Bu Wancang, The light of maternal instinct ( (母性之光  1933) 

 

  «Το φως του μητρικού ενστίκτου» είναι μια καθαρά αριστερή ταινία, απ’ αυτές που γυρίστηκαν τη δεκαετία του ’30 στην Κίνα.

  Οι πολέμαρχοι που κυριάρχησαν στην πολιτική ζωή της Κίνας κατά τη δεκαετία του ’20 ήταν αντικομουνιστές, όπως βέβαια και ο Τσανγκ Κάι Σεκ που προσπάθησε να περιορίσει τη δύναμή τους. Ο άντρας της Hui Ying, o Jia Hu, για να αποφύγει τη σύλληψη, κατέφυγε στο Νανγιάνγκ (Έτσι λεγόταν τότε η νοτιοανατολική Ασία). Δούλεψε σε ορυχείο. Η γυναίκα του παντρεύτηκε κάποιον πλούσιο που της πρόσφερε οικονομική σταθερότητα. Είχε και την κόρη της, την Shao Mei, δεν είχε περιθώρια επιλογής.

  Όμως ο πατριός της Shao Mei διέψευσε τις προσδοκίες της. Αντί να τη σπουδάσει την ενθάρρυνε στο τραγούδι και τη σύστησε στους κύκλους της πλουτοκρατίας. Μάταια προσπάθησε να την αποσπάσει η μητέρα της, ο κύκλος αυτός την γοήτευε.

  Ο πατέρας της γύρισε, είχε επαφές με τη μητέρα της, όμως δεν μπορούσε να τις φροντίσει και τις δυο, της είπε να μην της αποκαλύψει ακόμη ποιος είναι ο πραγματικός της πατέρας. Έτσι αφέθηκε να πιστεύει ότι ο πατριός της ήταν ο πραγματικός της πατέρας.

  Ένας πλούσιος, γιος του ιδιοκτήτη των ορυχείων όπου δούλεψε ο πατέρας της, την παντρεύτηκε. Ο πατριός της ενθάρρυνε αυτό το γάμο, είχε να ωφεληθεί.

  Πήγε με τον άντρα της στο Ναγιάνγκ, και έμεινε έκπληκτη από τις σκληρές συνθήκες εργασίας των εργαζόμενων εκεί. Όταν είδε τον επιστάτη να μαστιγώνει κάποιον που καθυστερούσε στη δουλειά ζήτησε από τον πεθερό της να επέμβει. Δεν γίνεται της είπε, πρέπει να δουλέψουν σκληρά γιατί αλλιώς κινδυνεύει η επιχείρηση.

  Αυτή ήταν η πρώτη προσγείωσή της για τον κόσμο της πλουτοκρατίας. Η δεύτερη ήταν όταν ο άντρας της απόκτησε γκόμενα. Η στενοχώρια που πέρασε από αυτή την κατάσταση ενώ ήταν έγκυος την αρρώστησε. Από τότε ο άντρας της δεν ξαναπάτησε σπίτι. Ο πεθερός της δεν ενθουσιάστηκε που γέννησε κορίτσι, έτσι δεν δυσκολεύτηκε να πείσει το γιο του να της αφήσει το παιδί, αφού μάλιστα δεν ζητούσε διατροφή. Με τη μητέρα της γύρισε στη Σαγκάη.

  Θα πάνε να ζήσουν στο σπίτι του πρώτου άντρα της και πατέρα της Shao Mei. Φτωχικά βέβαια. Εργάζεται σε ένα παιδικό σταθμό. Θα εργασθεί κι αυτή εκεί. Ο δεύτερος άνδρας της θα διωχθεί από το σπίτι όταν επιχειρήσει να την πάρει πίσω.

  Και η τελευταία απογοήτευση: το κοριτσάκι της αρρωσταίνει. Δεν υπάρχει περίπτωση να σωθεί, κληρονόμησε τη σύφιλη του πατέρα της.

  Στις ταινίες που έχω δει βλέπουμε τον πατριό να είναι σαν πατέρας (δεν μου έρχεται στο μυαλό κάποια). Εδώ τον βλέπουμε να φέρεται με υστεροβουλίες, όχι σαν αληθινός πατέρας. Στην πραγματικότητα έχουμε ακούσει χειρότερες ιστορίες: ο πατριός να βιάζει την προγονή του.

  Στην ταινία αυτή βλέπουμε την επιβεβαίωση της παροιμίας «Το αίμα νερό δεν γίνεται». Η Shao Mei πέφτει στην αγκαλιά του όταν μαθαίνει ότι είναι ο πραγματικός της πατέρας (το frame της ανάρτησης).

  Στην ταινία κυριαρχεί η αντίθεση «πλούσιοι και φτωχοί», όπου οι πλούσιοι παρουσιάζονται ως υστερόβουλοι και διεφθαρμένοι, ενώ οι φτωχοί εργατικοί και τίμιοι, γεμάτοι καλοσύνη.

  Και μια παρατήρηση: ακούμε για «συντρόφους» του Hui Ying, που δεν χαρακτηρίζονται όμως ως κομμουνιστές. Οι εθνικιστές είχαν ανάλογους κοινωνικούς προβληματισμούς με τους κομμουνιστές εκείνη την εποχή, όμως ήταν άσπονδοι εχθροί τους, γι’ αυτό και οι αριστεροί σκηνοθέτες ήταν πολλοί προσεκτικοί. Πριν λίγα χρόνια ήταν που οι εθνικιστές κατέσφαξαν τους κομμουνιστές στην Καντόνα.

  Επειδή δεν είμαι σίγουρος ότι θα ολοκληρωθεί ποτέ, ούτε αν θα εκδοθεί αν ολοκληρωθεί, η «Σύντομη εισαγωγή στον κινεζικό κινηματογράφο», θα επικολλήσω ένα σχετικό απόσπασμα.

  «Αποτέλεσμα της διείσδυσης των κομμουνιστών στην κινηματογραφική βιομηχανία ήταν το γύρισμα πολλών αριστερών ταινιών. Αυτές εικονογραφούσαν τα δεινά της εργατικής τάξης και του λαού γενικά, ασκώντας ταυτόχρονα κριτική στην εθνικιστική κυβέρνηση. Και βέβαια αριστερές ταινίες δεν γύριζαν μόνο οι κομμουνιστές αλλά και μη κομμουνιστές που ήσαν ιδιαίτερα ευαισθητοποιημένοι πάνω στα κοινωνικά θέματα, αρκετοί από τους οποίους ανήκαν στο εθνικιστικό κόμμα.

  Βέβαια οι κομμουνιστές κρατούσαν μυστική την ταυτότητά τους μετά τις σφαγές του 1927, κατά τις οποίες σφαγιάσθηκαν χιλιάδες κομμουνιστές από τους εθνικιστές.

  Και ενώ οι κομμουνιστές διώκονταν, οι αριστερές ταινίες γίνονταν σε μεγάλο βαθμό ανεκτές από το εθνικιστικό κόμμα, αφού έθιγαν ζητήματα που απασχολούσαν και το ίδιο. Αυτό που δεν ήταν καθόλου ανεκτό ήταν η ανοικτή κριτική στο κόμμα.

  Η κυβερνητική ανοχή είχε σαν αποτέλεσμα την αντίδραση των ακραίων εθνικιστών. Στις 12 Νοεμβρίου 1932 μια ομάδα τραμπούκων όρμισαν με στειλιάρια και τούβλα το στούντιο του Yihua και κατέστρεψαν τον εξοπλισμό του. Ταυτόχρονα έστειλαν φυλλάδια με αντικομουνιστικό περιεχόμενο σε άλλα στούντιο, με τα οποία τα προειδοποιούσαν να μην προσλαμβάνουν αριστερούς. Ανέφεραν συγκεκριμένους σκηνοθέτες και έργα.

  Πολλοί αριστεροί κινηματογραφιστές κρύφτηκαν. Η παραγωγή αριστερών ταινιών μειώθηκε, και τα στούντιο στράφηκαν στην παραγωγή ταινιών αναψυχής, τις οποίες ενθάρρυνε το εθνικιστικό κόμμα. Χαρακτηρίστηκαν ως «μαλακές» ταινίες».