Radu Jude, The exit of the trains (2020)
Με αφορμή το «Ατυχές πήδημα ή παλαβό πορνό» που παίζεται για τέταρτη βδομάδα στους κινηματογράφους και που μας άρεσε πολύ βλέπουμε πακέτο τον Ράντου Γιούντε.
Η «Έξοδος των τραίνων» μαζί με το «Δεν με νοιάζει αν καταγραφούμε στην ιστορία σαν βάρβαροι» και το «Οι στρατάρχες: δυο εκτελέσεις» θα μπορούσαν να θεωρηθούν ως μια τριλογία, καθώς τις διασχίζει η ίδια θεματική. Το «Δεν με νοιάζει αν καταγραφούμε στην ιστορία σαν βάρβαροι» είναι μια ταινία μυθοπλασίας που αναφέρεται στο ολοκαύτωμα των εβραίων στη Ρουμανία, που προηγήθηκε εκείνου των γερμανών, με κάπου 380.000 νεκρούς. Στο δεκάλεπτο φιλμ «Οι στρατάρχες: δυο εκτελέσεις» βλέπουμε τη θεία δίκη. Ο Αντωνέσκου, ο κυβερνήτης της Ρουμανίας εκείνη την εποχή που με τις εντολές του έγινε το ολοκαύτωμα και τρεις συνεργάτες του εκτελέστηκαν. Το φιλμ δείχνει τη λήψη της εκτέλεσής τους και μια κινηματογραφική μεταφορά της χρόνια αργότερα.
Και «Η Έξοδος των τραίνων»;
Είναι ένα ντοκιμαντέρ που αναφέρεται στην εκτέλεση των εβραίων στο Ιάσιο το διήμερο 20-30 Ιουνίου 1941. Περίπου το ένα τρίτο του εβραίικου πληθυσμού πέθαναν, κάπου 15.000 άτομα. Και ήταν μόνο το ένα τρίτο γιατί χαρίστηκαν στα μικρά παιδιά και στις γυναίκες οι οποίες, όταν επέστρεψαν στα σπίτια τους, τα βρήκαν λεηλατημένα.
Δεν νομίζω να δυσασχέτησε ποτέ κανείς μένοντας σιωπηλός σε προσκλητήριο νεκρών. Το ίδιο κι εγώ, άκουσα με μεγάλο ενδιαφέρον και συγκίνηση τις μαρτυρίες των επιζώντων, κυρίως γυναικών, για το πώς πέθαναν οι άντρες και οι γιοι τους, σ’ αυτή την σχεδόν τρίωρη ταινία. Ηχογραφημένες μαρτυρίες, τις ακούμε ενώ παράλληλα βλέπουμε στην οθόνη τις φωτογραφίες των δικών τους που πέθαναν σ’ αυτό το πογκρόμ.
Η σκληρότητα και η βαρβαρότητα ήταν πρωτοφανείς. Αντισημίτες πολίτες με αστυνομικούς έπαιρναν τους εβραίους από τα σπίτια τους προπηλακίζοντάς τους και κτυπώντας τους στη διαδρομή για τα αστυνομικά τμήματα. Εκεί τους εκτελούσαν, συχνά ομαδικά, με μυδραλιοβόλα. Ήταν όμως τόσοι που αρκετοί γλίτωσαν. Τους έβαλαν σε τραίνα για μεταφορά σε στρατόπεδο συγκέντρωσης, όμως τα έκλειναν ερμητικά, αφήνοντάς τους χωρίς νερό. Σε ένα βαγόνι που μόλις χωρούσαν 40 άτομα στοιβάζονταν καμιά εκατοπενηνταριά. Πέθαναν από ασφυξία, δίψα και ζέστη. Λιγότεροι από τους δέκα σε κάθε βαγόνι κατάφεραν να επιζήσουν. Σε κάθε σταθμό σταματούσαν για να βγάλουν έξω τα πτώματα, που τα έθαβαν σε ομαδικούς τάφους.
Τα τελευταία 15 λεπτά της ταινίας βλέπουμε απλά φωτογραφίες, που θυμίζουν αυτές που έχουμε δει στα ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης.
Από τις συγκλονιστικές μαρτυρίες θα αναφέρω μόνο τη μαρτυρία για ένα παιδί, που πετάχτηκε όταν έκανε στάση το τραίνο σε μια γούρνα για να πιει νερό. Ένας στρατιώτης τον πυροβόλησε στο πόδι. Μετά τον πλησίασε και του είπε: Νερό θες; Πιες όσο θες. Και του έχωσε το κεφάλι κάτω από το νερό. Όταν το παιδί ήταν πια πνιγμένο έρριξε το πτώμα του πιο δίπλα.
