Ryonosuke Akutagawa et.al, Εξωτικές ιστορίες Κίνα-Ιαπωνία

Ryonosuke Akutagawa et.al, Εξωτικές ιστορίες Κίνα-Ιαπωνία (μετ. Θεοπίστη Καβακοπούλου), Θεσσαλονίκη Tera Nova 2004, σελ. 276

  Να μην επαναλάβω το ενδιαφέρον μου για την Κίνα και την Ιαπωνία που με κάνει (για να ακριβολογούμε: έκανε) να αγοράζω κάθε σχετικό βιβλίο. Φυσικά τα περισσότερα έμειναν στο ράφι των τύψεων, από το οποίο πρέπει να τα ανασύρω σιγά σιγά.

  Το βιβλίο χωρίζεται σε τρεις ενότητες. Η πρώτη έχει τίτλο «Κίνα, παράξενες ιστορίες», γραμμένες από κινέζους συγγραφείς. Ένας από αυτούς είναι και ο Zhuang Zhu (369-286 π.Χ.) που έγινε διάσημος από την παρακάτω ιστορία που αφηγούνται γι’ αυτόν και που μπαίνει πριν από την ενότητα και έχει τίτλο «Το όνειρο της πεταλούδας».

  «Ο φιλόσοφος Τζουάνγκ Τζου ονειρεύτηκε πως ήταν πεταλούδα και όταν ξύπνησε είπε ότι δεν ήξερε αν ήταν ο Τζουάνγκ Τζου που είχε ονειρευτεί ότι ήταν πεταλούδα ή πεταλούδα που ονειρευόταν τώρα ότι ήταν ο Τζουάνγκ Τζου».

  Ήξερα για μια αλεπού που μεταμορφώθηκε σε άνθρωπο σε ένα γιαπωνέζικο έργο Kabuki, και τώρα βλέπω ότι η αλεπού που μεταμορφώνεται σε άνθρωπο υπάρχει και στους κινέζικους μύθους. Η «Ιστορία των αλεπούδων» του Νιου Τσιάο είναι μόνο μια από τις ιστορίες του βιβλίου.

  Η δεύτερη ενότητα έχει τίτλο «Το βιβλίο των κινέζων παραμυθάδων». Πρόκειται για ιστορίες που μετέγραψε επί το λογοτεχνικότερον ο Μάικλ Ντέιβιντ Κουάν (1934-2001), ιστορίες που άκουσε στα παιδικά του χρόνια (αν κρίνω από το επώνυμο πρέπει ο πατέρας του να ήταν κινέζος). Κάτι ανάλογο προσπάθησα να κάνω κι εγώ με τις «Εύθυμες κατωχωρίτικες και άλλες ιστορίες» (Ιεράπετρα 21^ος αιών, 2013). Σε κάποιες από τις ιστορίες του βλέπουμε και πάλι αλεπούδες.

  Να κάνω μια διόρθωση σε μια απ’ αυτές. Το Κανγκ δεν είναι «(ξύλινος πάγκος ύπνου)» (σελ. 48) όπως μας λέει σε μια εντός παρενθέσεως επεξήγηση ο συγγραφέας; η μεταφράστρια;  αλλά πέτρινος, όπου από κάτω είναι σαν παραστιά. Την ημέρα χρησίμευε σαν σόμπα και το βράδυ σαν κρεβάτι με ηλεκτρικό στρώμα. Στον κινέζικο κειμενογράφο μου που μεταφράζει κιόλας, το 炕  μεταφράζεται ως a heatable brick bed, θερμαινόμενο τούβλινο κρεβάτι. Η βικιπαίδεια μιλάει γι’ αυτό πιο αναλυτικά.

  Διαβάζουμε:

  «Τι θα γινόταν αν ο θεός του ποταμού του απαγόρευε το ψάρεμα;» (σελ. 98).

  Και θυμήθηκα με φρίκη αυτό που μας είπε κάποτε ο δάσκαλός μας στον ελληνοκινεζικό σύνδεσμο, ο κος Zhou. Αν κάποιος πέσει μέσα σε ποτάμι, κανείς δεν πάει να τον σώσει. Ο λόγος; Τον θέλει ο θεός του ποταμού. Φαίνεται στην Κίνα δεν έκανε και τόσο καλή δουλειά ο Βουδισμός, όπως σε μας ο Χριστιανισμός.

  Και πάλι θα διορθώσω, αυτή τη φορά προφορά, και ίσως μετάφραση. Διαβάζουμε:

  «Η κυρία που το παρήγγειλε ονομαζόταν Ξιαογιού-Νεφρίτης της Αυγής» (σελ. 115). Η μεταφράστρια διαβάζει xiao yu (晓玉 στα κινέζικα). Έχουμε ξαναγράψει ότι ο x στην pinyin μεταγραφή των ιδεογραμμάτων προφέρεται sh και όχι ξ, όπως στα αγγλικά. Ακόμη δεν είμαστε σίγουροι για την κινέζικη γραφή (η μεταφράστρια διαβάζει pinyin), μήπως τελικά είναι 小玉, μικρός νεφρίτης. Μου φαίνεται πιο πιθανό.

  Και θυμήθηκα το «Όνειρο της κόκκινης κάμερας», όπου τα κύρια πρόσωπα είναι ο宝玉,Bao you, Πολύτιμος Νεφρίτης, και η黛玉, Dai Yu, Μαύρος Νεφρίτης. Παρεμπιπτόντως η ιστορία «Ο καθρέφτης του ανέμου και της σελήνης» που βρίσκεται σ’ αυτό το βιβλίο (σελ. 20-22) είναι του Cao Xueqin (1716-1764) που έγραψε και το «Όνειρο της κόκκινης κάμερας».

  Διαβάζουμε:

  «Ο πατέρας της την είχε πουλήσει σαν νύφη στον τοπικό πολέμαρχο…» (σελ. 132).

  Η δικιά μας κοινωνία είναι καλύτερη. Εδώ οι πατεράδες δεν πουλάνε τις κόρες τους (ποιος τις αγοράζει), και για να τις ξεφορτωθούν πρέπει να δώσουν προίκα.

  Η τρίτη ενότητα που έχει τίτλο «Ιαπωνία-Η μαγεία της Άπω Ανατολής» απαρτίζεται αποκλειστικά από ιστορίες του Ryūnosuke Akutagawa (1992-1927). Από τις έξι ιστορίες του, «Το παραβάν της κόλασης» είναι η πιο ευφάνταστη και η πιο εντυπωσιακή.

  Μια από τις ιστορίες είναι και το «Ρασομόν», που έγινε γνωστή από την κινηματογραφική μεταφορά του Ακίρα Κουροσάουα. Διαβάζοντας γι’ αυτή την ιστορία στη βικιπαίδεια συνειδητοποιώ ένα λάθος που μετέφερα στο διδακτορικό μου. Είχα διαβάσει πολύ παλιά το «Ρασομόν», εκδόσεις Γρηγόρη 1970, αλλά δεν θυμόμουνα την υπόθεση όταν έγραφα το διδακτορικό μου. Θυμόμουνα όμως πολύ καλά το «Ρασομόν» του Κουροσάβα, με τις διαφορετικές μαρτυρίες για μια υπόθεση βιασμού. Τώρα βλέπω ότι το «Ρασομόν» του Κουροσάουα είναι στην πραγματικότητα κινηματογραφική μεταφορά δυο ιστοριών του Ακουταγκάουα, όπου η μια είναι εγκιβωτισμένη στην άλλη. Στο διήγημα «Ρασομόν» που χρησιμοποιήθηκε σαν τίτλος της ταινίας είναι εγκιβωτισμένο το διήγημα In a grove, «Σε ένα άλσος» (το διαβάσαμε επί τη ευκαιρία) που αναφέρεται στις διαφορετικές μαρτυρίες μπροστά στο δικαστήριο για το βιασμό της γυναίκας και το φόνο του άντρα της.

  Μικρό το κακό γιατί όπως κι εγώ, οι περισσότεροι έχουν δει την ταινία, ενώ ελάχιστοι θα έχουν διαβάσει τα διηγήματα.  

  Εξαιρετικός ο Ριονοσουκέ Ακουταγκάουα, κρίμα που αυτοκτόνησε, και μάλιστα τόσο νέος.