Zaime Alazraki, Χόρχε Λουίς Μπόρχες-μελέτη

Jaime Alazraki, Χόρχε Λουίς Μπόρχες-μελέτη (μετ. Σπύρος Τσακνιάς) Νεφέλη χχ. σελ. 74

  Περίεργο για έναν εκδοτικό οίκο σαν την Νεφέλη να μην αναφέρει χρονολογία έκδοσης για ένα βιβλίο του. Για όσους δεν ξέρουν, αν δεν αναγράφεται η χρονολογία έκδοσης ενός βιβλίου, όταν γίνεται αναφορά σ’ αυτό στη θέση της μπαίνει ένα χχ.

  Ακόμη: Αν και το επώνυμο του Jaime Alazraki μεταγράφεται σωστά: Αλαζράκι, όμως το όνομα όχι μόνο γράφεται λάθος, είναι Jaime και όχι Zaime, αλλά και προφέρεται λάθος. Η σωστή προφορά είναι Χάιμε και όχι Χαΐμ.

  Μόλις τέλειωσα την βιβλιοκριτική μου για το «Πλουσιόπαιδο» του Γκάτσμπυ, όπου αντέγραψα μια φράση του μεταφραστή Μένη Κουμανταρέα: «…είχα δηλώσει στους φίλους μου: ξέρετε, αυτός ο συγγραφέας δεν μου πάει».

  Ο λόγος για τον Φιτζέραλντ, όταν ο Κουμανταρέας ήταν νέος. Το ίδιο μπορώ να πω κι εγώ για τον Μπόρχες: αυτός ο συγγραφέας δεν μου πάει. Όμως, να εξηγούμαστε, μόνο ως διηγηματογράφος, γιατί τα δοκίμιά του μου αρέσουν και έχω αναρτήσει γι’ αυτά· όχι γιατί συμφωνώ πάντα, ή συχνά, με όσα λέει, αλλά γιατί έχει μια διαυγή πρόζα ώστε να καταλαβαίνω τι λέει. Και η διαφωνία κεντρίζει τη σκέψη ώστε να την σκεφτείς με μεγαλύτερη διαύγεια, να την επεξεργαστείς και να τη συμπληρώσεις στο μυαλό σου.

  Τις ιδέες του, τις κυριότερες τουλάχιστον, που εκθέτει δοκιμιακά τις εκθέτει και λογοτεχνικά. Όμως η έκθεση αυτή έχει το ντύμα του φανταστικού, που εμένα δεν μου αρέσει.

  Μπορεί να φαίνεται περίεργο, αλλά ενώ έχω γράψει φανταστική λογοτεχνία δεν μου αρέσει η φανταστική λογοτεχνία. Ενώ έχω γράψει παιδική λογοτεχνία δεν διαβάζω παιδική λογοτεχνία. Και προπαντός, ενώ γράφω κριτικές, δεν μου αρέσει να διαβάζω κριτικές.

  Βλέπω με δυσπιστία κάθε δοκιμιακό έργο, όμως αυτό εδώ είναι διαυγές. Δεν μπορώ να πω ότι θυμήθηκα τα διηγήματα του Μπόρχες που διάβασα και τα οποία δεν με εντυπωσίασαν, αλλά τουλάχιστον έμαθα τις ιδέες που κρύβονται πίσω από αυτά. Οι λάτρεις του πεζογράφου Μπόρχες, όσοι διάβασαν το βιβλίο του Αλαζράκι, θα το εκτίμησαν δεόντως.

  Δεν έχω να πω τίποτε άλλο, απλά θα παραθέσω αποσπάσματα. Τα δυο επόμενα είναι του Μπόρχες.  «Η πρώτη τάση είναι να αξιολογήσω τις θρησκευτικές και φιλοσοφικές ιδέες με βάση την αισθητική τους αξία ή με βάση αυτό που είναι μοναδικό και θαυμαστό σ’ αυτές» και «Οι επινοήσεις της φιλοσοφίας δεν είναι λιγότερο φανταστικές από τις επινοήσεις της τέχνης» (σελ. 8).

  Συμφωνώ απόλυτα με το δεύτερο, ενώ για το πρώτο θα πω ότι εγώ δεν τις αξιολογώ, απλά τις θεωρώ ως αισθητικά φαινόμενα που με αφήνουν περίπου αδιάφορο, ανέκαθεν οι θρησκευτικές ιδέες, μετά τη νεότητά μου και οι φιλοσοφικές.

  «Η βιβλιοθήκη είναι ένα σύμβολο του κόσμου, και το χάος της δεν είναι παρά το χάος αυτού του τελευταίου» (σελ. 19).

  Το αντέγραψα για να το θυμάμαι.

  «Είναι χαρακτηριστικό το γεγονός ότι ο Σοπενάουερ είχε στο δωμάτιό του ένα μπρούτζινο Βούδα δίπλα στην προτομή του Καντ» (σελ. 28).

  Να δω πότε θα διαβάσω το «Ο κόσμος σαν βούληση και σαν παράσταση».

  «Η τραγική αντίθεση ανάμεσα σε έναν άνθρωπο που πιστεύει πως είναι ο αφέντης και ο δημιουργός της μοίρας του, και σε ένα κείμενο ή θεϊκό σχέδιο που αυτή η μοίρα είναι ήδη προδιαγραμμένη, εξεικονίζει το πρόβλημα του ανθρώπου σε σχέση με τη σύμπαν: ο κόσμος είναι αδιαπέραστος, αλλά ο ανθρώπινος νους δεν παύει να προτείνει διάφορα σχέδια. Η φιλοδοξία του ανθρώπου να λύσει το αίνιγμα του σύμπαντος είναι τόσο μάταιη όσο και η προσπάθεια του Οτάλορα» (σελ. 31).  

  Συμφωνώ, όμως για αυτό το «προδιαγραμμένη» δεν είμαι απόλυτα σίγουρος.

  «Οι προσπάθειές τους να κατανοήσουν τη θεία βούληση είναι εκ προοιμίου καταδικασμένες σε αποτυχία» (σελ. 33).

  «Μωρέ τι μας λέει», θα σχολιάσει ένας χριστιανός, ένας μουσουλμάνος, γενικά ο πιστός κάθε δόγματος.

  «Η πανθεϊστική άποψη σύμφωνα με την οποία ένας άνθρωπος είναι όλοι οι άνθρωποι…» (σελ. 39). Ευτυχώς είναι άποψη και όχι δόγμα. Έτσι κι αλλιώς δεν συμφωνώ. Πιστεύω στην αναγεννησιακή ατομικότητα.

  Μπα, δεν βρήκα τίποτα άλλο αξιόλογο για να το παραθέσω.