Μαριάμ Χατσβάνι, Dede (Μαμά, 2017)

Μαριάμ Χατσβάνι, Dede (Μαμά, 2017)

  Από σήμερα στην Αλκυονίδα.

  Την ταινία την εμπνεύστηκε η Μαριάμ Χατσβάνι από την ιστορία της γιαγιάς της.

  Τρία είναι τα κυρίως θέματα της ταινίας: οι προσυμφωνημένοι γάμοι από τα πεθερικά, η κλεψά της γυναίκας και η επιμέλεια των παιδιών από τον πατέρα ή την οικογένειά του.

  Και στην Κρήτη έχουμε την κλεψά, όμως αυτό γίνεται με τη συγκατάθεση της κοπέλας όταν οι γονείς της εναντιώνονται στο γάμο της με τον αγαπημένο της. Η κλεψά της «Τασούλας» έμεινε στην ιστορία, και πάνω σ’ αυτήν γράφηκαν τέσσερα βιβλία.

  Όταν άκουσα ότι μπορούν να κλέψουν την κοπέλα χωρίς την θέλησή της καράφλιασα κυριολεκτικά. Μπορούν να συμβαίνουν τέτοια πράγματα το 1992, εποχή κατά την οποία υποτίθεται ότι συμβαίνουν τα διαδραματιζόμενα; Τέτοιου είδους δράματα βλέπαμε στις «ταινίες-φουστανέλα» τη δεκαετία του ’60, όμως η υπόθεσή τους διαδραματιζόταν έναν αιώνα πριν.

  [Στη συνέντευξη που έδωσε η σκηνοθέτις στον Γιάννη Κοντό διαβάζω ότι η πρακτική αυτή απαγορεύτηκε δια νόμου, αλλά κάποιοι λίγοι εξακολουθούν να τον αψηφούν].

  Η κοπέλα θα πάρει τελικά αυτόν που έχει ερωτευθεί. Θα κάνει ένα γιο μαζί του. Λίγα χρόνια όμως αργότερα οι δικοί της θα τον σκοτώσουν.

  Και θα την κλέψει ένας άλλος που την αγαπά. Δεν τον θέλει. –Αν δεν την κλέψω εγώ θα την κλέψει κάποιος άλλος, είναι το έθιμο, επιμένει αυτός στη συζήτηση με ένα φίλο του. Ο πεθερός της δεν μπορεί να την υπερασπιστεί, της λέει να φύγει. Όμως θα κρατήσει μαζί του το γιο της, παρά τις διαμαρτυρίες της.

  Την κουνιάδα της θα την κλέψουν παρά τη θέλησή της. Αν δεν συγκατατεθεί στην απαγωγή της οι δυο οικογένειες θα σφαχτούν, λέγει, και γι’ αυτό συμβιβάζεται.

  Σε όσο πιο καθυστερημένες, αγροτικές κυρίως, περιοχές βρισκόμαστε, σε όλα τα μέρη του πλανήτη, τόσο η θέση της γυναίκας γίνεται πιο αξιολύπητη, κυριολεκτικά ένα αντικείμενο στα χέρια την ανδρών. Ο έρωτας μπορεί να τη σώσει-εν μέρει.

  Στην ταινία βλέπουμε και κάμποσα ανθρωπολογικά στοιχεία, ενδιαφέροντα. Η επίκληση των προγόνων γίνεται και εδώ, για θεραπευτικούς λόγους. Ο όρκος αποτελεί μια απόδειξη, εφόσον οι άλλοι πιστεύουν ότι δεν πρόκειται για ψευδορκία.

  Ευτυχώς που το τέλος είναι happy, γιατί η ταινία στο μεγαλύτερό της μέρος με είχε ψυχοπλακώσει. 

  Η «Dede» μου θύμισε δυο άλλες ταινίες. Η μια είναι το «Τυφλό βουνό» του Li Yang. Εδώ τις κοπέλες τις πουλάνε, και οι ίδιες το παίρνουνε χαμπάρι κατόπιν εορτής. Αυτό στην Κίνα, επίσης σε καθυστερημένες ορεινές περιοχές. Πολλές συμβιβάζονται, η ηρωίδα όχι, και προσπαθεί να αποδράσει. Ούτε ο πατέρας της δεν μπορεί να τη γλιτώσει.

  Η άλλη είναι η «Πέμπτη αντίδραση» της ιρανής Tahmineh Milani. Εδώ ο πεθερός, μετά το θάνατο του γιου του, διώχνει τη νύφη από το σπίτι για να κρατήσει αυτός τα παιδιά. Ο νόμος είναι με το μέρος του. Όμως τους νόμους τους φτιάχνουν οι άντρες, στα μέτρα τους, ακούμε στην ταινία.

  Εδώ υπάρχει η συνέντευξη που έδωσε η σκηνοθέτις στον Γιάννη Καραμπίτσο. Θα μείνω σε ένα σημείο σ’ αυτήν, με το οποίο συμφωνώ απόλυτα. Η παράδοση δεν είναι ιερή και απαραβίαστη. Κάποια πράγματα είναι καλό να τα κρατούμε, κάποια να τα ξεφορτωνόμαστε. Ας μην ξεχνάμε ότι και η βεντέτα μια παράδοση είναι, όμως ποιος την επικροτεί σήμερα;
  Συμπληρώνω μετά από 12 μέρες, υπάρχει και η ταινία "Difret" που αναφέρεται στο ίδιο θέμα.