Mahamat Saleh Haroun, Bye bye Africa

Mahamat Saleh Haroun, Bye bye Africa (1999)

  Επέπρωτο την πρώτη ταινία του Mahamat Saleh Haroun, σκηνοθέτη από το Chad, να τη δω τελευταία. Τις υπόλοιπες ταινίες του, εκτός από δύο, τις είδα πακέτο και έκανα συνολική ανάρτηση. Επί τη ευκαιρία την ξαναδιάβασα και θυμήθηκα τις υπέροχες ταινίες του. 

  Η ταινία χαρακτηρίζεται ως docu-drama, ταινία δηλαδή με πολλά ντοκιμαντερίστικα στοιχεία. Εμφανίζεται ο ίδιος ο σκηνοθέτης σαν κεντρικό πρόσωπο, όμως αρκετά στοιχεία της ταινίας είναι πλαστά.   

  Ο Χαρούν που ζει στη Γαλλία επιστρέφει στην πατρίδα του για να παραστεί στην κηδεία της μητέρας του που έχει να τη δει δέκα χρόνια. Δεν θα την προλάβει. Γυρίζει σκηνές στα μέρη που γνώρισε, και κυρίως σε θεατρικές και κινηματογραφικές αίθουσες που καταστράφηκαν κατά τον πόλεμο με τη Λιβύη.

Έχει άραγε μέλλον ο κινηματογράφος στο Τσαντ, μετά την εισβολή των βίντεο-κλαμπ; Μια γυναίκα ονειρεύεται να αναστηλώσει τον κατεστραμμένο κινηματογράφο όπου έβλεπε έργα ο Χαρούν. Ο ίδιος θέλει να γυρίσει μια ταινία με τίτλο «Bye bye Africa». Δεν είναι εύκολο να βρει παραγωγό, το κόστος είναι υψηλό, πρέπει να προσαρμόσει το σενάριο.

 Υπάρχει και το πρόβλημα της παράδοσης. Μια ηθοποιό την βλέπουν όλοι με καχυποψία, σαν γυναίκα ελαφριάς ηθικής.

 Μια κοπέλα που έπαιζε σε μια προηγούμενη ταινία του μικρού μήκους υποδυόμενη κάποια που είχε aids απομονώθηκε από το περιβάλλον της. Η οικογένειά της την έδιωξε. Πίστευαν όλοι ότι πραγματικά είχε aids, παρά τα αποτελέσματα των εξετάσεων που τους έδειξε. Απόλυτος ιλουζιονισμός δηλαδή.

Η κοπέλα αυτή τα είχε με το Χαρούν. Αυτός θέλει να ξανακάνουν έρωτα. Βρίσκονται στο κρεβάτι. Τη ρωτά αν έχει προφυλακτικό. –Ακόμη κι εσύ δεν με πιστεύεις;

Θυμήθηκα και το επεισόδιο από το «Ταξίδι στα Κήθυρα» του συγχωρεμένου του Αγγελόπουλου, όπου περνάνε ένας ένας οι υποψήφιοι ηθοποιοί μπροστά από το φακό και λένε «Εγώ είμαι». Εδώ περνάνε και χαμογελάνε, κατ’ εντολή του Χαρούν. Πιο πριν τους έκανε ερωτήσεις. Δυο γυναίκες τις ρωτάει αν θα δεχόντουσαν να ξεγυμνωθούν σε κάποιες σκηνές. Η απάντηση βέβαια είναι δεδομένη, απλά ήθελε να δει τον τρόπο που θα αντιδρούσαν.

Ξανακοιτώντας το κείμενο πριν το αναρτήσω θυμήθηκα και τα «Πρωτάκια» του Κιαροστάμι, όπου ένα ένα τα πιτσιρίκια παρελαύνουν μπροστά στο φακό και απολογούνται για τις αταξίες τους.

  Στο τέλος του έργου ο Χαρούν επιστρέφει απογοητευμένος στη Γαλλία, αφήνοντας την κάμερα σε ένα αγόρι που έχει πάθος με τον κινηματογράφο και θέλει να γίνει σκηνοθέτης.

Ακούσαμε και κάτι που είπε ο Aimé Césaire, ένας κορυφαίος ποιητής από τη Μαρτινίκα:

«Αυτός είναι ο πυρήνας της πολιτιστικής  μας κρίσης. Η κουλτούρα (culture) που διαθέτει την καλύτερη τεχνολογία κινδυνεύει να συντρίψει όλες τις άλλες. Σε ένα κόσμο όπου η απόσταση δεν είναι πια εμπόδιο, οι αδύνατες τεχνολογικά κουλτούρες (χώρες) δεν μπορούν να προστατευθούν. Όλες οι κουλτούρες έχουν μια οικονομική, κοινωνική και πολιτική βάση, και καμιά κουλτούρα δεν μπορεί να επιβιώσει εκτός αν καθορίζει η ίδια την πολιτική της μοίρα».

Να καθορίζει η ίδια λοιπόν την πολιτική της μοίρα, αυτή είναι η μορφή αντίστασης που προτείνει ενάντια στον αμερικάνικο πολιτιστικό ιμπεριαλισμό. Μια από τις μορφές της δικής μου αντίστασης είναι το να γράφω για τον τριτοκοσμικό κινηματογράφο, και φυσικά για τον αφρικανικό, του οποίου έχω παρουσιάσει αρκετές ταινίες.

Στα γράμματα τέλους είδαμε και έναν Πουλόπουλο, καθώς και τον Gaston Kaboré, σκηνοθέτη από το Burkina Faso του οποίου είδαμε δυο εξαιρετικές ταινίες.