Παναγιώτα Μπλέτα, Απορίες της επανάστασης

Παναγιώτα Μπλέτα, Απορίες της επανάστασης, Αττικός 2018, σελ. 72

Η παρακάτω βιβλιοκριτική δημοσιεύτηκε στο Λέξημα

Εξαιρετικά μικρά δοκίμια πάνω στη σύγχρονη κοινωνικοπολιτική πραγματικότητα και τον σημερινό άνθρωπο

  Μετά την «Ηθική της δημοκρατίας» η Παναγιώτα Μπλέτα μας παρουσιάζει το καινούριο της  βιβλίο που έχει τίτλο «Απορίες της επανάστασης». «Το μικρό είναι όμορφο» είναι ένα μότο του οικολογικού κινήματος, και η Μπλέτα το ακολουθεί, τόσο στα ποιήματά της όσο και στα δοκίμια αυτού του βιβλίου, δοκίμια μπονζάι που δεν ξεπερνούν τη μια σελίδα, ενώ το ημισέλιδο είναι η πιο συνηθισμένη έκτασή τους.

  Μήπως πρέπει να πάψουμε να τρέφουμε αυταπάτες για τη δημοκρατία, την «ανήθικη» δημοκρατία όπως τη ζούμε σήμερα (κι άλλος στη φυλακή, αλλά αυτοί που είναι έξω είναι πολύ περισσότεροι); Μήπως η επανάσταση θα ήταν η καλύτερη λύση, καλύτερη από τους βαρβάρους που, έτσι όπως πάμε, δεν θα αργήσουν να κατακλύσουν τη χώρα μας; Η Μπλέτα δεν είναι και τόσο σίγουρη:

  «Η επανάσταση πρέπει να έχει νου, να σκέπτεται πόσες παραχωρήσει θα κάνει στη δημαγωγία, που οδηγεί στην χωρίς κατεύθυνση, χωρίς στόχο αναρχία. Αλλιώς θα ζητά οδηγό πριν καν ξεκινήσει. Κι αόρατοι δεσπότες καραδοκούν πολλοί. Γνωστές είναι οι δυνάμεις που βάζουν τα διλήμματα. Αυτές που κάνουν υπολογισμούς πάνω στη συναδέλφωση και την αλληλεγγύη των λαών» (σελ. 24).

  Η «απορία» εκφράζεται και υφολογικά σ’ αυτά τα μίνι δοκίμια, με το ερωτηματικό να κυριαρχεί επί της τελείας. Επιλέξαμε ένα πολύ μικρό στο οποίο η τελεία απουσιάζει εντελώς και όλες οι περίοδοι τελειώνουν σε ερωτηματικό. Έχει τίτλο «Ασύνδετη ζωή».

  «Πώς να πραγματωθεί ο εαυτός σου, όταν η αδιαφορία σου εμπιστεύεται τα όργανα του πεπρωμένου; Όταν ο φόβος σου έχει χάσει το αντικείμενό του; Όταν η αγωνία σου δεν είναι το αντίκρισμα της σκέψης σου; Όταν η ανάγκη του καθημερινού ψωμιού σε κάνει να σωπαίνεις; Όταν η αγωνία σου βρίσκεται αντιμέτωπη με την ελευθερία σου; Όταν ασύνδετη είναι η ζωή σου;» (σελ. 36).

  Οι παραινετικές προστακτικές συναντώνται επίσης αρκετά συχνά.

  «Σήκωσε την αλήθεια σου στα πόδια της, δώσε της νερό, τροφή απ’ τη συνείδησή σου. Δώσε της δρόμο για να περπατήσει. Δώσε της σπόρο να γεννήσει» (σελ. 46).

  Αυτές οι συχνές αποστροφές στον αναγνώστη που έχουν σαν στόχο να τον ταρακουνήσουν δίνουν μια ιδιαίτερη ποιότητα στα δοκίμια αυτά.

  Ένα άλλο υφολογικό στοιχείο είναι η υπογράμμιση με έντονα γράμματα κεντρικών σημείων του νοήματος. Συχνά έχουν αποφθεγματικό χαρακτήρα, όπως:

  «Κι ο Θεός ένας μεθυσμένος ποιητής ήταν, όταν έφτιαχνε τον κόσμο» (σελ. 10).

  Γι’ αυτό και αμφιβάλλω αν εποίησε τα πάντα εν σοφία.

  Όμως ας δώσουμε και δείγματα του στοχασμού, και όχι μόνο του ύφους.

  «Κατανάλωση λέγεται η ευκολία να υποδουλώνεσαι» (σελ. 49).

  Ιδιαίτερα όταν αυτή γίνεται με δανεικά λεφτά.

  «Απειλή είναι το κατεστημένο που σκοτώνει τη Δημοκρατία με ειρηνικούς τρόπους»  (σελ. 9).

  Δυστυχώς. Και όχι πάντα με ειρηνικούς τρόπους, ακόμη πιο δυστυχώς.

  «Το δίκαιο δεν δέχεται συμψηφισμό. Το νερό δεν ανήκει στο κέρδος. Το νερό ανήκει στη γη» (σελ. 29).

  Δήλωσα το πηγάδι που έχω στο πατρικό μου στο χωριό σε κάποια κρατική υπηρεσία, κάτι που ήταν υποχρεωτικό. Μπορώ να ποτίζω τα δένδρα του περβολιού μου μέχρι το 2023. Μετά πρέπει να ζητήσω άδεια. Αν δεν μου δώσουν, θα ξεραθούν. Μπορεί να μου δώσουν, εφόσον το πληρώσω. Μπορεί όχι το 2023, αλλά πιθανόν το 2033. Το δικό μου νερό, του νερό του πηγαδιού που άνοιξε ο πατέρας μου.

  «Και ποια είναι η ελεύθερη μόρφωση όταν υπάρχει διευθυντήριο ιδεών;» (σελ. 38).

  Μα η αυτομόρφωση, όπου είσαι ελεύθερος να επιλέξεις, αν έχεις το ανάστημα να αντισταθείς στις επιρροές αυτού του διευθυντηρίου.

  «Ο φόβος είναι η αυτοκτονία της επανάστασης» (σελ. 41).

  Άραγε το έχουμε χωνέψει ότι «Τους Λαιστρυγόνας και τους Κύκλωπας, τον άγριο Ποσειδώνα δεν θα συναντήσεις…»; (Αρχίζω να σχολιάζω κι εγώ με ερωτηματικά).

  Μικρό το δέμας αλλά εξαιρετικά βαθυστόχαστα τα δοκίμια αυτά. Ευχόμαστε να είναι καλοτάξιδα.

  Μπάμπης Δερμιτζάκης