Ευσταθία Δήμου, Απώλεια λήθης

Ευσταθία Δήμου, Απώλεια λήθης, Οι εκδόσεις των φίλων 2019, σελ. 41

Η παρακάτω βιβλιοκριτική δημοσιεύτηκε στο Λέξημα

  Η Ευσταθία Δήμου σπούδασε κλασσική και νεοελληνική φιλολογία στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, από όπου πήρε και το διδακτορικό της με θέμα τις θεατρικές διασκευές πεζογραφημάτων. Εργάζεται ως φιλόλογος στη Μέση Εκπαίδευση. Η «Απώλεια λήθης» είναι η τρίτη ποιητική της συλλογή. Έχουν προηγηθεί οι ποιητικές συλλογές «Στη σπορά των αστεριών» και «Σονέτα». 

  Έξυπνος ο τίτλος, «Απώλεια λήθης», αντιστροφή του «Απώλεια μνήμης».

  Το παρελθόν συχνά μας κατατρύχει, κυρίως για τα λάθη που διαπράξαμε, τα οποία συχνά στοιχειώνουν τον ύπνο μας και τις ονειροπολήσεις μας. Και θυμήθηκα μια ρήση του Κομφούκιου: Το ζήτημα δεν είναι αν σου έκανε κάποιος κακό, το ζήτημα είναι αν δεν μπορείς να το ξεχάσεις. Και η «τυραννία» της μνήμης, δεν είναι καθόλου μια νέα τυραννία, την έχουμε περάσει όλοι.

  Η Δήμου έχει μια εμμονή με τις παραδοσιακές φόρμες, παρόλο που δεν περιορίζεται αυστηρά μέσα σ’ αυτές. Την είδαμε στα χάι κου στην πρώτη της ποιητική συλλογή, την είδαμε και στα σονέτα στην ομώνυμη, δεύτερη ποιητική της συλλογή. Η φόρμα την οποία επιλέγει στα νέα της ποιήματα είναι το δίστιχο, που όμως δεν είναι το δίστιχο της μαντινάδας καθώς εντάσσεται στη δομή ενός πεντάστροφου ποιήματος. Οι στίχοι της επίσης δεν έχουν όλοι τον ίδιο αριθμό συλλαβών, όμως όλα τα δίστιχα έχουν ομοιοκαταληξία ή ψευδο-ομοιοκαταληξία. Θα έλεγα ότι εμπνεύστηκε από ποιήματα του Νάσου Βαγενά, καθώς ως μότο προτάσσει ένα δικό του δίστιχο: «Ακούω τον χτύπο των καρφιών. Τον ήχο των αρμάτων/ Νιώθω στο δέρμα μου το νήμα των πραγμάτων». Θα είχαμε το δίστιχο της μαντινάδας αν ο Βαγενάς έκανε και τον δεύτερο στίχο δεκαπεντασύλλαβο, προσθέτοντάς του π.χ. το «πάνω» μετά το «νιώθω». Αυτή η μη ακριβής συμμόρφωση με τη φόρμα δίνει και το χρονολογικό στίγμα των ποιημάτων, τοποθετώντας τα σε μια «μεταεποχή» του ελεύθερου στίχου, στην οποία το απώτερο παρελθόν με το πρόσφατο παρελθόν της ποίησής μας (αυστηρή φόρμα, ελεύθερος στίχος) συμβιώνουν αρμονικά.

  Πολλά ποιήματα έχουν τον εξομολογητικό χαρακτήρα της σύγχρονης ποίησης, αποτυπώνοντας προσωπικές στιγμές. Παραθέτουμε κάποια χαρακτηριστικά δίστιχα.

Κυνηγώντας μόνο χίμαιρες

Έχασα χαρές εφήμερες

Τη ζωή μου αφιέρωσα στη μοίρα.

Γι’ αυτή των δακρύων την πλημμύρα.

Βουτώ στη θάλασσα της νάρκης.

Από φαρμάκι είμαι αυτάρκης.

Απόψε ονειρεύτηκα όνειρο που ’χα στήσει

Με προ Χριστού σενάριο και καστ που ’χε απιστήσει (οι κανονικοί ιαμβικοί δεκαπεντασύλλαβοι που βλέπουμε εδώ και που ομοιοκαταληκτούν αποτελούν εξαίρεση στα ποιήματά της)

  Άλλα ποιήματα έχουν το χαρακτήρα μιας γενικότερης απόφανσης πάνω στην πραγματικότητα, σύγχρονη ή διαχρονική.

Γερνάμε με τα πράγματα μαζί.

Κανένας μας ποτέ δεν ξαναζεί.

Με άλλον στα πράσα την πιάνει να λυσσά.

Αυτή αδιάφορη του δείχνει τη σειρά.

Στέκεται εκεί με τη στερνή του γνώση

και την περιμένει να τον κερατώσει.

  Άλλα τέλος έχουν έναν αποδέκτη, συνήθως έναν αγαπημένο.

Όσα οι δυο μας ζήσαμε μια δύση

Χώρια από μας συνέχισαν τη ζήση.

Συνέβη το μοιραίον. Μείναμε πίσω

στο μέλλον μας δεμένοι, ξένοι ίσως

ή εχθροί που τους ενώνει ακόμα

μια μοναξιά από κόκκαλα και σώμα.

  Επίσης:

Ακόμη ένας χειμώνας, μια ακόμα νάρκη

της μνήμης χειμερία. Τίποτα δεν αρκεί

να σε θυμίσει. Σε ψάχνω μαζεύοντας

τις μέρες μία μία. Μα πάω γυρεύοντας.

Εσύ πήγες στην αιωνιότητα χαλάλι

Κι εγώ κάνω της ζωής μου το χαμάλη.

  Ο εξομολογητικός χαρακτήρας είναι κυρίαρχος στα ποιήματα της Δήμου, που συγκινούν με την ευαισθησία τους και την ειλικρίνειά τους. Ξέροντας ήδη το θεματικό και υφολογικό της στίγμα, αναρωτιέμαι πια θα είναι η φόρμα που θα τους δώσει στην επόμενη ποιητική της συλλογή. Της ευχόμαστε να είναι καλοτάξιδα.