάχνοντας τις φωνές σου» (σελ. 46). «Θάνατος κάθε λεπτό που χάνω χωρίς εσένα/ … Να σε χορταίνουν τα μάτια μου κι ας λιμοκτονεί το σώμα» (σελ. 51).
Αλλά ακόμη και αν ο «Άλλος» ως αποδέκτης δεν κατονομάζεται, ακόμη και όταν συντακτικά ο αποδέκτης είναι ο αναγνώστης, ή ο «αποδέκτης της αφήγησης» όπως τον θέλει η σύγχρονη αφηγηματολογία, ξεχωρίζοντας τον ενδοκειμενικό από τον εξωκειμενικό αποδέκτη, στην πραγματικότητα είναι Αυτός, ή τουλάχιστον αυτό υποψιαζόμαστε.
«Σέρνω αιχμάλωτη μια κραυγή.
Μυριάδες τα νήματα που την αγκιστρώνουν.
……………………………………………………………………..
Ακόμα είμαι δυνατή.
Μπορώ και στριμώχνω όλους τους σπαραγμούς μου σ’ ένα αχ!»
Θα ξεχωρίσω έναν στίχο για την αποφθεγματικότητά του, που αποτελεί εφέ τέλους στο ποίημα «ταξίδι»: «Όνειρα, το πιο σκάρτο ναρκωτικό του ανθρώπου» (σελ. 43).
Και ένα ποίημα με ιστορικό περιεχόμενο, που φέρει τον τίτλο «Σαλώμη».
«Κλάψε Σαλώμη» είναι ο πρώτος στίχος, που επαναλαμβάνεται σε εφέ επανάληψης.
«Κανένα αποκεφαλισμό δεν σου χρεώνω.
Σε ξεγελάσανε με πέπλα ασημοκέντητα που ύφαναν αράχνες.
Σε περιπαίξανε για το χορό σου σε κάθε τους χειροκρότημα…
Άσε τη βροχή των δακρύων να ξεπλύνει τις ακαθαρσίες.
Μέσα στην κολυμπήθρα του σκότους στεγνά θα εξαγνιστείς…» (σελ. 32-33).
Άραγε αναρωτηθήκαμε ποτέ μήπως η Σαλώμη, αφού πήρε την εκδίκησή της, το κεφάλι του Ιωάννη που την απέρριψε, έκλαψε πικρά; Και, σκέφτομαι τώρα, μήπως και η Μήδεια έχυσε πικρά δάκρυα αφού θανάτωσε τα παιδιά της για να τιμωρήσει τον άπιστο Ιάσονα; Αυτό θα μπορούσε να αποτελέσει άλλο ποίημα, άλλου ποιητή. Μπορεί και να έχει γραφεί και να μην το ξέρω.
Στο συλλογικό «7 ψυχές 7 ζωές» είδαμε μια πολλά υποσχόμενη διηγηματογράφο. Στις «Κλεμμένες στιγμές» είδαμε μια πολλά υποσχόμενη ποιήτρια. Της ευχόμαστε την ανοδική πορεία που της αξίζει.