Γιώργος Βέης, Βράχια

Γιώργος Βέης, Βράχια, Ύψιλον 2020, σελ. 76

Η παρακάτω βιβλιοκριτική δημοσιεύτηκε στο Λέξημα

  Μετά από δύο ταξιδιωτικά ο Βέης επιστρέφει στην ποίηση

  Ο Γιώργος Βέης είναι κατά βάση συγγραφέας ταξιδιωτικών έργων αλλά διακονεί και την ποίηση. Βέβαια τα ταξιδιωτικά του δεν είναι ακριβώς ταξιδιωτικά, αφού ο Βέης μιλάει για μέρη στα οποία είχε υπηρετήσει ως πρέσβης, και επί πλέον πλησιάζουν πάρα πολύ την ποίηση. Θα έλεγα γι’ αυτά ότι «τα μέρη ήταν το πρόσχημα», παραφράζοντας το μυθιστόρημα της Ευγενίας Φακίνου «Η Μερόπη ήταν το πρόσχημα».

  Μετά το «Για ένα πιάτο χόρτα» ο Βέης επιστρέφει πάλι στον μονοσύλλαβο τίτλο, όπως ήταν και η προ-προηγούμενη ποιητική του συλλογή που έχει τίτλο «Βλέπω». Εδώ βέβαια η λέξη είναι ουσιαστικό.

  Τα «Βράχια» απαρτίζουν τον ποιητικό βραχόκηπο του Βέη. Όσοι έχετε διαβάσει τον «Βραχόκηπο» του Καζαντζάκη θα ξέρετε ότι τα βράχια για τους Ιάπωνες έχουν την ίδια ομορφιά που έχουν για μας τα λουλούδια.

  Και αυτή η συλλογή απαρτίζεται από ποιήματα που έχουν δημοσιευτεί κατά καιρούς σε διάφορα περιοδικά, ηλεκτρονικά και μη. Υπάρχει όμως μια κοινή θεματική που τα διατρέχει. Ο Βέης «βλέπει» αυτόν τον κόσμο τον μικρό, τον μέγα, και του αποτίει φόρο τιμής όπως και ο φίλος μας ο Πρατικάκης, με πιο χαρακτηριστική την ποιητική του συλλογή «Αφημένα ήσυχα στη χλόη». Με τα ποιήματά του ο Βέης δεν αναπαριστά ρεαλιστικά τα αντικείμενα που βλέπει αλλά τα διαπερνά με μια διεισδυτική ματιά, βλέποντας το όντως ον και όχι την επιφάνειά του, όχι όπως ο ιμπρεσιονισμός αλλά όπως ο κυβισμός. Όμως το ον αυτό συνδέεται και με άλλες παραστάσεις, άλλα αισθήματα, και συνιστά εκλυτικό παράγοντα σκέψεων και συλλογισμών, όπως ο σκύλος στο ποίημα «Επικαιρότητα».

Ο σκύλος επιστρέφει πάντα στον εμετό του

ακριβολογεί κι αυτήν τη φορά η Βίβλος

όπως ακριβώς κι εμείς δεν ξεχνάμε

κι επιστρέφουμε πάντα στις πληγές που μας άνοιξαν

όχι για να τις καθαρίσουμε

αλλά για να τις κάνουμε ακόμα βαθύτερες (σελ. 29).

  Το ζήτημα δεν είναι αν κάποιος σου έκανε κάτι κακό, αλλά το να μην μπορείς να το ξεχάσεις. Κομφούκιος έφα.

  Τα «σημαίνοντα» στα ποιήματα (σημαινόμενα) του Βέη μπορούν να χωριστούν σε αντικείμενα της πανίδας, της χλωρίδας, άψυχα αντικείμενα, αφηρημένες ιδέες και ταξιδιωτικά.

  Να παραθέσουμε ένα ακόμη ποίημα από την πανίδα που έχει τον τίτλο «Η επίσκεψη».

 

Να το κρασοπούλι

του λαιμού το τσάκισμα

του φτερού η απαραίτητη περισπωμένη

η όποια κίνησή του

το όποιο σκίρτημα φέρνει την ευφυία

Ας αργεί λίγο ακόμα η άνοιξη

αυτό από τώρα είναι εκεί

στον ρημαγμένο κήπο.

Μέσα εμείς ακούμε Μοντεβέρντι

τη μουσική που ξέρει ασφαλώς

από στήθους το κρασοπούλι

από την προηγούμενη ζωή του

όταν ήταν ρυάκι (σελ. 15).

  Άλλα ποιήματα «της πανίδας» είναι «Οι τσίχλες το σούρουπο», «Καθώς νυχτώνει» (ο γλάρος), «Στον αυχένα της ημέρας» (η σουσουράδα), «Επίκληση» (οι κάμπιες), κ.ά.

  Και δυο μικρά ποιήματα από την χλωρίδα αυτή τη φορά. Το πρώτο είναι «Η γέρικη γλυσίνα».

Παλίμψηστο είναι

για να διαβάζουμε εκεί το παρελθόν

το καμένο μέλλον των βρύων

αλλά και του πλανήτη την τρελή τροχιά

όταν θα πέσει πάνω του ο κομήτης (σελ. 22).

  Τη γλυσίνα δεν την ήξερα, την έμαθα τώρα από το ποίημα του Γιώργου, και την έψαξα στο διαδίκτυο.

  Το άλλο είναι οι «Ξινομηλιές».

Τις μέτρησα ξανά σήμερα το πρωί

δυο φορές μάλιστα.

Λείπει μια από την περασμένη άνοιξη

δέντρο φευγάτο.

Επιστροφή στην Αρκαδία

ή

της μεταμόρφωσης το αίνιγμα; (σελ. 23)

  Άλλα ποιήματα «της χλωρίδας» είναι «Στη γέρικη φτελιά», όπου «έκαναν κι εφέτος οι συκοφάγοι τις φωλιές τους…», «Η πάλη» (…πορτοκαλιές κατάφορτες να σκύβουν όλες μαζί/ είδα ξανά στον ύπνο μου), «Ο πειρασμός της σαφήνειας» (ο υάκινθος), κ.ά.

  Και ένα ποίημα στην κατηγορία «άψυχα αντικείμενα» που έχει τίτλο «Ασημένια βραχιόλια».

Τ’ ακούω το βράδυ

καθώς αγγίζει το ένα το άλλο

παιδιά της μνήμης ηχηρά

αναζητώντας τα χέρια

λένε το γλέντι εκείνο

πριν τον χαμό (σελ. 31).

  Άλλα ποιήματα στην ίδια κατηγορία είναι το «Επίχρυσο νυφικό γιορντάνι λαιμού», «Χρυσή καρφίτσα», «Φεσάκι με παράδες και συρταρωτό ρόδακα», «Άδειοι περιστερώνες», κ.ά.

  Στις αφηρημένες ιδέες θα κατατάξουμε το ποίημα «Πίστη» το οποίο και θα παραθέσουμε.

Εκεί που αρχίζει, τελειώνει κιόλας

εφήμερο καθώς το λένε.

Όλα στο μεταξύ του αντιστέκονται

μα εκείνο δεν παραιτείται ποτέ.

Το σημάδι του αγαθού

είσαι. (σελ. 46).

  Άλλα ποιήματα της κατηγορίας είναι «Το αίνιγμα» και η «Προοπτική».

  Υπάρχουν και ποιήματα «εις εμαυτόν», όπως το «Ξεκαθάρισμα λογαριασμών».

Πρέπει ν’ αντέξω όπως ο κάστορας

την ορμή του ποταμού

να ξεπεράσω όπως το κοράκι το ξεφτισμένο του σκιάχτρο

να εξαντλήσω όπως η μύγα

όλες τις εκδοχές της εισβολής στη ζάχαρη

ν’ ανεχτώ όλες τις ύβρεις… (σελ. 17).

  Υπάρχουν και ποιήματα «εις αυτόν», όπως «Η μαρμαρυγή».

Δεν την είχε χρησιμοποιήσει ποτέ του αυτήν τη λέξη

μάλλον αγνοούσε πλήρως την ύπαρξή της

ή μήπως μπέρδευε τη σημασία της

και δεν την εμπιστευόταν;

Ποιος ξέρει

πάντως κάποια στιγμή θα τη δει μπροστά του

μόλις θα φτάσει από το αστρικό ταξίδι της

στο μαξιλάρι του δίπλα

ολόσωμη

η Αφροδίτη των τελευταίων σπασμών (σελ. 20).

  Κι εγώ την αγνοούσα ολότελα. Την έμαθα πέρυσι, με ένα επίθετο μπροστά: κολπική μαρμαρυγή.

  Άλλα ποιήματα «εις αυτόν» είναι το «Αμετάφραστο» (με το ένα πόδι στον τάφο/ κι όμως φροντίζει με σπάνια επιμέλεια τα πάντα…», η «Περίληψη» (δεν έχει πια να φάει…).

  Υπάρχουν και ποιήματα «Εις σεαυτόν», όπως «Τα επινίκια» και η «Επάνοδος»:  

 

Δεν είναι μυστικό

σε περίμεναν με υπομονή

από το περασμένο καλοκαίρι.

Ήξεραν άλλωστε τα πάντα για σένα

οι βράχοι της παραλίας, οι γλάροι, οι ψαραετοί…» (σελ. 56).

  Τα ταξιδιωτικά είναι κάμποσα, πράγμα βέβαια που δεν εκπλήσσει. «Αιάντειο Σαλαμίνας», «Καρλόβασι Σάμου», «Κουμέικα Σάμου», «Αρχαία Θήρα», «Ηραίον Σάμου», «Βέροια», «Αρμενία», «Στον ουρανό της Σαγκάης». Θα παραθέσουμε το τελευταίο.

 

Αχνό, μισοσχημαστισμένο όμως

το σημάδι της διπλής ευτυχίας

κατευόδιο κι απαντοχή

το ιδεόγραμμα σύννεφο

τις αδικίες της ημέρας

θέλει όλες να τις σκεπάσει

αιωρείται τώρα αδιάφθορο

μαζί με τους χαρταετούς των παιδιών (σελ. 44).

  Για την ακρίβεια τα ιδεογράμματα είναι δύο: 双喜 (προφέρονται Σουάν Σι).

  Υπάρχουν βέβαια και άλλα ποιήματα που ξεφεύγουν από τις κατηγοριοποιήσεις στις οποίες προσπαθήσαμε να τα εντάξουμε.

  Ξέρουμε ότι ο Βέης φλερτάρει με τη φόρμα του σονέτου. Στην προηγούμενη ποιητική του συλλογή «Ένα πιάτο χόρτα» υπήρχαν επτά σονέτα, ενώ σ’ αυτήν μόνο ένα, με τίτλο «Οι παρηχήσεις τώρα». Είμαι σίγουρος ότι το σονέτο δεν θα το εγκαταλείψει.    

  Σχεδόν δεν υπάρχει ποιητική συλλογή στην οποία να μην περιέχεται ποίημα για την ποίηση και/ή τον ποιητή. Εδώ βρίσκουμε την «Πρόνοια».

Τα γράμματα δεν του φτάνουν

δεν παραιτείται

φτιάχνει κι άλλα

ο πλούσιος του λόγου

εκατομμυριούχος στο παραλήρημα είναι

παίρνει φωτιά για ένα και μόνο σύμφωνο

για ένα βολικό φωνήεν ψωμί…» (σελ. 51).

  Εξαιρετικά και αυτά τα ποιήματα του Βέη όπως και εκείνα των προηγούμενων ποιητικών του συλλογών. Δεν χρειάζεται να το ευχηθούμε, είμαστε σίγουροι ότι θα είναι καλοτάξιδα.

Μπάμπης Δερμιτζάκης