Καλή Τσικνοπέμπτη

 

Καλή Τσικνοπέμπτη

 

Κάνοντας chat στο messenger με μια βουλγάρα φίλη μου έμαθα πώς λέγεται η τσικνοπέμπτη στα βουλγάρικα: лебедов четвъртък, που θα πει «Πέμπτη των κύκνων». Με έπιασε η περιέργεια πώς λέγεται και στις άλλες σλάβικες γλώσσες.

Πάμε λοιπόν.

Ρώσικα: Лебединый четверг, το ίδιο.

Σλαβομακεδόνικα: Лебедовен четврток.

Ουκρανικά: Лебединий четвер.

Σέρβικα: Сван Тхурсдаи. Εδώ αλλάζει: Σβαν, κύκνος, Тхурсдаи, Thursday.

Περίεργο, για να δούμε:

Αγγλικά: Swan Thursday. Να το λοιπόν, το βρήκαμε, το πήραν από τους Εγγλέζους.

Κροάτικα: Labuđi četvrtak.

Βοσνιακά: Swan Thursday. Περίεργο, οι μουσουλμάνοι Βόσνιοι χρησιμοποιούν το αγγλικό.

Σλοβένικα: Labodji četrtek.

Τσέχικα: Labutí čtvrtek.

Πολωνικά: Łabędzi czwartek.

Μόνο ένα ακόμη δείγμα από τη δυτική Ευρώπη: Γαλλικά: Jeudi du cygne

Καταλάβατε;

Όλοι χρησιμοποιούν αυτή την ποιητική έκφραση, Πέμπτη του Κύκνου.

Μόνο εμείς οι Έλληνες, κοιλιόδουλοι, βάλαμε μπροστά από την Πέμπτη την τσίκνα, από τις ψησταριές.

Τώρα το σκέφτηκα, και εμείς οι κρητικοί σωστά το λέγαμε, Πέμπτη του Τσίκνου, παίρνοντάς το από τους Ιταλούς, δηλαδή τους Ενετούς: Giovedì del cigno, Τζιοβεντί ντελ τσίνιο, Πέμπτη του τσίκνου (κύκνος με κρητική προφορά). Το πήραν οι στερεοελλαδίτες, και το τσίκνου το κάνανε τσίκνα.

Δεν μπορείτε να πείτε, από ετυμολογήσεις σκίζω. 

Συμπληρώνω κάποιες ώρες αργότερα.

Τελικά αυτό που έγραψα για πλάκα μπορεί να είναι μια πιθανή εκδοχή.

Και να διορθώσω αυτά για την κρητική προφορά.

Σε ένα τόμο της «Ιστορίας των Αθηνών» του Δημήτρη Καμπούρογλου διάβασα «Πλατεία Καρύκη» και μου έκανε εντύπωση, γιατί εμείς την ξέρουμε σαν πλατεία Καρύτση. Φαίνεται ότι τότε στην Αθήνα επικρατούσε ένα ιδίωμα παρόμοιο με το κρητικό, και το κη το πρόφεραν chi. Στην κοινή νεοελληνική αυτό το ch μεταγράφεται σε τς. Το ίδιο και το Γαλάτσι. Αρχικά πρέπει να ήταν Γαλάκι. Υπάρχει οδός Γαλακηδών, και όχι Γαλατσιδών. Η περιοχή στις αρχές του περασμένου αιώνα ήταν γεμάτη στάνες με πρόβατα, με μεγάλη παραγωγή γάλακτος.  

Συνοψίζουμε: κύκνου, τσίκνου, τσικνοπέμπτη.

  Θεού θέλοντος=γενική υποκειμενική.

  Κύκνου Πέμπτη=γενική κτητική.  

  Μα γιατί κύκνου;

  Ξαφνικά μου ήλθε και το έψαξα στο ChatGPT. Μου έβγαλε αυτό: The term "Cigno" (Swan) could symbolize purity or grace, often associated with religious motifs. Να μεταφράσω όμως: Ο όρος κύκνος θα μπορούσε να συμβολίζει την αγνότητα ή τη χάρη, που συχνά συνδέεται με θρησκευτικά μοτίβα.

  Ίσως να υπάρχει και άλλη εξήγηση, δεν ξέρω.