Ζιλμπέρ Σινουέ, Στην αυγή μιας νέας εποχής

Ζιλμπέρ Σινουέ, Στην αυγή μιας νέας εποχής (μετ. Βασιλική Κοκκίνου), Ψυχογιός 2006, σελ. 169.

  To 1990, τότε που το οικολογικό κίνημα ήταν στο ζενίθ του κατακτώντας μια έδρα στη βουλή, σκέφτηκα ότι οι οικολογικές ιδέες έπρεπε να διαδοθούν με κάθε τρόπο, όχι μόνο στους μεγάλους (το 1988 εκδόθηκε το βιβλίο μου «Περιβάλλον, διατροφή και ποιότητα ζωής») αλλά και στους μικρούς, και έτσι αποφάσισα να γράψω μικρές ιστοριούλες με τις οποίες έθιγα σύγχρονα οικολογικά προβλήματα, ένα κάθε μία, για μικρούς αναγνώστες. Αυτές εκδόθηκαν αργότερα (1998) σε ένα μικρό τόμο με τίτλο «Ο χορός τηςβροχής-οικολογικά παραμύθια και διηγήματα» με χρηματοδότηση του δήμου Ηλιούπολης και μοιράστηκαν σε όλους τους μαθητές των δημοτικών σχολείων της Ηλιούπολης.

  Ο Ζιλμπέρ Σινουέ (έχουμε ξαναγράψει γι’ αυτόν, για το βιβλίο του «Ο συνταγματάρχης και το παιδί-βασιλιάς») κάνει κάτι ανάλογο, αλλά για παιδιά μιας μεγαλύτερης ηλικίας, για έφηβους-και όχι μόνο. Ταξιδεύει σαν σε παραμύθι, πάνω σε ένα μαγικό χαλί, μαζί με το γιο του, και του δείχνει τον κόσμο από ψηλά, σαν google earth. Ταυτόχρονα του επισημαίνει τους κινδύνους για την ανθρωπότητα που εγκυμονεί η αυγή της νέας εποχής, εστιάζοντας συχνά σε κάποιο μέρος του πλανήτη. Ξεκινάει με την οικολογική καταστροφή που προκάλεσε η εκτροπή δύο ποταμών που τροφοδοτούσαν με τα νερά τους τη λίμνη Αράλη.

  «Όλα άρχισαν στις αρχές της δεκαετίας του ’60 όταν, για να αρδεύσουν όλο και πιο μεγάλες εκτάσεις βαμβακοφυτειών, αποφάσισαν να εκτρέψουν τα νερά των δύο ποταμών που τροφοδοτούσαν τη Θάλασσα Αράλη. Έκτοτε, στερημένη από τις πηγές της, άρχισε να ψυχορραγεί. Λόγω έλλειψης γλυκού νερού, η περιεκτικότητα σε αλάτι αυξήθηκε με ιλιγγιώδεις ρυθμούς· τριπλασιάστηκε, καταστρέφοντας αδυσώπητα την υδρόβια χλωρίδα και πανίδα – πολύ πλούσια σ’ αυτή την περιοχή – προκαλώντας ακόμη και ασθένειες στους χωρικούς που πασχίζουν ακόμη να επιβιώσουν κατά μήκος των παράλιων εκτάσεών της. Τα παρόχθια δάση, το υπέροχο “Τουγκάι”, τείνουν να εξαφανιστούν» (σελ. 22).

  Ο ευτροφισμός, το φαινόμενο του θερμοκηπίου, η ρύπανση των θαλασσών είναι κάποια από τα οικολογικά προβλήματα που θίγονται στο βιβλίο. Όμως ο Σινουέ δεν περιορίζεται μόνο σ’ αυτά.

  Το πρόβλημα της φτώχειας του Τρίτου Κόσμου, με πρώτα θύματα τα παιδιά των οποίων η θνησιμότητα όλο και αυξάνεται, ακολουθεί αμέσως μετά. Οι γενοκτονίες που πολλαπλασιάζονται είναι επίσης ένα από τα πιο οξυμμένα προβλήματα της εποχής μας. Οι «Παράπλευρες απώλειες» από τις πολεμικές συγκρούσεις αυξάνονται δραματικά. Γράφει ο Σινουέ:

  «Στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, 14% των θυμάτων ήταν πολίτες. Αυτό το ποσοστό αυξήθηκε στο 67% στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και 80% στον πόλεμο του Βιετνάμ. Στο Λίβανο, στην Καμπότζη και στη Ρουάντα ήταν 90%» (σελ. 78).

  Σε παλιότερες εποχές, και ειδικά πριν την ανακάλυψη των πυροβόλων όπλων, τα ποσοστά αυτά ήταν πολύ πιο χαμηλά.

  Νόμιζα ότι ο αναλφαβητισμός συνεχώς μειώνεται, και μου έκανε εντύπωση που διάβασα ότι «Το ποσοστό των αναλφάβητων του παγκόσμιου πληθυσμού από 48% αυξήθηκε, φτάνοντας στο 71% μεταξύ 1970 και 1997. Υπάρχουν εκατό εκατομμύρια αναλφάβητοι στις βιομηχανικές χώρες» (σελ. 79).

  Ακόμη διαβάζουμε:

  «Μια πρόσφατη μελέτη από το Ινστιτούτο Φυτολογίας του Εθνικού Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών επιβεβαίωσε τη σημαντική αύξηση του μικροβιακού πληθυσμού ως αποτέλεσμα της εισαγωγής καλλιεργειών μεταλλαγμένων προϊόντων» (σελ. 152).

  Τα ναρκωτικά, τα υβρίδια στις καλλιέργειες, το έητζ, τα συμφέροντα των φαρμακοβιομηχανιών και ένα σωρό άλλα προβλήματα θίγονται σ’ αυτό το βιβλίο, για τα οποία, καθώς έχουμε φτάσει στη δεύτερη σελίδα του κειμενογράφου, δεν θέλω να παραθέσω σχετικά αποσπάσματα, για να δώσω δυο άλλα των οποίων την προβληματική θεωρώ πολύ σημαντική. Το πρώτο:

  «Οι Άγιες Γραφές μας λένε ότι φτιαχτήκαμε από πηλό. Είναι μια συμβολική θεώρηση. Αργότερα θα μάθεις ότι όλα στις Γραφές είναι συμβολικά και ότι δεν υπάρχει τίποτα πιο καταστροφικό από το να ακολουθεί κανείς τα ιερά κείμενα κατά γράμμα, απ’ όπου κι αν προέρχονται» (σελ. 26).

  Διαφωνώ με το ότι είναι συμβολικά, είναι απλά μύθοι, αλλά συμφωνώ με το ότι είναι καταστροφικό να ακολουθεί κανείς τα ιερά κείμενα κατά γράμμα. Όταν προσθέτει «απ’ όπου κι αν προέρχονται» σίγουρα έχει στο νου του τους ισλαμιστές, Ταλιμπάν κ.λπ. που έχουν κάνει τη ζωή μαρτύριο στους κατοίκους των περιοχών που ελέγχουν, ή που φτάνει η δύναμή τους, ακριβώς γιατί ακολουθούν το ιερό Κοράνι κατά γράμμα.

  Και το δεύτερο απόσπασμα:

  «Προικισμένοι με εξυπνάδα, είμαστε πεπεισμένοι ότι αυτό μας επιτρέπει να λύσουμε όλα τα μυστήρια, ακόμη και τα πλέον απρόσιτα. Σκαρώνουμε θεωρίες, υποθέσεις που έχουν ως αποτέλεσμα να έρχονται στην επιφάνεια νέα ερωτήματα. Όμως, ως προς την αναζήτηση του Θεού, βρισκόμαστε στην ίδια θέση με το τραπέζι. Το αν υπάρχει, το αν είναι όντως ο Δημιουργός των πάντων, κανείς έξυπνος νους, ακόμη και μια μεγαλοφυΐα, δεν μπορεί να το συλλάβει» (σελ. 87).

  Υπάρχει όμως ανάγκη να πιστέψουμε σ’ αυτόν.

  Το θέμα το πραγματεύομαι στο δεύτερο βιβλίο μου που έχει τίτλο «Η αναγκαιότητα του μύθου».