Λέων Τολστόι, Οικογενειακή ευτυχία

Λέων Τολστόι, Οικογενειακή ευτυχία (μετ. Κοραλία Μακρή), Γκοβόστης χχ, σελ. 114.

  Με ενθουσίασε η «Οικογενειακή ευτυχία». Ωραιότερες ερωτικές σελίδες δεν έχω διαβάσει παρά μόνο στο «Μοναστήρι της Πάρμας» του Σταντάλ. Θα κοιτάξω να διαβάσω και ό,τι άλλο βρω του Τολστόι που δεν το έχω διαβάσει. Και ελπίζω να «με πάρει ο τρύγος» να ξαναδιαβάσω το «Πόλεμος και Ειρήνη» και την «Άννα Καρένινα», όπως έκανα και με την «Ανάσταση».

  Και μια και μιλάμε για την Άννα Καρένινα, έγραψα ότι πιθανόν να ήταν μια υποσυνείδητη προειδοποίηση για τη κατά δεκαέξι χρόνια νεότερη σύζυγό του, μη τυχόν και τον απατήσει.

  Είμαι απόλυτα υπέρ του βιογραφισμού τον οποίο άλλοι απορρίπτουν, μεταξύ των οποίων και ολόκληρος ο στρουκτουραλισμός. Πιστεύω ότι η βιογραφία του συγγραφέα φωτίζει το έργο του.

  Η νουβέλα εκδόθηκε το 1959. Πιστεύω ότι το πολύ να γράφηκε ένα χρόνο πιο πριν. Ήταν, πιστεύω επίσης, ένα έργο-φλερτ για την νεαρή γυναίκα του, που τότε δεν ήταν παρά δώδεκα – δεκατριών χρονών, αλλά την είχε βάλει σίγουρα στο μάτι. Τρία χρόνια αργότερα την παντρεύτηκε.

  Μπορεί μια γυναίκα να ερωτευθεί έναν άντρα δεκαέξι χρόνια μεγαλύτερό της;

  Μα και βέβαια μπορεί, αφού και η μια από τις τρεις αδελφές, δεκαεξάχρονη, ερωτεύθηκε τον κατά είκοσι χρόνια μεγαλύτερό της Σεργκέι, φίλο του πεθαμένου πια πατέρα της. Όχι, θα έβγαζε μάτι αν έδινε το όνομα Σόνια στην ηρωίδα του (το όνομα της μελλοντικής γυναίκας του), το έδωσε στη μικρή της αδελφή. Στην ίδια, η οποία αφηγείται και την ιστορία, έδωσε το όνομα Μάσα. Οι ερωτικές εκμυστηρεύσεις της νεαρής κοπέλας γίνονται πιο πειστικές με την πρωτοπρόσωπη αφήγηση παρά με την τριτοπρόσωπη.

  Η μισή νουβέλα αναφέρεται στην αγάπη τους την οποία δεν τολμούν να ομολογήσουν.

  «Δεν έχει καμιά ανάγκη να μου το πει πως μ’ αγαπάει. Μ’ αγαπάει, το ξέρω. Κι ας προσπαθεί όσο θέλει να φανεί αδιάφορος, δε με ξεγελάει (σελ. 33).

  Όμως κάποια στιγμή θα πέσουν ο ένας στην αγκαλιά του άλλου και θα παντρευτούν.

  Και η άλλη μισή;

  Με την άλλη μισή ο Τολστόι δίνει στη Σόνια του να καταλάβει τι γίνεται μετά το γάμο, για να την προετοιμάσει.

  Ο έρωτας δεν είναι πια φλογερός. Η Μάσα πνίγεται, θέλει να διασκεδάσει, όμως ο άντρας της πρέπει να ασχοληθεί και με τις δουλειές του, αυτή έχει την εντύπωση ότι την παραμελεί. Ταξιδεύουν στην Πετρούπολη, διασκεδάζει, δέχεται με ευχαρίστηση τα φλερτ, όμως κάποια στιγμή τρομάζει όταν ο πιο τολμηρός ερωτιδέας την αρπάζει και τη φιλάει.

  Μια ψυχρότητα κυριαρχεί στις σχέσεις τους. Ο άντρας της, βλέποντας το συναισθηματικό της αδιέξοδο, της εξηγεί. Ο γάμος δεν είναι πια το φλογερό ερωτικό πάθος, είναι η ήρεμη οικογενειακή ευτυχία με τα παιδιά ολόγυρά τους.

  «-Όλοι οι άνθρωποι, μα προ πάντων σεις οι γυναίκες, πρέπει να ζήσετε οι ίδιες όλη την ανοησία της ζωής, για να νιώσετε την αξία της πραγματικής ζωής και να γυρίσετε σ’ αυτή» (σελ. 111).

  Το κατάλαβε.

  Και τώρα τα αποσπάσματα, όπως το συνηθίζουμε.

  «Μόνο, γιατί δε μου λέει καθαρά πως μ’ αγαπάει;… Γιατί χάνει τον ωραίο αυτόν καιρό που θα περάσει ίσως χωρίς να ξανάρθει; Ας μου πει: σ’ αγαπώ. Με λόγια ας μου πει: σ’ αγαπώ. Ας πιάσει το χέρι μου, ας γείρει πάνω μου το κεφάλι του κι ας πει: σ’ αγαπώ. Ας κοκκινήσει, ας χαμηλώσει μπροστά μου το βλέμμα και τότε και γω όλα θα του τα πω. Ίσως μάλιστα να μην του πω τίποτα παρά μόνο να τον αγκαλιάσω, να σφιχτώ πάνω του και να κλάψω. Αν όμως γελιέμαι, κι αν δε μ’ αγαπάει; Μου πέρασε ξαφνικά από το νου» (σελ. 38).

  Οι αιώνιες αμφιβολίες των ερωτευμένων.

  «Ευτυχώς δεν άργησε ν’ αρθεί και με τη συντροφιά του» (σελ. 54).

  Ξέφυγε του επιμελητή: να ’ρθει.

  «Το σπίτι μας ήταν μια απ’ τις παλιές εκείνες αρχοντικές επαύλεις…» (σελ. 60). «Αν και οι υπηρέτες τους ήταν πάρα πολλοί…» (σελ. 61).

  Τελικά οι συγγραφείς γράφουν κυρίως για την τάξη τους, την οποία ξέρουν καλά: ο Τολστόι για τους «άρχοντες», ο Πάστερνακ για τους αστούς και ο Ντοστογιέφσκι για τον απλό λαό, όπως και ο Γκόρκι και ο Σόλοχωφ.

  «-Μα είναι δυνατόν να θυμώνει και ν’ αγριεύει ένας άνθρωπος που είναι ευτυχισμένος, όπως εγώ τώρα» (σελ. 65).

  Πόσο σωστά το λέει ο Σεργκέι!

  «Στάθηκε, σώπασε για μια στιγμή και μ’ αποκρίθηκε χαμογελώντας με τους στίχους του Λιέρμοντοφ:

…Μα κείνος, ο ανόητος, αποζητάει την τρικυμία

Σάμπως στις τρικυμίες να βρίσκεται η γαλήνη» (σελ. 73).

  Με τρικυμισμένη ψυχή κάποιοι δυτικοί έτρεξαν να ενταχθούν στον ISIS, μήπως έτσι ηρεμήσουν.

    Μεγάλος ο Τολστόι, ναι, θα κοιτάξω να διαβάσω ό,τι άλλο του βρω.