Farhad Safinia, Ο καθηγητής και ο τρελός (The Professor and the Madman, 2019)

  Εξακολουθεί να παίζεται στους κινηματογράφους.

  Είπαμε, βλέπουμε όλους τους ιρανούς, και φυσικά εκείνους της διασποράς. Ένας απ’ αυτούς είναι και ο Φαρχάντ Σαφίνια.

  Η ταινία βασίζεται σε ένα αληθινό περιστατικό. Ο καθηγητής Sir James Murray ανέλαβε το 1857 την εποπτεία του Αγγλικού Λεξικού της Οξφόρδης. Ένας από τους πιο σημαντικούς συνεργάτες του υπήρξε ένας σχιζοφρενής (διάγνωση που του έγινε αργότερα) δολοφόνος, ο αμερικανός χειρούργος Willian Chester Minor.

  Τρία είναι τα βασικά πρόσωπα που παρακολουθούμε στην ταινία, που οι ιστορίες τους κάποια στιγμή συμπλέκονται. Ο πρώτος είναι ο τρελός (Σον Πεν). Τον παρακολουθούμε καθώς κυνηγάει να σκοτώσει κάποιον. Για ποιο λόγο; Πάσχει από μανία καταδίωξης, και νομίζει ότι ο άνθρωπος αυτός θέλει να τον σκοτώσει, οπότε πρέπει να τον προλάβει. Μετά από κάμποσο κυνηγητό τον πυροβολεί και τον σκοτώνει. Ο δεύτερος είναι ο καθηγητής (Μελ Γκίμπσον). Χωρίς περγαμηνές, πολύγλωσσος και χαρισματικός, αναλαμβάνει τη διεύθυνση του λεξικού. Το τρίτο πρόσωπο είναι η γυναίκα του δολοφονηθέντος. Η επαφή της με τον τρελό θα αμβλύνει το μίσος της. Αρχικά θα αρνηθεί την οικονομική του υποστήριξη, όμως αργότερα θα τη δεχθεί. Και όταν οι επαφές τους γίνονται πιο συχνές καθώς έχει αναλάβει να της διδάξει ανάγνωση και γραφή, αυτή θα καταλήξει να τον ερωτευθεί.

  Εξαιρετική η ερμηνεία των Σον Πεν και Μελ Γκίμπσον, και βέβαια η σκηνοθεσία του Σαφίνια. Τα άφθονα γκρο πλαν του με έκαναν να συνειδητοποιήσω ένα από τα σημεία στα οποία υπερέχει ο κινηματογράφος από το θέατρο. Στα πρόσωπα των ηθοποιών εκφράζονται βέβαια τα συναισθήματα που διακατέχουν τους ήρωες που υποδύονται, κυρίως όταν αυτά είναι έντονα και προπαντός τρικυμιώδη όπως εκείνα του τρελού, όμως στο θέατρο δεν είναι τόσο ευδιάκριτα, ιδιαίτερα στις τελευταίες σειρές, σε αντίθεση με τα γκρο πλαν του κινηματογράφου. Είναι από τα αγαπημένα του Μπέργκμαν, και μου αρέσουν και μένα ιδιαίτερα.

  Η ταινία μου άρεσε και για ένα πρόσθετο λόγο: είδα πώς γινόταν η λεξικογραφία τον περασμένο αιώνα, όταν δεν υπήρχε διαδίκτυο και οι λεξικογράφοι είχαν μπροστά τους χιλιάδες χαρτάκια με τα σχετικά λήμματα. Τώρα βέβαια το διαδίκτυο διευκολύνει αφάνταστα τα πράγματα.

  Συμμετείχα σαν επιστημονικός συνεργάτης στη σύνταξη του Χρηστικού Λεξικού της Νεοελληνικής Γλώσσας της Ακαδημίας Αθηνών που έγινε υπό την εποπτεία του φίλου μου καθηγητή γλωσσολογίας Χριστόφορου Χαραλαμπάκη. Η συμμετοχή αυτή ήταν για μένα ένα σχολείο, που μου δίδαξε πάρα πολλά για τον κλάδο της λεξικογραφίας. Τον ευχαριστώ για άλλη μια φορά και απ’ αυτές τις γραμμές.

  Παρεμπιπτόντως, μαζί παρουσιάζουμε απόψε (Παρασκευή 9-8-2019) στις 9 η ώρα την ποιητική συλλογή του φίλου μας Κωστή Δερμιτζάκη «Λευκό Χαρτί» στην αίθουσα Μελίνα Μερκούρη, στην Ιεράπετρα. Πριν επτά χρόνια, στην έκθεση βιβλίου στο Ζάππειο, ο Κωστής με τον Χριστόφορο παρουσίασαν τη συλλογή διηγημάτων μου «Το Φραγκιό».