Jean Renoir, Η Μασσαλιώτιδα (La Marseillaise, 1938)

Jean Renoir, Η Μασσαλιώτιδα (La Marseillaise, 1938)

 

Αύριο και την Κυριακή, στο Στούντιο

  Για να ελέγξω τις ιστορικές σας γνώσεις.

  Αύριο έχουμε 14 Ιουλίου.

  Ποια μεγάλη επέτειο έχει η Γαλλία;

  Εν τάξει, οι περισσότεροι το ξέρετε, είναι η επέτειος της γαλλικής επανάστασης.

  Ποια χρονιά έγινε;

  190 χρόνια πριν το θάνατο της μητέρας μου.

  Πότε πέθανε η μητέρα μου;

  Το 1979

  Και επειδή μπορεί κάποιοι να δυσκολευτούν να κάνουν την αφαίρεση, θα το πούμε: 1789.

  Η πλοκή περιστρέφεται γύρω από γεγονότα της γαλλικής επανάστασης που έχουν να κάνουν με τη Μασσαλία.

  500 μασσαλιώτες εθελοντές ξεκίνησαν να πολεμήσουν τους Αυστριακούς και τους Πρώσσους, τους οποίους νίκησαν στη μάχη του Βαλμύ.

  Μασσαλιώτες.

  Που νιώθουν υπερήφανοι που κατάγονται από τους φωκαείς.

  Η Μασσαλία ήταν αποικία της Φώκαιας, ελληνικής πόλης στα παράλια της Μικράς Ασίας.

  Και βέβαια στην ταινία παρακολουθούμε την ιστορία της «Μασσαλιώτιδας», του τραγουδιού με το οποίο κατέβηκαν στο Παρίσι οι μασσαλιώτες, και που επέπρωτο να γίνει ο εθνικός ύμνος της Γαλλίας.

  Όπως γίνεται συνήθως στα ιστορικά έργα, τόσο στα μυθιστορήματα όσο και στις ταινίες, τα κεντρικά πρόσωπα δεν είναι οι πρωταγωνιστές της ιστορίας, που περιορίζονται σε δεύτερους ρόλους. Εδώ κεντρικά πρόσωπα είναι τρεις φυγόδικοι, δυο λαϊκοί (tiers état, η τρίτη τάξη) και ένας νεαρός αριστοκράτης. Ζουν στο βουνό.

  Να είχε άραγε αυτή την ταινία υπόψη του ο Αϊζενστάιν όταν γύριζε τον «Αλέξανδρο Νιέφσκι» (1942); Και εδώ βλέπουμε ως κεντρικά πρόσωπα, εκτός από τον Νιέφσκι, δυο λαϊκούς τόπους. Όμως στο romance έχουμε happy end, ο ήρωας απλώς τραυματίζεται, ενώ στη «Μασσαλιώτιδα» πεθαίνει στην αγκαλιά της αγαπημένης γυναίκας.

  Ο Ρενουάρ δείχνει την επαναστατική ζέση του λαού, αλλά και τον σκεπτικισμό ορισμένων, καθώς και τις αμφιβολίες μιας μερίδας αριστοκρατών.

  Επίσης σατιρίζει την αριστοκρατία δείχνοντάς τη να ζει στον κόσμο της. Εδώ ταιριάζει η παροιμία «Εδώ ο κόσμος καίγεται…». Να μην την γράψω ολόκληρη, πιστεύω ότι την ξέρετε.

Ιδιαίτερα σατιρίζει τη Μαρία Αντουανέτα.

  Το δεύτερο μισό της ταινίας, με την κατάληψη του ανακτόρου των Tuileries, είναι εντυπωσιακό με τις σκηνές σύγκρουσης.

  Τον βασιλιά πρόλαβαν και τον φυγάδευσαν στη βουλή, όπου θα ήταν ασφαλής. Βέβαια ο φουκαράς και εκεί δεν ήταν ασφαλής, προσπάθησε να το σκάσει, τον αναγνώρισαν, τον συνέλαβαν, και του έκοψαν το κεφάλι. Αυτά όμως έγιναν αργότερα.

  Πάντα με μάγευαν οι επαναστάσεις.

  Έφεδρος αξιωματικός, διάβαζα στη μονάδα τη γαλλική επανάσταση από δυο βιβλία, το ένα δίτομο. Στα γαλλικά και τα δυο. Το ένα ήταν «L’ ancient regime et la revolution».

  Για να δούμε ποιος το έγραψε;

  Βρήκα, ο Alexis de Tocqeville.

  Το άλλο ήταν «La revolution française».

  Να ψάξω ποιος το έγραψε κι αυτό;

  Είναι σαν να ψάχνω ψύλλους στα άχυρα, είναι τόσοι πολλοί αυτοί που έγραψαν για τη γαλλική επανάσταση, αλλά θα προσπαθήσω.  

  Το βρήκα, είναι η «Histoire de la revolution française» του Jules Michelet.

  Ένα μικρό κεφάλαιο ήταν στην ιστορία που θα έδινα εξετάσεις για το δεύτερο πτυχίο μου, στο Φιλοσοφικό Τμήμα του ΕΚΠΑ, όμως εγώ ήθελα να τη μάθω καλά, και αφιέρωσα σ’ αυτήν δυσανάλογα πολύ χρόνο. Δεν θυμάμαι τι θέματα έπεσαν και τι βαθμό πήρα, όμως έμαθα ένα σωρό πράγματα για τη γαλλική επανάσταση.

  Να μην το παραλείψω, έχει αρκετές πινελιές χιούμορ η ταινία. Πάντα μου αρέσει το χιούμορ σε μια ταινία ή σε ένα βιβλίο.

  Και η σύμπτωση:

  Στην ανάρτησή μου για το «Πάθος» του Γκοντάρ, που κι αυτό παίζεται από την περασμένη Πέμπτη, έγραψα ότι μου αρέσει η κλασική μουσική σε μια ταινία.

  Και εδώ ακούσαμε αρκετή κλασική μουσική.

  Κοιτάξτε το frame, δεν μοιάζει πολύ του Ζεράρ Ντεπαρντιέ;