Constance Dima, La solitude a la couleur de l’ azur

Constance Dima, La solitude a la couleur de l’ azur, Aix-en Provence, Perseé 2011, p. 93

  Έχουμε ξαναγράψει για ξενόγλωσσα βιβλία, και συγκεκριμένα για το Le fou d’ espoir και το Ein liebender Mann. Σήμερα θα γράψουμε για ένα ακόμη γαλλικό βιβλίο, το La solitude a la couleur de l’ azur.

  Έχει μια ομοιότητα με το Le fou d’ espoir: ούτε ο Abdellatif Laâbi ούτε η Constance Dima είναι γάλλοι. Ο Laâbi είναι μαροκινός και η Dima ελληνίδα.

  Για την Κονστάνς Δημά έχουμε ξαναγράψει, για το βιβλίο της «Οι μικροί πρίγκιπες του σύμπαντος». Ελπίζουμε ότι και «Η μοναξιά στο χρώμα του γαλάζιου» θα κυκλοφορήσει κάποια στιγμή και στα ελληνικά, και ίσως η ελληνική μετάφραση να είναι καλύτερη από το γαλλικό πρωτότυπο, όπως και η ρώσικη μετάφραση της «Λολίτας» του Ναμπόκοφ που, όπως λέγεται, ξεπέρασε το αγγλικό πρωτότυπο.

  Το «Η μοναξιά στο χρώμα του γαλάζιου» είναι μυθιστόρημα· ένα μυθιστόρημα επιστολογραφικό, είδος που ανθούσε παλιά. Έχουμε υπόψη μας το βραβευμένο με κρατικό βραβείο μυθιστορήματος επιστολογραφικό μυθιστόρημα της Μάρως Βαμβουνάκη «Η μοναξιά είναι από χώμα», ενώ μια φίλη μου έκανε το διδακτορικό της πάνω σ’ αυτό το είδος μυθιστορήματος.

  Ενώ άλλα επιστολογραφικά μυθιστορήματα ή είναι εγκιβωτισμένα ή υπάρχει απλά ένας επίλογος όπως στο έργο της Βαμβουνάκη, στο μυθιστόρημα της Κονστάνς μια αφηγήτρια μιλάει για τη σχέση της Δανάη με τον γάλλο ποιητή Λουσιάν του οποίου παραθέτει τις επιστολές, και στην αρχή και ενδιάμεσα, σαν χορικό αρχαίας τραγωδίας, και φυσικά στο τέλος. Ακόμη, από τη μέση του βιβλίου και μετά το «επιστολογραφικό» τίθεται περίπου σε εισαγωγικά, μια και δεν έχουμε πια επιστολές αλλά e-mail. Δίνοντας μάλιστα και μια νότα ρεαλισμού στο μυθιστόρημα, η αφηγήτρια παραθέτει και τα e-mail της Δανάης, μια και διατηρούνται στο outbox του e-mail client. Παρόλο που κάποιοι συγγραφείς κρατούσαν αντίγραφο των επιστολών που έστελναν, οι περισσότεροι δεν κρατούσαν. Σίγουρα δεν κρατούσε ο Πρεβελάκης, αλλιώς θα μπορούσε να τα δημοσιεύσει κι αυτά στον τόμο με τα 400 γράμματα του Καζαντζάκη, πράγμα που θα τα φώτιζε καλύτερα.

  Ο Λουσιάν είναι ποιητής. Η Δανάη είναι ελληνίδα που τον μεταφράζει. Μια επαγγελματική σχέση εξελίσσεται σε ερωτική. Όμως η Δανάη, στην αρχή της σχέσης τους όπως μας λέει στα συνδετικά κείμενα η αφηγήτρια, «Αγνοούσε την δονζουανική φύση του Ποιητή. Αγνοούσε ότι είχε “την καρδιά πάνω στο χέρι”, αυτή την καρδιά που την προσέφερε, χωρίς διάκριση, σε όλες τις γυναίκες» (σελ. 48).

  Βέβαια, παρά την κρίση που περνάει η σχέση τους, το έργο τελειώνει με happy end.

  Όμως, εκτός από τα «ερωτικά», υπάρχουν και συζητήσεις πάνω σε διάφορα θέματα γενικότερου ενδιαφέροντος, λογοτεχνικά και άλλα.

  Εμείς, όπως το συνηθίζουμε, θα παραθέσουμε κάποια αποσπάσματα που μας άρεσαν σχολιάζοντάς τα.

  Ο Λουσιάν, που εκτός από ποιητής είναι και καθηγητής και συμμετέχει σε συνέδρια, γράφει στη Δανάη από το Πεκίνο:

  «Ανακαλύπτω αυτό το λαό με μεγάλο ενθουσιασμό: νιάτα, ζωτικότητα, χάρη. Η Ανατολή έχει μια γοητεία και ένα μέλλον που βρίσκεται σε αντίθεση με την γέρική μας ήπειρο» (σελ. 40).

  Κι εγώ ανακαλύπτω αυτό το λαό μέσα από ταινίες και σήριαλ. Σίγουρα έχει μέλλον.

    Στη σελίδα 63 διαβάζω για τα τέσσερα S: Sea, Sand, Sun και Sex. Εγώ, μετά το βασικοκυτταρικό επιθηλίωμα που έβγαλα στη μύτη δεν ρισκάρω πια. Θάλασσα πηγαίνω αργά το απόγευμα, κολυμπάω τρία τέταρτα, κανονικό κολύμπι όχι πλατσούρισμα, κανονίζοντας να βγω πέντε λεπτά πριν δύσει ο ήλιος, και δεν κάθομαι στην άμμο, ήδη μετά το ντουζ νιώθω να παγώνω, ντύνομαι και φεύγω. Πάνε τα δύο S. Ελπίζω να αργήσουν να φύγουν τα άλλα δύο.

  Ενδιαφέρουσα είναι μια άποψη για την ποίηση σε ένα γράμμα του Λουσιάν στο οποίο παραθέτει μια ρήση του Μαλαρμέ: «Ένα ποίημα δεν γράφεται με ιδέες αλλά με λέξεις» (σελ. 69) για να συμπληρώσει αργότερα: «Το θέμα είναι μια πρόφαση σε μια εργασία μέσα στη γλώσσα» (σελ. 70).

  Πολύ ενδιαφέροντα γίνονται τα τελευταία e-mail, με αντιλήψεις πάνω στον έρωτα, στο σεξ, στη χυδαιότητα κ.λπ. Στο e-mail με ημερομηνία 12-10-04 η Δανάη γράφει ανάμεσα στα άλλα: «Ένας άνδρας μπορεί να κάνει έρωτα με μια φίλη χωρίς να νοιώθει δέσιμο μαζί της, μια γυναίκα όμως όχι» (σελ. 74). Λίγες γραμμές πιο κάτω συναντώ μια εξαιρετική παρομοίωση: «Ο Ζεύς-αυτός ο δον Ζουάν του σύμπαντος…». Γίνονται αρκετές αναφορές στην ελληνική μυθολογία σ’ αυτά τα e-mail.

  Πιο κάτω, στο αφηγηματικό κείμενο, διαβάζουμε: «Κάτι τυχαίο την έκανε να ανακαλύψει ότι ο δονζουανικός χαρακτήρας που δεν αγαπούσε στον Υ. επιβεβαιωνόταν ως χαρακτηριστικό της πλειοψηφίας των ποιητών» (σελ. 77). 

  Θα συμφωνούσα με την άποψη αυτή.

  Παρακάτω διαβάζουμε σε γράμμα της Δανάης: «Καταλαβαίνω πολύ καλά τώρα γιατί οι αφοσιωμένες γυναίκες δεν εμπνέουν τους ποιητές» (σελ. 83).

  Δυστυχώς (ή ευτυχώς) δεν είμαι ποιητής για να μπορώ να επιβεβαιώσω.

  Και πιο κάτω, στο αφηγηματικό κείμενο διαβάζουμε: «Τον ήθελε Ρωμαίο, αλλά φάνηκε δον Ζουάν» (σελ. 83).

  Δυστυχώς αυτό το πρόβλημα το αντιμετωπίζουν πολλές γυναίκες.

  Εξαιρετικό και αυτό το βιβλίο της Κωνστάνς Δημά, μην το χάσετε όταν κυκλοφορήσει στα ελληνικά.