Λέων Τολστόι, Οι τελευταίες στιγμές ενός κατάδικου

Λέων Τολστόι, Οι τελευταίες στιγμές ενός κατάδικου

  Το πήρα χαμπάρι με καθυστέρηση ενός μηνός, ότι από τις 3 έως 9 του Μάρτη ήταν η εβδομάδα «διάβασε ένα ebook». Η «Ανοικτή βιβλιοθήκη», συμμετέχοντας, έθετε στη διάθεση των αναγνωστών της από ένα λογοτέχνημα, κυρίως διήγημα, κάθε μέρα, το οποίο θα μπορούσαν να κατεβάσουν και να το διαβάσουν. Εγώ, λάτρης του ηλεκτρονικού βιβλίου (έχω διαβάσει ένα σωρό στο tablet μου) αποφάσισα να συμμετάσχω αναδρομικά, διαβάζοντας τέσσερα από αυτά, τα οποία με ενδιέφεραν.

  Το προηγούμενο ήταν το διήγημα του Τουργκένιεφ «Ο σκύλος». Σειρά έχει σήμερα το διήγημα «Οι τελευταίες στιγμές ενός κατάδικου» του Τολστόι.

  Το διήγημα αυτό θα μπορούσε να το είχε γράψει ο Ντοστογιέφσκι, μια και αυτός ένοιωσε και όχι ο Τολστόι, την αγωνία του μελλοθάνατου, καθώς, σαν επαναστάτη, τον είχαν καταδικάσει σε θάνατο για τη συμμετοχή του σε μια επαναστατική οργάνωση. Τους έδωσε χάρη ο τσάρος, όμως, σαν μια ακόμη τιμωρία, τους την ανακοίνωσαν αφού τους είχαν στήσει μπροστά στο εκτελεστικό απόσπασμα.

  Είναι εξαιρετική η περιγραφή των τελευταίων του στιγμών. Αν και καθόλου θρησκευόμενος δεν φέρεται καθόλου με σκαιότητα στον ιερέα που τον επισκέφτηκε, απλά τον έδιωξε ευγενικά. Παρά την αγωνία του επερχόμενου θανάτου αντιμετώπισε με αρκετό θάρρος τον θάνατο, στην κρεμάλα.

  Και τώρα δυο αποσπάσματα:

  «Γιατί όλοι αυτοί οι άνθρωποι με κοιτάνε τώρα με τόσο μίσος;… Τι κακό τους έκανα; Ο τσάρος με καταδίκασε σε θάνατο, επειδή αγωνιζόμουν για το καλό αυτών των ανθρώπων κι αυτοί με κοιτάζουν τώρα περιφρονητικά, χωρίς να εκτιμούν τη θυσία μου… Υπήρχε κανένας λόγος να θυσιαστώ γι’ αυτούς τους αχάριστους;».

  Αναρωτιέμαι αν ο Χριστός έκανε ανάλογες σκέψεις ακούγοντας τον όχλο να φωνάζει, «άρον, άρον, σταύρωσον αυτόν.

  «Ξαφνικά τα βλέμματα του Σβιέτλομπουργκ συναντήθηκαν με τις τρομαγμένες ματιές ενός μικρού παιδιού που στεκόταν δίπλα στη μητέρα του, στη γωνιά ενός δρόμου. Ο μελλοθάνατος χαμογέλασε στο μικρό και του έστειλε έναν χαιρετισμό με μια κίνηση του χεριού του… Ο μικρός ξεθαρρεύτηκε και του χαμογέλασε και αυτός. Το αφελές χαμόγελό του έκανε την ψυχή του Σβιέτλομπουργκ να πλημμυρίσει από αγαλλίαση…».

  Μια ανάλογη σκηνή δεν έφυγε ποτέ από το μυαλό μου, από την ταινία της Λαρίσα Σεπίτκο «Η άνοδος». Οι γερμανοί ετοιμάζονται να απαγχονίσουν τον ουκρανό αντιστασιακό.

  Αντιγράφω από την ανάρτησή μου για την ταινία της:

  «Είναι συγκινητικές οι σκηνές που κοιτάζονται ένας μικρός και ο Σότνικοφ, καθώς βρίσκεται στην κρεμάλα και από στιγμή σε στιγμή θα κλωτσήσουν τον κορμό πάνω στον οποίο στέκει, με εναλλαγή σε γκρο πλαν των προσώπων τους».

  Εξαιρετικό διήγημα, Τολστόι είναι αυτός.