D. W. Griffith, Μισαλλοδοξία (Intolerance, 1916)

D. W. Griffith, Μισαλλοδοξία (Intolerance, 1916)

 

Προσθήκη λεζάντας

  Άκουσε τα σκολιανά του ο Γκρίφιθ για το «μισαλλόδοξο» και ρατσιστικότατο έργο του «Η γέννηση ενός έθνους», έτσι αποφάσισε να γυρίσει την επόμενη χρονιά τη «Μισαλλοδοξία», προσπαθώντας να κατευνάσει τις αρνητικές κριτικές που είχε δεχθεί. Όμως η «Γέννηση ενός έθνους» θα τον ακολουθεί για πάντα, όπως τον Παναγιώτη Κανελλόπουλο η δήλωση που έκανε στον εμφύλιο ότι η Μακρόνησος είναι ο νέος Παρθενώνας.

  Στη «Μισαλλοδοξία» παρακολουθούμε τέσσερις ιστορίες που συμβαίνουν σε διαφορετικές χρονικές περιόδους και σε διαφορετικές χώρες. Η μια είναι η ιστορία του Ιησού, η άλλη είναι η πτώση της Βαβυλώνας από τον Κύρο, η τρίτη είναι η Νύχτα του Αγίου Βαρθολομαίου κατά την οποία σφαγιάσθηκαν οι ουγενότοι (προτεστάντες) της Γαλλίας από τους καθολικούς, στις 24 Αυγούστου 1972 (Τελικά έκαναν μια τρύπα στο νερό. Από περιέργεια έψαξα στη βικιπαίδεια, και βλέπω ότι σήμερα το 51% είναι προτεστάντες και 23% οι καθολικοί. Τζάμπα τους έσφαξαν λοιπόν).

  Διαβάζοντας ότι η ταινία αποτελείται από ιστορίες που διαδραματίζονται σε διαφορετικές χώρες και ιστορικές περιόδους, θυμήθηκα ότι την έχω δει πρόσφατα. Επειδή εδώ και λίγα χρόνια γράφω για όλες τις ταινίες που βλέπω, έψαξα να δω τι είχα γράψει. Δεν βρήκα τίποτα.  

  Τελικά θυμήθηκα.

  Δεν είχα δει τη «Μισαλλοδοξία» αλλά την «Ιστορία του κόσμου» του Mel Brooks, που και αυτή αποτελείται από τέσσερα επεισόδια που διαδραματίζονται σε διαφορετικές χώρες και ιστορικές περιόδους.

  Σε όλες τις ιστορίες της «Μισαλλοδοξίας» υπάρχει το ρομάντζο (τελικά βρήκα ότι ο πλήρης τίτλος της ταινίας είναι «Intolerance: Love's Struggle Throughout the Ages»), εκτός από την ιστορία του Ιησού. Στην ιστορία με τη Βαβυλώνα έχουμε τον αίσθημα που τρέφει μια κοπέλα για το βασιλιά, όταν τη γλίτωσε από έναν αναγκαστικό γάμο. Κατασκοπεύει τους προδότες ιερείς και ειδοποιεί τον βασιλιά, αλλά μάταια. Η κερκόπορτα της Βαβυλώνας ήταν γραφτό να ανοίξει.

  Στην ιστορία της νύχτας του Αγίου Βαρθολομαίου ο άντρας δεν καταφέρνει να σώσει την αγαπημένη του. Αυτή θα τρυπηθεί από το ξίφος ενός στρατιώτη και τον ίδιο θα τον πυροβολήσουν ενώ μεταφέρει το άψυχο σώμα της.

  Μόνο το ρομάντζο της τελευταίας ιστορίας θα έχει happy end. Όμως οι δυο ερωτευμένοι θα περάσουν από πολλές δοκιμασίες. Ο νεαρός θα βρεθεί στην αγχόνη και μόλις την τελευταία στιγμή θα σωθεί, όταν βρεθεί η ένοχος του φόνου για τον οποίο καταδικάστηκε. Και θα δούμε πάλι στο μοτίβο του «παρά πέντε», καθώς τρέχουν να προλάβουν τον κυβερνήτη με την είδηση ώστε να δώσει την εντολή της ακύρωσης της εκτέλεσης.

  Μεγάλος σκηνοθέτης ο Γκρίφιθ, όμως η σκηνοθετική του ικανότητα δεν τον έσωσε από την κατακραυγή για το ρατσισμό του. Έτσι μου δίνεται για άλλη μια φορά η ευκαιρία να τονίσω ότι το στόρι είναι εξίσου σημαντικό με τα άλλα στοιχεία που απαρτίζουν μια ταινία (σκηνοθεσία, υποκριτική, κ.λπ). Και, τώρα μου ήλθε η ιδέα, θα κάνω μια ακόμη παράφραση. Θα παραφράσω τη ρήση του Καμύ: «Αυτοί που γράφουν ξεκάθαρα έχουν αναγνώστες, αυτοί που γράφουν δυσνόητα έχουν σχολιαστές». «Οι θεωρητικοί του κινηματογράφου μαγεύονται από την εξαιρετική σκηνοθεσία, οι θεατές μαγεύονται από το συναρπαστικό στόρι». Και εμένα, όσο καλή και αν είναι σκηνοθετικά μια ταινία όπως «Η γέννηση ενός έθνους» του Griffith, δεν μου αρέσει αν με ξενερώνει το στόρι της.  

  Βέβαια και η σκηνοθεσία και τα άλλα στοιχεία μιας ταινίας δεν με αφήνουν αδιάφορο, και κάποιες φορές γράφω και γι’ αυτά.

  Εδώ με εντυπωσίασε ο ρυθμός Jo-ha-kyu του θεάτρου Νο, αργά, γρήγορα, πολύ γρήγορα. Στο τέλος η ταινία παίρνει ένα ξέφρενο ρυθμό, με τις σκηνές από τις τέσσερις αυτές ιστορικές περιόδου να είναι πολύ πιο σύντομες ώστε να υπάρχει μια ταχύτητα στην εναλλαγή τους, ενώ και στις ίδιες τις σκηνές επικρατεί μια ζωηρή κίνηση: οι μάχες στη Βαβυλώνα, η σφαγή τη νύχτα του Αγίου Βαρθολομαίου και ο αγώνας δρόμου να προλάβουν τον κυβερνήτη.

  Και η μουσική επίσης εξαιρετική, υπογράμμιζε θαυμάσια το ρυθμό της ταινίας.