Μετά
τη «Μητέρα»
του Αρονόφσκι είδαμε τη «Μητέρα» του ιρανού σκηνοθέτη Ali Hatami (madar στα ιρανικά, μήτηρ στα ελληνικά), πατέρα (pedar στα ιρανικά, πατήρ στα ελληνικά) της Leila Hatami. Λίγο πιο πριν
είχαμε δει το «Toqhi» και πριν δυόμισι χρόνια το «Hajji Washington», του
ίδιου σκηνοθέτη.
Η «Άννα
Καρένινα» του Τολστόι ξεκινάει ως εξής: «Οι ευτυχισμένες οικογένειες είναι όλες
όμοιες. Κάθε δυστυχισμένη οικογένεια είναι δυστυχισμένη με το δικό της τρόπο».
Δεν υπάρχει καλύτερη εικονογράφηση αυτής της ρήσης του Τολστόι από το έργο του
Αλή Χαταμί «Μητέρα».
Πώς το
καταφέρνει.
Επινοεί ένα «στημόνι» αρκετά αντιρρεαλιστικό, που πάνω εκεί θα υφάνει το
υφάδι των δυστυχισμένων οικογενειών. Το στημόνι είναι μια γριά μητέρα που
βρίσκεται σε οίκο ευγηρίας, και νοιώθοντας τον θάνατο να πλησιάζει ζητάει από
τα παιδιά της να την φέρουν στο σπίτι, να μαζευτούνε κι αυτά γύρω της μέχρι να
πεθάνει. Βέβαια δεν την βλέπουμε και τόσο ετοιμοθάνατη, περπατάει, έστω και με
μπαστούνι. Αλλά αυτό δεν έχει σημασία.
Να σας
μάθουμε και λίγα κινέζικα.
Εμείς
έχουμε τις λέξεις αδελφός και αδελφή, οι κινέζοι όμως όχι. Αυτοί ξεχωρίζουν τον
μεγάλο αδελφό από τον μικρό αδελφό και τη μεγάλη αδελφή από τη μικρή αδελφή,
και έτσι προσφωνούνται μεταξύ τους. Έχουμε λοιπόν: ο μεγάλος αδελφός (gege) είναι ο επιτυχημένος
οικονομικά, με μια επιχείρηση μεταξιού. Είναι δικό του το πατρικό σπίτι. Είναι πολύ κακότροπος. Αυτό που υποπτευόμαστε
αποκαλύπτεται στη συνέχεια της ταινίας: έχει προβλήματα στο σπίτι του. Η
γυναίκα του σπάταλη, οι κόρες του κακοπαντρεμένες, νοιώθει πιεσμένος. Ο μικρός
αδελφός (didi)
είναι ο καλόψυχος διανοούμενος, σπουδαγμένος, έτοιμος να προσφέρει. Και αυτός κακοπαντρεμένος,
με την νοσοκόμα γυναίκα του να είναι όλο παράπονα. Και δίπλα σ’ αυτούς υπάρχει
ο καθυστερημένος αδελφός που σκορπίζει χιουμοριστικές πινελιές στην ταινία. Ο
μικρός αδελφός θα τσακωθεί με τον μεγάλο για να τον υπερασπιστεί. Όμως και ο
μεγάλος, με τον δικό του τρόπο, θα ενδιαφερθεί για τον καθυστερημένο, θα τον
πάει στο κουρείο και στα λουτρά, παρά τις έντονες διαμαρτυρίες του.
Η
μεγάλη αδελφή (Jiejie) έχει σοβαρά ψυχολογικά προβλήματα, που επιδεινώθηκαν με μια
εγκυμοσύνη που είχε. Θα χωρίσει, θα κάνει άλλη σχέση, αλλά και πάλι θα χωρίσει.
Δεν το κατάλαβα καλά, πρέπει κάποια στιγμή να ήταν και ανορεξική.
Η
μικρή αδελφή (meimei) που είναι έγκυος δεν φαίνεται να είναι δυστυχισμένη. Δυστυχισμένος
είναι ο άντρας της, που του λείπει. Κάνει απόπειρες επισκεπτόμενος το σπίτι του
κουνιάδου του να τη δει, αλλά αυτός όλες τις φορές τον διώχνει με αρκετά αγενή
τρόπο.
Και η
μητέρα;
Ο
άνδρας της, αξιωματικός, αρνήθηκε να κτυπήσει τον κόσμο που είχε καταφύγει σε
ένα τζαμί, προφανώς επί καθεστώς σάχη, σε κάποια εξέγερση. Θα εξορισθεί, και
φυσικά οι άνθρωποι δεν θα σωθούν αφού κάποιος άλλος θα αναλάβει να εκτελέσει
την αποστολή που αυτός αρνήθηκε. Από τις πιο ωραίες σκηνές της ταινίας είναι το
flash back με τη συζήτησή τους,
πριν την εξορία του.
Η
γυναίκα του τον πιέζει να παντρευτεί στην εξορία που βρίσκεται, η οποία μάλλον
είναι ισόβια. Εκεί θα πεθάνει. Από τον δεύτερο αυτό γάμο του θα γεννηθεί ένας γιος,
που θα πάει να τους επισκεφθεί. Και οι εντάσεις αμβλύνονται σιγά σιγά. Οι δυο
αδελφοί που τσακώθηκαν αγκαλιάζονται. Όλα τα αδέλφια μαζεύονται για μια
φωτογραφία, την οποία θα τραβήξει αυτός ο ετεροθαλής αδελφός.
Και,
γράφοντας αυτές τις τελευταίες γραμμές, θυμήθηκα την ταινία «Χωρίς αγάπη» του Σβιάγκιντσεφ
που παίζεται ακόμη στους κινηματογράφους. Και αυτός μιλάει για δυστυχισμένες
οικογένειες, για αδιέξοδες σχέσεις, όμως χωρίς την νότα αισιοδοξίας που δίνει η
ταινία του Χαταμί. Δεν είναι όλα στη ζωή ασπρόμαυρα, μέσα στη μαυρίλα της δυστυχίας
υπάρχει και η ασπρίλα των ευτυχισμένων στιγμών. Είναι πολλές αυτές;
Θυμήθηκα τη μαντινάδα, που τόσο αρέσει στο φίλο μου τον Πρατικάκη, από
τον οποίο την άκουσα.
Η
ευτυχία είντα θαρρείς πως είναι κατά βάθος
Λίγες
στιγμές απ’ τη ζωή που κάνει ο πόνος λάθος.
Οι
στιγμές αυτές στην ταινία ήταν κάπου προς το τέλος, λίγο πριν πεθάνει η μητέρα τους,
όταν επί τέλους αισθάνονται αδελφική αγάπη ο ένας για τον άλλο.
No comments:
Post a Comment