Κωνστάνς Δημά, Φωτεινή έξοδος

Κωνστάνς Δημά, Φωτεινή έξοδος, Ηράκλειο Κρήτης 2020, σελ. 110.

 

  Η παρακάτω βιβλιοκριτική δημοσιεύτηκε στο Λέξημα

 

  Έχουμε ήδη παρουσιάσει δυο βιβλία της Κωνστάνς Δημά, «Οι μικροί πρίγκηπες του σύμπαντος» και «La solitude a la couleur de l’ azur». Σειρά έχει σήμερα η «Φωτεινή έξοδος».

  Και σ’ αυτό το βιβλίο μπορώ να υποθέσω ότι υπάρχει έντονο το αυτοβιογραφικό στοιχείο, ολοκάθαρα στους «Μικρούς πρίγκηπες του σύμπαντος» και λιγότερο στη «Μοναξιά στο χρώμα του γαλάζιου». Αποτελείται από κείμενα που δημοσιεύτηκαν κατά καιρούς σε περιοδικά, ηλεκτρονικά και μη, έχουν όμως ως κοινή θεματική τα «κτυπήματα κάτω από την μέση» από άσπονδους φίλους και γνωστούς.  

  Και πρώτα πρώτα από μια φίλη κομμουνίστρια, παρεξηγημένη γιατί την ανέφερε με το όνομά της σε ένας της μυθιστόρημα, και στην οποία στέλνει τρία γράμματα. Η κριτική στο κόμμα είναι αναπόφευκτη. Η Κωνστάνς γεννήθηκε στο λεγόμενο «Παραπέτασμα», όπως και ο φίλος μου ο Αποστόλης που μαζί περπατάμε κατά καιρούς στο παρκάκι στα Καραγιαννέικα. Μου έδωσε αρκετές πληροφορίες για τον θείο του Ηλία Μπλιτικιώτη που με τον θάνατό του την ημέρα που θα επαναπατριζόταν κλείνει το ντοκιμαντέρ του Λευτέρη Ξανθόπουλου «Καλή πατρίδα σύντροφε», αλλά και για τη ζωή τους εκεί.

  Θα επιλέξουμε ένα απόσπασμα στο οποίο η Κωνστάνς μιλάει για τον τρόπο γραφής της.

  «Με λίγα λόγια, η μνήμη και η φαντασία μου διάλεξαν να διαμορφώσουν την αφήγησή μου, επιλέγοντας το πραγματικό και το επινοημένο στις αναλογίες που επιθυμούσα. Γι’ αυτό οι ήρωές μου, αν και είναι υπαρκτά άτομα, όσα λένε δεν είναι πάντα δικά τους, αλλά και δικές μου σκέψεις ή λόγια που άκουσα εδώ κι εκεί μέσα στην πορεία της ζωής μου. Οι πράξεις τους δεν είναι μόνο δικές τους, αλλά και πράξεις που διέκρινα σε πολλά άτομα με κοινή μοίρα και οι οποίες ανταποκρίνονται στις δικές μου προσδοκίες» (σελ. 14).  

  Στο «Σκηνοθέτη» μας μιλάει για την τραυματική εμπειρία που είχε από κάποιο σκηνοθέτη, ο οποίος την εκμεταλλεύτηκε άγρια στη συγγραφή ενός σεναρίου το οποίο γύρισε σε ταινία, και που όχι μόνο δεν κράτησε κάποιες υποσχέσεις που της είχε δώσει αλλά και δεν ανέφερε καν το όνομά της στα credits. Τέτοιου είδους ιστορίες δεν είναι σπάνιες στο χώρο της τέχνης.

  «Μου έρχονται στο νου και τα λόγια της Τσέχας φίλης μου, ηθοποιού: -Οι καλλιτεχνικοί κύκλοι είναι γεμάτοι ζήλια, τρικλοποδιές, κόμπλεξ… Ορισμένοι άνθρωποι εκμεταλλεύονται το ταλέντο των πιο ταλαντούχων και πιο άξιων συναδέλφων τους με το να κλέβουν τα έργα και τον κόπο που έχουν επενδύσει σ’ αυτά» (σελ. 51).

  Δεν θα την πληγώσει μόνο ο σκηνοθέτης αλλά και η «Ζηνοβία», συνάδελφος που συνόδευσαν μαζί μαθητές στην εκδρομή. Αλλά καθώς είναι πεποίθησή μου ότι υπάρχουν άτομα άπειρης κακίας, είναι επίσης πεποίθησή μου ότι θα βρεθούν άτομα του στενού σας περιβάλλοντος, όχι υποχρεωτικά φίλοι, που θα σας πληγώσουν. Έχω και άλλες ιστορίες υπόψη μου. Ένας φίλος μου έπαθε ζάχαρο από μια τέτοια ιστορία (η στενοχώρια, βλέπεις), και πέθανε απ’ αυτό.

  Ανάλογες τραυματικές εμπειρίες έχει και η «Δασκάλα».

  Απ’ αυτό επιλέγουμε ένα απόσπασμα, που αποτελεί μια συνηθισμένη εμπειρία.

  «Διακατέχονται από τις πεποιθήσεις τους σε τέτοιο βαθμό που, όσο κι αν είναι καλές οι προθέσεις και η επιθυμία των οργανωτών η πεμπτουσία των συναντήσεων να έγκειται στην από κοινού αναζήτηση και στη διεύρυνση των προβληματισμών μακριά από ιδεολογίες, προλήψεις και φανατισμούς, το βασικό κίνητρο των «ελεύθερων» αυτών φιλοσοφικών συζητήσεων είναι να επιβάλλουν την ιδέα ότι αυτοί και μόνο είναι οι φορείς του οικουμενικού πνεύματος που περιέχει τη σκέψη των πάντων. Όλοι οι υπόλοιποι οφείλουν να ασπαστούν τις ιδέες τους αν θέλουν να καταλάβουν τον κόσμο που ζούμε και το οποίο μόνο η υψηλή διανόησή τους μπόρεσε να κατανοήσει» (σελ. 75).

  Και ένα ακόμη:

  «Αλλά ξέρει πλέον ότι τα πιο εύκολα θύματα του συστήματος είναι οι άνθρωποι που εκφράζουν αυθόρμητα και δίχως υστεροβουλία τις ιδέες τους (σελ. 77).

  Στα «Δάκρυα της αγάπης» διαβάζω μια εμπειρία που πέρασα κι εγώ. Τα βιβλία της αφηγήτριας έγιναν μούσκεμα από τη βροχή και τα άπλωσε να στεγνώσουν. Το ίδιο έπαθαν και κάμποσα δικά μου βιβλία. Στραπατσαρίστηκαν, ζάρωσαν οι σελίδες τους, όμως σώθηκαν, και με ενδιέφεραν βέβαια περισσότερο εκείνα που δεν είχα προλάβει να διαβάσω.

  Η «Ανάμνηση της ευωδιάς» είναι η ανάμνηση ενός συναδέλφου καθηγητή, αλλά και μιας δύσκολης περιόδου στην καριέρα της. Αντιγράφω:

  «Κάνει τη σκέψη μήπως και τούτος δω ήταν βαλτός. Φαινόμενο συνηθισμένο στους κόλπους της ελληνικής κοινότητας του εξωτερικού» (σελ. 93).

  Σε λίγο δεν θα χρειάζεται, θα υπάρχουν οι κάμερες.

  Από τη «Φωτεινή έξοδο» που δίνει τον τίτλο στη συλλογή και έχει σαν θέμα τη γυναίκα, αντιγράφω ένα απόσπασμα για τον Έρωτα.

  «Ο Έρωτας έχει τη δύναμη να βγάζει στο φως όχι μόνο την πιο φωτεινή, αλλά και την πιο σκοτεινή πλευρά μας. Η δύναμη της οδύνης που προκαλεί είναι τόσο μεγάλη που, αν δε μας σκοτώσει, μπορεί να μας διδάξει και να μας κάνει σοφούς όσο τίποτε άλλο» (σελ. 98).

  Και όχι μόνο ο Έρωτας.

  «Ό,τι δεν με σκοτώνει με κάνει πιο δυνατό» είπε ο Νίτσε.

  Εξαιρετικά τα αφηγήματα αυτά της Κωνστάνς Δημά, εύχομαι να είναι καλοτάξιδα – στο διαδίκτυο. Το βιβλίο υπάρχει μόνο σε ηλεκτρονική έκδοση σε pdf, το οποίο μπορείτε να κατεβάσετε από εδώ: https://bit.ly/3aMgbLe 

  Ηλεκτρονικά βιβλία με isdn εμφανίζονται όλο και περισσότερο στο διαδίκτυο, και ο ΟΣΔΕΛ τα αναγνωρίζει ως κανονικά βιβλία, νομίζω από πέρυσι, δίνοντας το ανάλογο επιμίσθιο στους συγγραφείς τους.