Georg Büchner, Lenz

Georg Büchner, Lenz (μετ. Μένης Κουμανταρέας), Ηριδανός 1977, σελ. 87

  Έχουμε διαβάσει τον «Βόιτσεκ» του Μπύχνερ καθώς θέλαμε να τον συγκρίνουμε με δυο κινηματογραφικές μεταφορές του (και όχι αντίστροφα, όπως κάνουμε συνήθως). Αργότερα βρήκαμε και μια τρίτη.

  Ο Βόιτσεκ είναι ένας αγαθιάρης, αφελής, ίσως και ελαφρά καθυστερημένος που τον απατάει η γυναίκα του. Ο Lenz όμως είναι ψυχοπαθής.

  Πρόκειται για πραγματικό πρόσωπο. Ήταν θεατρικός συγγραφέας, σύγχρονος του Γκαίτε. Ερωτεύτηκε μια πρώην ερωμένη του Γκαίτε, όμως αυτή δεν ανταποκρίθηκε. Ποια είναι η αιτία της ψυχολογικής του κατάρρευσης δεν είναι γνωστό, ίσως όμως ο άτυχος έρωτάς του να ήταν ο εκλυτικός παράγοντας.

  Ο Μπύχνερ γράφει το έργο του με βάση το ημερολόγιο του πάστορα Jean Frédéric Oberlin, ο οποίος τον φιλοξένησε για περίπου ένα δεκαπενθήμερο. Ο Μπύχνερ μάλιστα σε κάποια σημεία απλώς το αντιγράφει. Δεν πρόλαβε όμως να το τελειώσει, καθώς πέθανε νεότατος, μόλις 24 χρονών, από τύφο.

  Είναι συγκλονιστικές οι εκδηλώσεις της τρέλας του Λεντς τις οποίες αφηγείται στο έργο του. Το παρακάτω απόσπασμα είναι το πιο αποκαλυπτικό.

  «Έκανε συνέχεια, με μισή καρδιά, απόπειρες αυτοκτονίας, που δεν ήσαν πάντα σοβαρές. Ήταν το αποτέλεσμα, όχι τόσο της επιθυμίας του θανάτου –γιατί ο θάνατος δεν του υποσχόταν ούτε ανάπαυση, μηδέ ελπίδα-αλλά μάλλον μιας προσπάθειας, σε στιγμές τρομαχτικού φόβου ή αναισθησίας που συνόρευαν με την ανυπαρξία, να ξανάβρει συνείδηση του εαυτού του μέσα από το σωματικό πόνο. Εκείνες οι στιγμές που το μυαλό του έμοιαζε να καλπάζει καβάλα πάνω σε κάποια παράφρονη σκέψη, ήσαν και οι πιο ευτυχισμένες. Υπήρχε τουλάχιστον τότε λίγη γαλήνη και η άγρια όψη του δεν ήταν τόσο φριχτή, όπως όσο διαρκούσε η αγωνία η διψασμένη για λύτρωση, το αιώνιο βάσανο της ανησυχίας! Συχνά χτυπούσε το κεφάλι του στον τοίχο ή έβρισκε κάποιο άλλο μέσα για να προξενήσει στον εαυτό του έναν ισχυρό σωματικό πόνο» (σελ. 39).

  Να σημειώσουμε ότι ο Κουμανταρέας έχει κάνει όχι μόνο τη μετάφραση αλλά και την επιμέλεια-και μάλιστα παραπάνω από επιμέλεια, με εκτενείς σημειώσεις, παράθεση των βιογραφικών του συγγραφέα και του Λεντς, και δίνοντας παράλληλα αποσπάσματα, αυτά στα οποία ο Μπύχνερ ακολουθεί αρκετά πιστά το ημερολόγιο του πάστορα.