Μιχάλης Βαβουράκης, Κρητικές μαντινάδες, ρίμες και ριζίτικα-Μέθοδος εκμάθησης Κρητικής λύρας

Μιχάλης Βαβουράκης, Κρητικές μαντινάδες, ρίμες και ριζίτικα-Μέθοδος εκμάθησης Κρητικής λύρας

Εις μνήμην

Κρητικά Επίκαιρα, Ιούνης 1998

Σε τέταρτη έκδοση βγήκαν οι «Κρητικές μαντινάδες, ρίμες και ριζίτικα» του πολυβραβευμένου Μιχάλη Βαβουράκη, εξαίρετου ριμαδόρου, λαϊκού στιχοπλόκου, δεξιοτέχνη και δασκάλου της κρητικής λύρας.
Το φαινόμενο «Βαβουράκης» είναι αξιοπρόσεκτο, και πάνω στο έργο του έσκυψαν με προσοχή και ενδιαφέρον εξαίρετοι μελετητές, όπως ο καθηγητής Ερατοσθένης Καψωμένος. Μετά τον Δερμιτζογιάννη δεν έχω υπόψη μου άλλον που να παράγει με σύστημα και μεράκι κρητικές μαντινάδες, ρίμες και ριζίτικα. Υπάρχει η εξαντλημένη συλλογή της αείμνηστης Μαρίας Λιουδάκη, καθώς και η συλλογή του Γιάννη Παυλάκη, όμως δεν πρόκειται για πρωτότυπες δημιουργίες αλλά για συλλογές. Υπάρχουν αρκετοί που γράφουν κρητικές μαντινάδες, όμως ευκαιριακά, για κάποια επέτειο ή διαγωνισμό, και όχι συστηματικά, ώστε να παράγουν ένα όγκο δουλειάς που να δημοσιευθεί σε ξεχωριστό τόμο. Ανάμεσα στις λίγες εξαιρέσεις θα αναφέρομαι και τον ακούραστο μελετητή της κρητικής διαλέκτου Μιχάλη Καυκαλά.
Βαθύς λυρισμός, κρητική λεβεντιά και χάρη ξεχύνονται από τους στίχους του Μιχάλη Βαβουράκη, για τους οποίους έχουμε μιλήσει και επ’ ευκαιρία των προηγούμενων εκδόσεών τους.
Μέσα στου πόνου τον μπαξέ χαρά ποτέ δεν βγαίνει
κι αν βγει την πνίγουν οι καημοί απού ’ναι φυτρωμένοι.
Αυτή είναι η μαντινάδα με την οποία ο Βαβουράκης κέρδισε το πρώτο βραβείο στον διαγωνισμό κρητικής μαντινάδας που διοργάνωσαν τα Κρητικά Επίκαιρα το 1981, και βρίσκεται στην ενότητα «Παράπονα τσ’ αγάπης».
Εύκολο είναι μια ζωή να σβήσει, να ποθάνει
μα δύσκολο ’ναι μια καρδιά σαν πληγωθεί να γειάνει.
Η μαντινάδα αυτή βρίσκεται στην ενότητα «Καημοί και βάσανα της αγάπης».
Πολλές ρίμες είναι αφιερωμένες στον Κορνάρο, τον Βενιζέλο, στον Ροδινό, στον Καζαντζάκη, τον Σκορδαλό, κ. ά. Υπάρχουν επίσης ρίμες για τους νεκρούς του Πολυτεχνείου, τους ξενιτεμένους, τον κλήδονα, κλπ.
Ξεχωριστή θέση κατέχουν τα ριζίτικα. Παραθέτουμε το παρακάτω:
Θεέ και να ’ταν μπορετό
να ’βγαινα στσι Μαδάρες
να πάρω αέρι καθαρό,
να πιω νερό από χιόνι.
Να ’κούσω πέρδικας λαλιά,
τσι ζάρας μοιρολόι,
να δω τ’ αγρίμια να πηδούν
και τσι λαγούς να τρέχουν
και τσ’ Ανδρειωμένους στα βουνά
ήντα λογιώς περνούνε.
Κρήτη νησί της Ανδρειάς.
Η επιβλητική λιτότητα που χαρακτηρίζει τα ριζίτικα της παράδοσης χαρακτηρίζει και τα ριζίτικα του Μιχάλη Βαβουράκη.
Ο Μιχάλης Βαβουράκης είναι το πιο τρανό παράδειγμα ότι η κρητική παράδοση δεν πέθανε, ότι είναι ολοζώντανη και εμπνέει Κρήτες δημιουργούς με αθάνατες δημιουργίες.


Μιχάλη Βαβουράκη, Μέθοδος Κρητικής Λύρας, Ηράκλειο 1999.
Δημοσιεύτηκε στα Κρητικά Επίκαιρα, δεν βρίσκω το απόκομμα.

Με χαρά μου έπιασα στα χέρια μου τη δεύτερη έκδοση της Μεθόδου Κρητικής Λύρας του Μιχάλη Βαβουράκη. Είχα την τύχη να πρωτοεκδοθεί το έργο την εποχή που πρωτόπιασα κι εγώ στα χέρια μου λύρα, και έψαχνα με αγωνία να βρω κάποιον να με βοηθήσει, ένα βιβλίο να στηριχθώ. Βρήκα τότε τον Κώστα τον Σουλαδάκη, μαθητή ακόμη στο Λύκειο, και τον Σήφη τον Μπουζάκη, εξαίρετο κατασκευαστή, που μου έδειξαν τα πρώτα βήματα. Όμως ένα βιβλίο μου ήταν εξίσου απαραίτητο, γιατί το έχεις συνεχώς μαζί σου και το συμβουλεύεσαι, ενώ τον δάσκαλο όχι. Το βιβλίο του Μιχάλη μου αποδείχθηκε πολύτιμο. Τελικά άλλες απασχολήσεις, μελέτες και συγγραφική δραστηριότητα, δεν μου άφησαν το χρόνο να γίνω τίποτα περισσότερο από ένας μέτριος ερασιτέχνης. Όμως πολλά από τα κομμάτια που παίζω τα έχω ξεσηκώσει από τη μέθοδο της Κρητικής Λύρας του Μιχάλη Βαβουράκη. Γιατί είχα την τύχη να ξέρω λίγη μουσική, αυτοδίδακτος βέβαια μια και στο σχολείο το μάθημα ήταν ανύπαρκτο στα χρόνια τα δικά μου, και έτσι μπορούσα να διαβάσω τις νότες. Σήμερα όλοι οι νέοι διδάσκονται μουσική, και έτσι μπορούν από μόνοι τους να μελετήσουν το έργο αυτό του Μιχάλη Βαβουράκη, και να βοηθηθούν τα μέγιστα, μια και περιέχονται σ’ αυτό τα πιο σημαντικά κομμάτια της μουσικής μας παράδοσης, και βέβαια όλοι οι κρητικοί χοροί.
Πιστεύω ότι αυτό το έργο θα πρέπει να ταρακουνήσει λίγο τους δασκάλους της κρητικής μουσικής. Δεν μπορούν όλα τα όργανα να διδάσκονται με νότες και η λύρα να διδάσκεται ακόμη με πρωτόγονους μουσικούς συμβολισμούς. Η διδασκαλία της πρέπει να γίνεται εξίσου επιστημονικά. Το βιβλίο του Μιχάλη Βαβουράκη θα αποτελέσει ένα ανεπανάληπτο εργαλείο σε μια τέτοια προσπάθεια.